Đề thi tuyển sinh vào Lớp 10 THPT môn Ngữ văn - Năm học 2018-2019 - Sở GD&ĐT Thành phố Hồ Chí Minh

Nội dung text: Đề thi tuyển sinh vào Lớp 10 THPT môn Ngữ văn - Năm học 2018-2019 - Sở GD&ĐT Thành phố Hồ Chí Minh

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KÌ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT NĂM HỌC 2018-2019 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Môn thi: NGỮ VĂN Ngày thi: 02 tháng 6 năm 2018 ĐỀ CHÍNH THỨC Thời gian làm bài: 120 phút (không kể thời gian phát đề) (Đề thi có 02 trang) Câu 1: (3,0 điểm) Em hãy đọc hai văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới: Văn bản 1 Văn bản 2 Báo cáo mới đây của tạp chí Science cho Trước sự đe dọa của rác thải nhựa, nhiều thấy Trước sự đe dọa của rác thải nhựa, nước đã lên kế hoạch hành động nhiều đen này thế giới đã sản xuất Từ tháng 1 năm nay, chỉnh phủ Scotland khoảng 83 tỉ tấn nước đã lên kế hoạch đề xuất ý kiến về việc cấm sản xuất, kinh hành động. Nhựa, trong đó 1,3 tỉ tấn hiện doanh một một số sản phẩm làm từ nhựa. là rác thải. Và 79% Từ tháng 1 năm nay, Lệnh cấm này sẽ góp phần giảm đáng kể chính phủ Scotland để trong 6,3 tỉ tấn đó lượng rác thải nhựa. giờ đang nằm trong các bãi rác xuất ý Tại Anh, các loại hạt kim tuyến trang tri kiến về việc cấm sản xuất, kinh doanh đã bị cấm sử dụng. Việc tính phí với túi một và môi trường tự nhiên. nhựa cũng được thực hiện. Theo số liệu Nhựa được sử dụng phổ biến bì tiện thống kê của Bộ Môi trường, Thực phẩm dụng, rẻ tiền, dễ chế tạo. Tuy nhiên nhựa và các vấn đề nông thôn, nhờ việc tỉnh có hạn chế lớn là rất lâu phân hủy, đồng phí này, trong thời gian qua, số lượng túi nghĩa với việc rác thải nhựa sẽ gây nên nhựa được đưa vào sử dụng đã giảm 9 tỉ thảm họa môi trường nếu không có cách chiếc. giải quyết. Từ năm 2019, Đài Loan sẽ cấm sử dụng các loại ống hút nhựa tại các chuỗi cửa hàng thức ăn nhanh, sau đó tiến tới cẩm hoàn toàn việc cung cấp túi nhựa tại các điểm kinh doanh. Tại Việt Nam, một số tổ chức xã hội đã Trong các đại dương, số lượng rác thải phát - động các chiến dịch như: "7 ngày nhựa ước tính khoảng 150 triệu tấn - thách thức". "Bớt một vỏ chai, cứu tương nặng gần bằng 1/5 khối lượng cá. Các lai", với mục tiêu thúc đẩy cộng đồng nhà khoa học dự báo với tốc độ gia tăng chung tay chống lại rác thải nhựa, rác thải nhựa như hiện nay, vào năm Trong thời gian qua, nhiều bạn trẻ Việt 2050, khối lượng rác thải nhựa sẽ nặng Nam cũng đã tổ chức hàng loạt hoạt động hơn cả khối lượng cá. nhằm giảm rác thải nhựa. Các bạn mày Việt Nam là một trong các quốc gia xả mò thực hiện những dự án làm ống hút từ rác thải nhựa nhiều nhất thời giới. Tại tre và cỏ bàng, tái chế rác thải nhựa thành Việt Nam số lượng tú nilon, chai nhựa, ly những vật dụng có ích, Chắc chắn nhựa, ống hút, hộp xốp được sử dụng những hành động này sẽ góp phần giúp nhiều vượt trội so với các nước khác. môi trường trở nên xanh, sạch, đẹp hơn Rác thải nhựa ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái, làm ô nhiềm môi trường đất, môi trường nước, gây nguy hại cho nguồn lợi thủy hải sản và tác động xác đến sức khỏe con người
