Đề khảo sát chất lượng học kỳ II môn Ngữ văn Lớp 9 - Năm học 2017-2018 - Sở GD&DDT Thanh Hóa (Có đáp án)

Nội dung text: Đề khảo sát chất lượng học kỳ II môn Ngữ văn Lớp 9 - Năm học 2017-2018 - Sở GD&DDT Thanh Hóa (Có đáp án)

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỀ KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG HỌC KÌ II THANH HÓA NĂM HỌC 2017 - 2018 Môn thi: NGỮ VĂN - ĐỀ A Thời gian: 90 phút, không kể thời gian giao đề Câu 1:(2.0 điểm) a. Chỉ ra phép liên kết câu được sử dụng trong đoạn trích sau: Xa đến đâu mặc kệ, nhưng tôi thích ngắm mắt tôi trong gương. Nó dài dài, màu nâu, hay nheo lại như chói nắng. (Những ngôi sao xa xôi, Lê Minh Khuê, Ngữ văn 9, Tập hai, NXB GDVN, 2016) b. Tìm khởi ngữ trong đoạn trích sau đây: Đối với việc làm người thì cách đó thể hiện phẩm chất tầm thường thấp. (Bàn về đọc sách, Chu Quang Tiềm, Ngữ văn 9, Tập hai, NXB GDVN, 2016) c. Tìm thành phần biệt lập trong đoạn trích sau và cho biết đó là thành phần biệt lập gì? Sương chùng chình qua ngõ Hình như thu đã về (Sang thu, Hữu Thỉnh, Ngữ văn 9, Tập hai, NXB GDVN, 2016) Câu 2: (3.0 điểm) Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương Còn quê hương thì làm phong tục (Nói với con, Y Phương, Ngữ văn 9, Tập hai, NXB GDVN, 2016) Từ ý thơ trên, hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 30 dòng) trình bày suy nghĩ của em về cách thể hiện tình yêu quê hương của mỗi con người. Câu 3: (5,0 điểm) Cảm nhận của em về vẻ đẹp của những cô gái thanh niên xung phong trong tác phẩm Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê (Ngữ văn 9, Tập hai, NXB GDVN, 2016) .Hết
2. HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG HỌC KÌ II NĂM HỌC 2017 - 2018 MÔN: NGỮ VĂN - ĐỀ A Câu Yêu cầu cần đạt Điểm Câu 1 a. - Từ liên kết: Nó 0.25 2.0đ - Phép thế 0.25 b. Khởi ngữ : Đối với việc làm người 0.5 c. - Hình như: là thành phần biệt lập. 0.5 - Thành phần tình thái 0.5 Câu 2 1. Kĩ năng: Đảm bảo một bài văn nghị luận xã hội; lập luận chặt chẽ, 0.5 3.0đ bố cục hợp lí; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp cơ bản 2. Kiến thức: Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau: * Giải thích: - Quê hương là nơi ta sinh ra, lớn lên, có gia đình, có nhiều kỉ niệm thời thơ ấu, là nơi gắn bó máu thịt với chúng ta trong quá trình trưởng thành, 0.5 là nguồn cội của mỗi con người. Hình bóng quê hương đi theo con người suốt cả cuộc đời, trở thành điểm tựa về tinh thần của con người trong cuộc sống. Nếu thiếu đi điểm tựa này, cuộc sống của con người trở nên chông chênh, lệch lạc. - Hai câu thơ trên của Y Phương là lời người cha nói với con về ý chí nghị lực và khát vọng xây dựng quê hương của người đồng mình. Họ 0.5 xây dựng quê hương bằng chính sức lực và sự bền bỉ của mình : Tự đục đá kê cao quê hương => Đó cũng chính là cách thể hiện tình yêu quê hương của mỗi con người. * Bàn luận về cách thể hiện tình yêu quê hương: Mỗi người đều có cách thể hiện tình yêu quê hương khác nhau. Tình yêu quê hương được 0.75 thể hiện ở rất nhiều khía cạnh, nó được biến thành việc làm và hành động cụ thể: + Phải biết coi trọng gốc rễ, hướng về cội nguồn, biết yêu quê hương. + Tình yêu quê hương luôn gắn với tình yêu gia đình, yêu xóm làng và yêu đất nước. + Luôn có ý thức xây dựng quê hương giàu đẹp + Phát huy những truyền thống tốt đẹp của quê hương + Không chê bai phản bội quê hương + Phê phán những hành vi, suy nghĩ chưa tích cực về quê hương: chê quê hương nghèo khó, lạc hậu, làm thay đổi dáng vẻ quê hương
