Đề kiểm tra đánh giá cuối học kỳ II Ngữ văn 9 - Năm học 2022-2023 - Trường THCS An Thắng (Có đáp án + Ma trận)

Nội dung text: Đề kiểm tra đánh giá cuối học kỳ II Ngữ văn 9 - Năm học 2022-2023 - Trường THCS An Thắng (Có đáp án + Ma trận)

1. UBND HUYỆN AN LÃO ĐỀ KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ CUỐI HKII TRƯỜNG THCS AN THẮNG Năm học 2022 - 2023 Môn : Ngữ văn 9 ( Thời gian làm bài : 90 Phút;) A. MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA Mức độ Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Tổng Chủ đề I. Đọc - Chỉ ra phương - Hiểu tác dụng biện pháp hiểu thức biểu đạt, nội tu từ trong văn bản . dung đoạn trích. - Hiểu được thông điệp tác giả nhắn gửi đến bạn đọc. Số câu 2 2 4 Điểm 1.0 2.0 3 Tỉ lệ 10% 20% 30% II. Làm văn 1.Nghị Viết đoạn văn suy nghĩ luận xã hội về vấn đề được gợi ra từ văn bản. Số câu 1 1 Điểm 2.0 2.0 Tỉ lệ 20% 20% 2. Tập làm Viết bài văn nghị luận văn về một đoạn trích truyện. Số câu 1 1 Điểm 5.0 5.0 Tỉ lệ 50% 50% Tổng câu 2 2 2 6 Tổng điểm 1.0 2.0 7.0 10 Tỉ lệ 10% 20% 70% 100%
2. B. ĐỀ KIỂM TRA PHẦN I: Đọc – hiểu (3. 0 điểm) Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi: "Bùi Thu Nội sinh năm 1983 tại xã Tiên Minh huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng. Khi hy sinh, Nội là đoàn viên, học sinh lớp 10G, trường THPT Toàn Thắng, huyện Tiên Lãng... Sáng hôm ấy, ngày 11/7/1998, Nội cùng em trai đi ra đồng kiếm cua, kiếm ốc. Hai chị em bắt được nhiều cua, ốc và cả những con cá đầy bụng trứng trong mùa lũ. Lúc về hai chị em đang vui vẻ trò chuyện thì Nói nghe tiếng kêu cứu thắt thanh của tốp trẻ đầu khúc sông trước làng. Linh tinh Nội biết tốp trẻ có bạn đang bị nước cuốn. Vì mùa lũ tháng 7 này nước lớn lắm. Chỉ một tiếng đồng hồ sau trận mưa là các con sông ngập đầy nước, dòng nước lớn, xoáy và chảy mạnh. Người bơi giỏi có khi cũng bị nước cuối trôi, huống gì những đứa trẻ. Đến chỗ mấy đứa trẻ bị nạn và không hề đắn đo hơn thiệt, Nội lao xuống sóng nước hung dữ. Và với tài bơi lội của mình, Nội vùng vẫy tìm cách cứu mạng sống cho các em nhỏ. Dù bơi rất giỏi nhưng khi cứu được 4 bạn nhỏ lên bờ, sức lực của Nội sút hẳn. Tay bơi không còn mạnh mẽ nữa. Nước lũ ngấm vào người lạnh tế, Nội cố ngoi vào bờ. Chỉ cần 2 mét nữa là Nội bám được ngọn cỏ lùng lơ phơ chìa cọng trên mặt nước. Nhưng chính lúc đó có một đợt nước ấm ập xuống. Sóng nước tát lên mặt Nội, dòng xoáy quay mạnh dìm người Nội xuống đáy sông và Nội không thể gượng lên được nữa trước cơn sóng hung dữ... Nội mất đi là thiệt thòi lớn cho gia đình, người thân, bạn bè, làng xóm và Đoàn trường Toàn Thắng. Nhưng tấm gương sáng của Nội sẽ mãi mãi được mọi người ghi nhớ. Bùi Thu Nội được nhận Bằng khen của Ủy ban nhân dân Thành phố Hải Phòng, Huy chương Tuổi trẻ dũng cảm của Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Huy chương Vì sự nghiệp chữ thập đỏ Việt Nam. Ngày 22 tháng 8 năm 1998, Bùi Thu Nội được Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng lao động. (Nguồn, Internet) Câu 1 (0,5 điểm): Nêu phương thức biểu đạt chính của đoạn trích trên? Câu 2 (0,5 điểm): Nội dung chính của đoạn trích trên là gì? Câu 3 (1,0 