2. (Hai văn bản trên được tổng hợp từ các báo Tuổi trẻ, Thanh niên, Thời nay) a. Dựa vào văn bản, hãy cho biết tác hại của rác thải nhựa đối với cuộc sống, (0,5 điểm) b. Tìm thành phân biệt lập được sử dụng trong đoạn cuối của văn bản 2. (0,5 điểm) c. Chỉ ra mối liên hệ về nội dung của hai văn bản trên. (1,0 điểm) d. Theo em, giải pháp nào là hiệu quả nhất để giảm ô nhiễm rác thải nhựa ở nước ta hiện nay? Vì sao? (Em Có thể lựa chọn giải pháp trong văn bản hoặc tự đẻ ra giải pháp khác. Trả lời trong khoảng 3-5 dòng) (1,0 điểm) Câu 2: (3,0 điểm) Để thể hiện mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái (che chở bao bọc, chia sẻ, Bàn bó, bình đăng, độc lập, ), các bạn học sinh đã đưa ra ba hình ảnh sau: Từ một trong ba hình ảnh trên, em hãy viết bài văn ngắn (khoảng 01 trang giây thi) bàn về mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái trong xã hội hiện nay. Câu 3: (4,0 điểm) Học sinh được chọn 1 trong 2 đề sau: Đề 1 Không có kính không phải vì xe không có kính Bom giật, bom rung kính vỡ đi rồi Ung dung buồng lái ta ngồi, Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng. Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng Nhìn thấy con đường chạy thẳng vào tim Thấy sao trời và đột ngột cánh chim Như sa, như ùa vào buồng lái (Trích Bài thơ về tiểu đội xe không kinh, Phạm Tiến Duật) Cảm nhận về hình ảnh người lính trong hai khổ thơ trên. Từ đó, liên hệ với một tác phẩm khác cũng viết về người lính để thấy được nét gặp gỡ của các tác giả khi viết về đề tài này. Đề 2 Từ những trải nghiệm trong quá trình đọc tác phẩm văn học, em hãy viết bài văn với nhan đề: “Những ngọn lửa nhóm lên từ trang sách" Hết
3. GỢI Ý ĐÁP ÁN THAM KHẢO: Câu 1: a. Tác hại của rác thải nhựa đối với cuộc sống: lâu phân hủy dẫn tởi - Ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái, - Làm ô nhiễm đến môi trường đất, - Môi trường nước, - Gây nguy hại cho nguồn lợi thủy hải sản và tác động xấu đến sứng khỏe con người. b. Thành phần biệt lập được sử dụng: Hình thái: "chắc chắn" Phụ chú: "hành động này" - chính là các bạn trẻ Việt Nam đang thực hiện việc tái tạo lại rác thải nhựa thành những hoạt động có ích. c. Mối liên hệ về nội dung của 2 văn bản này đều nói về rác thải nhựa: đây là liên kết về hình thức văn bản 1 nói về hiện trạng cũng như tác hại của rác thải nhựa tới cuộc sống, còn văn bản hai nêu ra những biện pháp hiện nay mà các nước đang thực hiện nhằm hạn chế rác thải nhựa. d. Hãy viết một đoạn văn ngắn để bày tỏ những giải pháp mà em nghĩ là hợp lý: Các giải pháp như: - Khi lệnh cấm sản xuất nhựa được ban ra - Tính phí việc sử dụng túi nhựa - Thay đổi các sản phẩm nhựa bằng các sản phẩm tự nhiên Câu 2: Nghị luận về mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái trong xã hội hiện nay. Dàn ý tham khảo: 1. Mở bài - Đặt vấn đề nghị luận: Mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái trong xã hội hiện nay. - Ngày nay, mối quan hệ cha mẹ - con cái dường như đang gặp khủng hoảng nặng nề bởi nhiều lý do khá phức tạp. 2. Thân bài: * Giải thích quan niệm về mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái * Vai trò của mối quan hệ cha mẹ và con cái trong cuộc sống - Tình mẫu tử, tình phụ tử là thứ tình cảm vô cùng thiêng liêng, là chiếc la bàn giúp ta định vị được những hướng đi đúng đắn trong cuộc sống. Nó không giống như tình cảm bạn bè, cũng không phải là tình cảm khi ta yêu một người nào đó mà là tình cảm của cha mẹ dành cho con cái. - Thông thường tình cảm bắt nguồn từ các mối quan hệ trong gia đình và xã hội. Riêng tình cảm cha mẹ đối với con cái là do được khơi dậy từ tình yêu thương tự nhiên. - Chính vì thế, tình cảm cha – mẹ - con cái và ngược lại, đạo làm con đối với cha mẹ là quan hệ "máu mủ ruột rà", có ý nghĩa thiêng liêng, gắn bó nhất của con người. Nó là nền tảng để xây dựng những mối quan hệ tình cảm khác trong xã hội chúng ta. - Tình cảm của cha mẹ và con cái đã trở thành thứ tình cảm trường tồn, vượt qua không gian, thời gian và những biến đổi của các yếu tố trong xã hội. * Thực trạng về mối quan hệ cha mẹ với con cái trong gia đình ngày nay - Gia đình nói chung trong đó có gia đình Việt Nam luôn luôn bị tác động bởi diễn biến xã hội xung quanh và ngày nay không tránh khỏi sự lỏng lẻo trong các mối quan hệ giữa các thành viên. - Nguyên nhân có thể do:
4. + Tác động của những diễn biến không ngừng của xã hội; + Nhu cầu tự khẳng định của cá nhân, có thể dẫn đến tính ích kỷ, hẹp hòi, do sự tăng trưởng của nền kinh tế thị trường, cũng như do hiện tượng công nghiệp hóa, đô thị hóa; + Mô hình “Gia đình hạt nhân” thích hợp hơn và thay thế cho nếp sống đại gia đình cổ xưa; con cái trưởng thành muốn cha mẹ cho ở riêng, trong khi cha mẹ già lại thích sống chung với con cái để có cháu bồng cháu bế; + Kinh tế phát triển, con cái được học hành đến nơi đến chốn, thành đạt sớm, nhu cầu tự lập tăng cao, không muốn và không chấp nhận sự phụ thuộc vào gia đình; + Con cái bận rộn làm ăn không có nhiều thời gian chăm sóc cha mẹ, nhất là cha mẹ đã già yếu; cha mẹ lo kinh tế gia đình lơ là việc chăm sóc, giáo dục, hướng dẫn con cái; + Khoảng cách tâm lý giữa hai thế hệ càng ngày càng gia tăng do những chuyển biến ngoài xã hội. Điều này thường dẫn đến hậu quả là xảy ra những xung đột giữa hai thế hệ; + Cha mẹ nhiều người vẫn còn nặng nề về thành tích công lao, muốn độc quyền nắm giữ vận mệnh con cái khiến con cái bị tổn thương và ức chế; có nhiều trường hợp còn xảy ra việc cha mẹ lạm dụng quyền hành hay dùng bạo lực khiến con cái uất hận muốn xa rời và đứt gánh với cha mẹ, gia đình - Có thể liên hệ bản thân: Mối quan hệ của em với cha mẹ như thế nào, em đã làm gì để giúp cho mối quan hệ ấy luôn luôn tốt đẹp ? 3. Kết bài - Dù xuất phát từ bất cứ nguyên nhân nào, sự rạn nứt, đổ vỡ trong mối quan hệ cha mẹ - con cái trong gia đình cũng là một thực trạng đáng buồn và đáng suy nghĩ. - Đã đến lúc chúng ta cần xem xét lại một cách nghiêm túc và cới mở mối quan hệ thân thiết này, làm sao để một đàng con cái biết sống trọn vẹn đạo làm con của mình, đàng khác cha mẹ cũng biết cách hoàn thành tốt đẹp nhiệm vụ làm cha làm mẹ của mình. Câu 3: Dàn ý tham khảo Đề 1: MỞ BÀI - Hoàn cảnh sáng tác: năm 1969, trong cuộc chiến đấu gian khổ của những chiến sĩ lái xe đường Trường Sơn thời chống Mỹ. - Bài thơ hay trong chùm thơ đạt giải nhất cuộc thi thơ báo Văn nghệ năm 1969 - 1970, tiêu biểu cho phong cách thơ Phạm Tiến Duật. - Tác phẩm Bài thơ về tiểu đội xe không kính (Trích trong tập Vầng trăng-Quầng lửa) là một trong những bài thơ để lại ấn tượng mạnh trong lòng người đọc về hình ảnh những người lính và sự kế thừa của biết bao thế hệ THÂN BÀI *. Phân tích hai khổ thơ 1. Hình tượng thơ gắn liền với cái đẹp, vẻ chau chuốt sự kì vĩ đi cùng năm tháng đó chính là hình ảnh những chiếc xe không kính - Bình thường, những chiếc xe không kính không thể gọi là cái đẹp. ấy thế mà tác giả đã lấy hình tượng đó làm cảm hứng xuyên suốt của bài thơ. Hình tượng độc đáo nhưng hợp lý này đã có tác dụng gây ấn tượng mạnh, là cơ sở để làm nổi bật phẩm chất dũng cảm, sự lạc quan và quyết tâm dành chiến thắng của anh lính lái xe thời chống Mĩ.
5. - Hình tượng những chiếc “xe không kính” đã gợi lên những nguy hiểm cận kề. Những “ bom giật, bom rung” làm vỡ kính xe. Sự hi sinh, cái chết đã ở đâu đó, rất gần những người lính. Lời thơ bình dị: “Không kính không phải vì xe không có kính Bom giật, bom rung kính vỡ đi rồi ” Hoàn cảnh chiến trường khó khăn, cái chết là những thử thách lớn với những người lái xe trên con đường Trường Sơn khói lửa. - Điệp ngữ “không có kính” ở đầu các khổ thơ vừa có tác dụng nhấn mạnh cho ta cảm nhận được gian khổ, hiểm nguy sự khốc liệt của hiện thực cuộc chiến đối với người lính Trường Sơn vừa khắc họa được nét tiêu biểu của con người Việt Nam, dù thiếu thốn, khó khăn vẫn kiên cường chiến đấu. 2. Hình ảnh những người chiến sĩ lái xe trên tuyến đường Trường Sơn: - Tư thế hiên ngang, tinh thần dũng cảm, bất chấp mọi khó khăn nguy hiểm, niềm vui sôi nổi của tuổi trẻ và ý chí chiến đấu vì miền Nam. - Trong bom đạn khốc liệt của chiến tranh, anh chiến sĩ vẫn dữ vững tư thế hiên nghang hướng về phía trước, thực hiện khẩu hiệu: “tất cả vì tiền tuyến, tất cả vì miền Nam ruột thịt”. Câu thơ chuyển giai điệu, thanh thản, tự tin: “Ung dung buồng lái ta ngồi Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng”. - Những từ ngữ chọn lọc “ung dung”, “nhìn đất”, “nhìn trời”, “nhìn thẳng” thể hiện tư thế, phong cách anh bộ đội lái xe trên đường ra trận. - Tư thế hiên ngang, lòng tự tin của anh bộ đội còn được biệu lộ ở chỗ bất chấp “bom giật, bom rung” của kẻ thù, vẫn cảm nhận cái đẹp của thiên nhiên, của đất nước, những nét đẹp lãng mạng, mặc dù cái chết còn lẩn quẩn, rình rập đâu đó quanh anh. 3. Liên hệ hình ảnh người lính trong bài thơ đồng chí. Bài thơ Đồng chí sáng tác vào đầu năm 1948 khi tác giả Chính Hữu chiến đấu trong chiến dịch Việt Bắc, Bài thơ về tiểu đội xe không kính sáng tác năm 1969 khi tác giả Phạm Tiến Duật tham gia hoạt động ở tuyến đường Trường Sơn đã khắc họa thành công về đề tài người lính. Những điểm chung giữa hai tác phẩm là đều nói về hình ảnh vẻ đẹp của người lính nên 2 bài thơ đều mang những vẻ đẹp chung về: - Yêu nước, yêu quê hương, yêu đồng chí. - Vượt