điểm): Hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ liệt kê trong câu văn: “Nội mất đi là thiệt thòi lớn cho gia đình, người thân, bạn bè, làng xóm và Đoàn trường Toàn Thắng.” Câu 4 (1,0 điểm): Thông điệp mà em tâm đắc nhất qua đoạn trích trên là gi? Lí do em chọn thông điệp đó? PHẦN II. Làm văn (7,0 điểm) Câu 1 (2,0 điểm): Từ nội dung đoạn trích trong phần “Đọc - hiều”, hãy viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của em về ý nghĩa của lòng dũng cảm trong cuộc sống. Câu 2: (5,0đ): Viết bài văn nghị luận trình bày cảm nhận của em về nhân vật Phương Định trong đoạn trích sau: Vắng lặng đến phát sợ. Cây còn lại xơ xác. Đất nóng. Khói đen vật vờ từng cụm trong không trung, che đi những gì từ xa. Các anh cao xạ có nhìn thấy chúng tôi không? Chắc có, các anh ấy có những cái ống nhòm có thể thu cả trái đất vào tầm mắt. Tôi đến gần quả bom. Cảm thấy có ánh mắt các chiến sĩ dõi theo mình, tôi không sợ nữa. Tôi sẽ không đi khom. Các anh ấy không thích cái kiểu đi khom khi có thể cứ đàng hoàng mà bước tới. Quả bom nằm lạnh lùng trên một bụi cây khô, một đầu vùi xuống đất. Đầu này có vẽ hai vòng tròn màu vàng Tôi dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom. Đất rắn. Những hòn sỏi theo tay tôi bay ra hai bên. Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom
3. nóng. Một dấu hiệu chẳng lành. Hoặc là nóng từ bên trong quả bom. Hoặt là mặt trời nung nóng. Chị Thảo thổi còi. Như thế là đã hai mươi phút qua. Tôi cẩn thận bỏ gói thuốc mìn xuống cái lỗ đã đào, châm ngòi. Dây mìn dài, cong, mềm. Tôi khỏa đất rồi chạy lại chỗ ẩn nấp của mình. Hồi còi thứ hai của chị Thao. Tôi nép người vào bức tường đất, nhìn đồng hồ. Không có gió.Tim tôi cũng đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ. Nó chạy, sinh động và nhẹ nhàng, đè lên những con số vĩnh cửu. Còn đằng kia, lửa đang chui bên trong cái dây mìn, chui vào ruột quả bom Quen rồi. Một ngày chúng tôi phá bom đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần. Tôi có nghĩ tới cái chết.Nhưng một cái chết mờ nhạt, không cụ thể. Còn cái chính: liệu mìn có nổ, bom có nổ không? Không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai? Tôi nghĩ thế, nghĩ thêm: đứng cẩn thận, mảnh bom ghim vào cánh tay thì khá phiền. Và mồ hôi thấm vào môi tôi, mằn mặn, cát lạo xạo trong miệng ... (Trích Ngữ văn 9, tập 2, NXB Giáo dục Việt Nam, tr. 117-118) -----Hết------
4. UBND HUYỆN AN LÃO HƯỚNG DẪN CHẤM BÀI KIỂM TRA TRƯỜNG THCS AN THẮNG ĐÁNH GIÁ CUỐI HKII Năm học 2022 - 2023 Môn : NGỮ VĂN 9 ( Thời gian làm bài : 90 Phút;) I. Đọc hiểu (3.0 điểm) Câu 1 Phương thức biểu đạt chính: Tự sự 0,5 Câu 2 Nội dung chính: Lòng dũng cảm của đoàn viên Bùi Thu Nội đã quên mình 0,5 cứu 4 em nhỏ khỏi chết đuối. Câu 3 * Biện pháp tu từ liệt kê: “gia đình, người thân, bạn bè, làng xóm và 0,25 Đoàn trường Toàn Thắng". * Tác dụng: 0,25 - Tạo nhịp điệu cho câu văn, tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt, 0,25 nổi bật sự việc, nhân vật; gây ấn tượng với người đọc 0,25 - Nhằm diễn tả sâu sắc, đầy đủ nỗi đau thương,mất mát lớn lao của cá nhân, các đoàn thể khi Bùi Thu Nội đã hi sinh dũng cảm cứu 4 em nhỏ. - Thể hiện thái độ thương