qua mọi khó khăn gian khổ để quyết tâm tiêu diệt giặc hoàn thành nhiệm vụ. - Lạc quan tin tưởng. KẾT BÀI Nêu cảm nhận của em về hình ảnh người lính trong 2 khổ thơ và liên hệ hình ảnh người lính trong thời kháng chiến. Hình tượng người lính dù ở thời kì kháng chiến chống Pháp hay kháng chiến chống Mĩ đều mang phẩm chất cao đẹp của “anh bộ đội Cụ Hồ” thời đại đã cung cấp cho các nhà thơ những nguyên mẫu đẹp đẽ, họ tạo nên những hình tượng làm xúc động lòng người. Viết về những người lính, các nhà thơ nói về chính mình và những người đồng đội của mình. Vì thế, hình tượng người chân thật và sinh động. Đề 2: 1. Giới thiệu vấn đề: Những ngọn lửa nhóm lên từ trang sách
6. 2. Giải thích vấn đề - “Những ngọn lửa” ở đây được sử dụng mang nghĩa ẩn dụ, đó là tượng trưng cho những giá trị mà văn chương đem lại. - Những ngọn lửa nhóm lên từ trang sách là những ngọn lửa của tình yêu thương, của lòng căm thù, của niềm tự hào và hơn hết, văn chương giúp chúng ta biết đến thế giới của một người khác, biết đồng cảm với “tha nhân” để đem tâm hồn mình đến gần hơn với tâm hồn mọi người. Xét cho cùng, giá trị của văn chương như Leptonytoi đã nói “Một tác phẩm nghệ thuật là kết quả của tình yêu. Tình yêu con người, tước mơ cháy bỏng vì một xã hội công bằng, bình đẳng bái ái luôn luôn thôi thúc các nhà văn sống và viết, vắt cạn kiệt những dòng suy nghĩ, hiến dâng bầu máu nóng của mình cho nhân loại.” hay “Đối với tôi văn chương không phải là cách đem đến cho người đọc sự thoát li hay sự quên ; trái lại văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một cái thế giới giả dối, tàn ác, vừa làm cho lòng người đọc thêm trong sạch và phong phú hơn”. (Thạch Lam) - Nhận định đã đề cập đến giá trị to lớn của văn chương, hướng con người đến chân-thiện-mĩ. 3. Giải quyết vấn đề - Văn chương nuôi dưỡng trong lòng ta những tình cảm tốt đẹp: + Tình yêu thương, đồng cảm với con người: Chuyện Người con gái Nam Xương, Truyện Kiều, Đồng chí, + Tình yêu nước, tự hào dân tộc: Làng, Nói với con, + Tình cảm gia đình: Bếp lửa, Chiếc lược ngà, Con cò, Nói với con, Ngoài ra văn chương còn cho ta lòng dũng cảm, sự vị tha. - Vì yêu thương nên căm thù, lên án những người, thế lực chà đạp lên sự sống, chà đạp lên cuộc đời con người. - Văn chương hướng chúng ta đến những suy ngẫm giàu tính triết lí, những triết lí ấy có giá trị ngàn đời, nhiều khi gợi ra cho chúng ta những câu hỏi, chính những câu hỏi ấy làm nên sức sống cho tác phẩm, kích thích bạn đọc đi tìm câu trả lời. 4. Mở rộng- nâng cao - Để hiểu được giá trị của văn chương, người đọc phải có tầm đón nhận để hiểu những điều nhà văn ấp ủ. - Giá trị của tác phẩm phụ thuộc vào bạn đọc, chính người đọc là người quyết định số phận tác phẩm, quyết định giá trị của văn chương. “Tác phẩm chân chính không kết thúc ở trang cuối cùng, không bao giờ hết khả năng kể chuyện khi câu chuyện về các nhân vật đã kết thúc. Tác phẩm nhập vào tâm hồn và ý thức của bạn đọc, tiếp tục sống và hành động như một lực lượng nội tâm, như sự dằn vặt và ánh sáng của lương tâm, không bao giờ tàn tạ như thi ca của sự thật. ”