nhớ, chia sẻ, trân trọng của tác giả trước sự hi sinh dũng cảm của Bùi Thu Nội. Câu 4 * Học sinh chọn một thông điệp (Gợi ý thông điệp): 0,25 - Mỗi người cần rèn luyện lòng dũng cảm, sẵn sàng giúp đỡ người khác trong hoàn cảnh hoạn nạn khó khăn. - Hãy trân trọng và lan tỏa lòng dũng cảm trong cuộc sống... * Học sinh có thể chọn thông điệp: Mỗi người cần rèn luyện lòng dũng 0,75 cảm, sẵn sàng giúp đỡ người khác trong hoàn cảnh hoạn nạn khó khăn. Lý giải hợp lý, thuyết phục (Gợi ý phần lý giải - đảm bảo 2 ý cho điểm tối đa): - Lòng dũng cảm là một phẩm chất cao đẹp, cần có trong mỗi người. - Giúp con người có nghi lực, sức mạnh, ý chí giúp vượt lên gian lao, thử thách để chiến thắng bản thân, chiến thắng kẻ thù, chế ngự thiên tai ..dẫn đến thành công. - Giúp ta không run sợ, sẵn sàng giúp đỡ, bảo vệ những người yếu thế, gặp hoạn nạn... giúp bảo vệ công lí, chính nghĩa; người dũng cảm được mọi người yêu quý, kính trọng... II. Làm văn (7,0đ) Câu 1 (2.0đ) Tiêu chí Yêu cầu cần đạt Điểm Kĩ năng - Đúng hình thức đoạn văn nghị luận, đảm bảo về dung lượng . 0,5 - Diễn đặt rõ ràng, mạch lạc, lời văn trong sáng, không mắc lỗi về câu, không sai chính tả. Nội dung Học sinh đảm bảo một số nội dung sau: 1. Nêu vấn đề: Tinh thần dũng cảm 2. Giải thích: Dũng cảm là có dũng khí, bản lĩnh, dám đối mặt với mọi khó khăn, nguy hiểm để làm những việc nên làm. 0,25
5. 3. Biểu hiện: Người dũng cảm là người có bản lĩnh, ý chí, nghị lực, 0,25 dám nghĩ, dám làm, dám đấu tranh với cái ác để bảo vệ cái thiện. Người có lòng dũng cảm là người không run sợ, không hèn nhát, dám đứng lên đấu tranh chống lại cái xấu, cái ác, các thế lực tàn bạo để bảo vệ công lí, chính nghĩa. 4. Ý nghĩa : 0, 5 - Giúp con người có nghi lực, sức mạnh, ý chí giúp vượt lên gian lao, thử thách để chiến thắng bản thân, chiến thắng kẻ thù, chế ngự thiên tai ..dẫn đến thành công. - Giúp ta không run sợ, sẵn sàng giúp đỡ, bảo vệ những người yếu thế, gặp hoạn nạn... bảo vệ công lí, chính nghĩa và lẽ phải - Người dũng cảm được mọi người yêu quý, kính trọng... 0,25 - Giúp nâng cao tinh thần tương thân tương ái, là nền tảng đạo đức, cơ sở để xây dựng một xã hội tốt đẹp. 5. Phản đề: trong cuộc sống vẫn còn không ít người nhu nhược, hèn nhát. .. Cũng cần phân biệt dũng cảm với liều lĩnh, bất chấp .. 6. Bài học : 0,25 - Nhận thức được vai trò to lớn của lòng dũng cảm.... - Rèn luyện dũng cảm trong cuộc sống : đấu tranh chống biểu hiện sai trái, thói hư tật xấu của bản thân, của mọi người... - Bài học cho bản thân. Câu 2: (5,0 điểm) Yêu cầu cần đạt Điểm A. Hình thức: - Kiểu bài: Viết đúng hình thức một bài văn nghị luận về nhân vật trong đoạn trích 0,5 truyện. - Bố cục rõ ràng, diễn đạt mạch lạc, câu và chữ đúng văn phạm. B. Nội dung: I. Mở bài - Vài nét về nhà văn Lê Minh Khuê và truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi. - Cảm nhận chung về nữ thanh niên xung phong trên đường mòn Trường Sơn trong 0,5 giai đoạn chống Mĩ. Trong đó, có nhân vật Phương Định, một cô gái Hà Nội để lại nhiều cảm nhận nơi người đọc. - Dẫn dắt đoạn trích: “Vắng lặng đến phát sợ lạo xạo trong miệng” II. Thân bài 1. Khái quát 0,25 - Giới thiệu đoạn trích : được trích từ truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê sáng tác năm 1971 lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân tộc đang diễn ra ác liệt. - Nội dung đoạn trích thuật lại khung cảnh và công việc phá bom của Phương Định và hai nữ đồng đội ở một cao điểm trên đường mòn Trường Sơn. 2. Cảm nhận nhân vật Phương Định qua đoạn trích a. Hoàn cảnh sống và chiến đấu: Có thể thấy, đoạn trích đã khắc họa được 0,5 hoàn cảnh khốc liệt của chiến trường. Khung cảnh ấy được nhà văn miêu tả qua không khí, cảnh vật “Vắng lặng đến phát sợ. Cây còn lại xơ xác. Đất nóng. Khói đen vật vờ từng cụm trong không trung che đi những gì từ xa”. Đó là một không
6. gian ngộp thở, đầy ám khí, tiềm ẩn sự hủy diệt sau những lần thả bom của địch. Hoàn cảnh đó đã thử thách cao độ lòng gan dạ, dũng cảm, sự bình tĩnh của cô. b. Trước hết qua đoạn trích, nhân vật Phương Định hiện lên là một cô thanh niên xung phong vô cùng dũng cảm và gan dạ 0,25 Rời xa ghế nhà trường, Phương Định xung phong mặt trận, cùng thế hệ của mình để giành lại độc lập, tự do cho Tổ quốc. Cô ra đi không tiếc tuổi thanh xuân, nguyện dâng hiến đời mình cho Tổ quốc. Cuộc sống nơi chiến trường khốc liệt đối diện giữa sự sống và cái chết đã tôi luyện cho cô gái ấy những phẩm chất đẹp, đặc biệt trong một lần phá bom. Đoạn trích biểu hiện những phẩm chất của Phương Định với tinh thần dũng cảm, thái độ bình tĩnh vượt lên mọi hiểm nguy, có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc Khi tiến đến gần quả bom, khung cảnh và không khí chứa đầy sự căng thẳng “ Vắng lặng đến phát sợ. Cây còn lại xơ xác. Đất nóng. Khói đen vật vờ từng 0,5 cum trong không trung, che đi những gì từ xa”. Là một cô gái xuất thân từ Hà Nội, lãng mạn, giàu xúc cảm. Cho nên, khi làm công việc phá bom, Phương Định không tránh khỏi cảm xúc bình thường, rất con người: hồi hộp, căng thẳng, cảm thấy ngực nhói, mắt cay. Cô lo lắng “Các anh cao xạ có nhìn thấy chúng tôi không? ... Tôi sẽ không đi khom...cứ đàng hoàng mà bước tới”. Cảm giác ấy vừa thể hiện lòng tự trọng, vừa là ý chí mạnh mẽ giúp cô dũng cảm vượt qua mọi hiểm nguy. Khi ở bên quả bom, Phương Định là một cô gái dũng cảm. Hành động phá bom của Phương Định là một hành động thật dũng cảm. Để phá được bom, cô phải đến gần quả bom, dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom trong lúc vỏ quả bom nóng 0,5 “một tiếng động sắc đến gai người vang lên, cứa vào da thịt”. “Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí. Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành”. Cách miêu tả của tác giả khiến cho người đọc cũng có thể cảm nhận được âm thanh của hai vật bằng sắt chạm vào nhau rồi lại cảm thấy rùng mình như Định. Chi tiết đó càng thấy rõ hơn sự bình tĩnh, gan dạ của cô. Đó là một công việc diễn ra một cách thường xuyên trong cuộc sống hàng ngày của Phương Định và các đồng đội. Công việc nguy hiểm nhưng cô luôn cố gắng để hoàn thành nhiệm vụ thật tốt. Trong truyện, có lẽ đây là đoạn xuất sắc nhất; tâm lí nhân vật được miêu tả cụ thể, tinh tế đến từng cảm giác, từng ý nghĩ ... Khi cái chết im lìm và đáng sợ kề bên, mọi cảm giác của Phương Định đều trở nên sắc nhọn. Sau đó là cảm giác hồi hộp, lo lắng, căng thẳng khi chờ đợi tiếng nổ của quả bom. Khi bom nổ cũng là lúc nhiệm vụ hoàn thành. Những lúc đối mặt với quả bom sắt lạnh lùng, cô cũng có nghĩ đến cái chết nhưng chỉ thoáng qua...Điều quan tâm nhất lúc này là là sao kích hoạt cho quả bom nổ được: Cô bỏ gói thuốc 0,5 mìn xuống cái lỗ đã đào, sau đó châm ngòi, chạy lại chỗ ẩn nấp bom nổ, tiếng kỳ quái đến váng óc Đó là một công việc diễn ra một cách thường xuyên trong cuộc sống hàng ngày của Phương Định và các đồng đội. Công việc nguy hiểm nhưng cô luôn cố gắng để hoàn thành nhiệm vụ thật tốt bởi chính nhờ sự gan góc, dũng cảm và tinh thần trách nhiệm cao đã giúp Định thực hiện tốt công việc của mình. Một cô gái như muôn ngàn cô gái khác trên tuyến đườngTrường Sơn, đang hàng giờ dệt nên những kì tích cho Tổ quốc thân thương... c. Phương Định còn có vẻ đẹp tâm hồn nhạy cảm và tinh tế Trong đoạn trích này nét nữ tính của Phương Định hiên lên ở cách cô cảm nhân về vè những vật vô tri hang này mà cô vẫn phải làm việc cùng:” Nó chạy, sinh động và nhẹ nhàng, đè lên những con số vĩnh cửu.” Ở cô còn có một cảm
7. nhận tinh tế rõ mọi sự việc hiện tượng, tiếng động diễn ra xung quanh: “Một tiếng 0,5 động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi”,, “Một thứ tiếng kì quái, đến váng óc. Ngực tôi nhói, mắt cay mãi mới mở ra được. Mùi thuốc bom buồn nôn. Ba tiếng nổ nữa tiếp theo. Đất rơi lộp bộp, tan đi âm thầm trong những bụi cây. Mảnh bom xé không khí, lao và rít vô hình trên đầu...”. Tâm lí Phương Định trong một lần phá bon được miêu tả rất cụ thể ,tinh tế đến từng cảm giác,ý nghĩ dù chỉ là thoáng qua trong giây lát. Từ đó ta thấy được Phương Định hiện lên có một thế giới nội tâm phong phú. 3. Đánh giá: 0,5 - Thành công về nghệ thuật + Khi xây dựng nhân vật, nhà văn đã đặc biệt khai thác hoàn cảnh sống và hành động, ngôn ngữ của nhân vật để khắc họa tính cách. + Ngôi kể thứ nhất tạo điều kiện cho tác giả mở ra thế giới nội tâm của nhân vật một cách tự nhiên, một thế giới tâm hồn giàu xúc cảm suy tư, nhiều khát khao, ước vọng. + Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, chân thực, sinh động. + Cách kể chuyện xen kẽ hồi ức và hiện thực, sử dụng câu ngắn nhịp nhanh ... - Nội dung: Trong truyện, có lẽ đây là đoạn xuất sắc nhất; tâm lí nhân vật được miêu tả cụ thể, tinh tế đến từng cảm giác , từng ý nghĩ ... Khi cái chết im lìm và đáng sợ kề bên, mọi cảm giác của Phương Định đều trở nên sắc nhọn. III. Kết bài: 0,5 - Khẳng định lại vẻ đẹp của nhân vật : - Liên hệ : Phương Định, một hình tượng đẹp, có ý nghĩa tiêu biểu về người thanh niên Việt Nam trong sự nghiệp chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Cùng với những hình tượng nghệ thuật khác như hình tượng anh thanh niên trong “Lặng lẽ Sa Pa”, người chiến sĩ lái xe trong “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” thì nhân vật Phương Định đã góp phần phong phú hóa hình tượng cao đẹp của con người Việt Nam trong công cuộc lao động và bảo vệ Tổ Quốc. Xác nhận của BGH Xác nhận của TCM Người ra đề Nhóm ngữ văn 9 Trương Thị Ngân Đào Xuân Phương Trương Thị Ngân Nguyễn T.Phương Thúy Bùi Thị Mai