3. - Suy nghĩ của bản thân: + Xây dựng quê hương bằng bàn tay, khối óc, bằng những đóng góp cho cuộc sống + Tu dưỡng đạo đức, tích lũy và trau dồi kiến thức. + Làm đẹp quê hương trong cách ứng xử cuộc sống hàng ngày + Giữ gìn phong tục, tậpquán tốt đẹp của quê hương. + Không ngừng vươn lên trong học tập và trong cuộc sống để làm rạng 0.75 danh gia đình, dòng họ, mái trường - đó cũng là cách thiết thực nhất để làm rạng danh quê hương, đất nước. + Biết biến thực tế khó khăn thành mục tiêu nỗ lực và cố gắng vươn lên trong cuộc sống + Tuổi nhỏ làm việc nhỏ tùy theo sức của mình + Đặt tình cảm với quê hương trong quan hệ với tình yêu đất nước, cần hướng về quê hương song không có nghĩa là chỉ hướng về mảnh đất nơi mình sinh ra mà phải biết tôn trọng và yêu quý tất cả những gì thuộc về Tổ quốc. Câu 3 1. Kĩ năng: Tạo lập được một văn bản nghị luận văn học, có bố cục rõ 5.0đ ràng, lập luận chặt chẽ, lời văn trong sáng, có cảm xúc và giọng điệu 0.5 riêng. Trình bày đúng chính tả và ngữ pháp. 2. Kiến thức: Học sinh cần phải đảm bảo các nội dung: - Phân tích vẻ đẹp của ba cô gái thanh niên xung phong trong tác phẩm: “ Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh Khuê. 0.5 2.1. Giới thiệu chung về tác giả, tác phẩm. - Lê Minh Khuê là cây bút nữ chuyên về truyện ngắn. Trong những năm chiến tranh, truyện của Lê Minh Khuê viết về cuộc sống chiến đấu của tuổi trẻ ở tuyến đường Trường Sơn. Sau năm 1975, tác phẩm của nhà văn bám sát những chuyển biến của đời sống xã hội và con người trên con đường đổi mới. - Truyện " Những ngôi sao xa xôi" là một trong số những tác phẩm đầu tay của Lê Minh Khuê, viết năm 1971, lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân tộc đang diễn ra ác liệt. - Tiêu biểu là vẻ đẹp về tâm hồn, phẩm chất anh hùng của ba nữ thanh niên xung phong trong tác phẩm. 2.2.Vẻ đẹp chung của các cô gái thanh niên xung phong trên tuyến 0.5 đường Trường Sơn. - Đó là những cô gái tuổi đời còn trẻ. Vì nhiệm vụ giải phóng miền
4. Nam, họ đã không tiếc tuổi xuân chiến đấu, cống hiến cho đất nước. - Công việc của họ là trinh sát mặt đường gặp nhiều khó khăn nguy hiểm. Họ phải làm việc dưới mưa bom bão đạn, phải phá bom thông đường để những đoàn quân tiến vào giải phóng miền Nam. - Họ mang lí tưởng chiến đấu để thống nhất Tổ Quốc nên đều giàu tinh thần trách nhiệm, coi thường gian khổ. Mỗi nhân vật có nét tính cách riêng nhưng họ yêu thương, lạc quan, có niềm tin vào tình yêu đất nước. 2.3.Vẻ đẹp riêng của các cô gái thanh niên xung phong a) Nhân vật Phương Định. 1.5 - Đây là cô gái Hà Nội trẻ trung yêu đời. Phương Định thích ngắm mình trong gương, là người có ý thức về nhan sắc của mình. Cô có hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn. Đôi mắt màu nâu, dài dài, hay nheo nheo như chói nắng - Phương Định là nhân vật kể chuyện xưng tôi đầy nữ tính. Cô đẹp nhưng không kiêu căng mà có sự thông cảm, hoà nhập. Cô thích hát dân ca quan họ Bắc Ninh, dân ca ý, đặc biệt hát bài Ca Chiu Sa. Cô có tài bịa lời cho những bài hát. Những bài hát về cuộc đời, về tình yêu và sự sống cất lên giữa cuộc chiến tranh ác liệt tôn thêm vẻ đẹp của những cô thanh niên xung phong có niềm tin vào cuộc chiến tranh chính nghĩa của dân tộc. - Phương Định là cô gái dễ thương, hay xúc động. Chứng kiến cảnh trận mưa đá cô nhớ về Hà Nội, nhớ mẹ, nhớ cái cửa sổ, nhớ những ngôi sao, nhớ quảng trường lung linh Những hoài niệm; kí ức dội lên sâu thẳm càng chứng tỏ sự nhạy cảm trong tâm hồn cô gái Hà Nội mơ mộng, lãng mạn, thật đáng yêu. b) Nhân vật Thao - Đây là cô gái lớn tuổi nhất trong nhóm, là đội trưởng tổ trinh sát mặt 0.75 đường. ở chị có những nét dễ nhớ ấn tượng. Chị cũng tỉa tót lông mày nhỏ như cái tăm, cương quyết, mạnh mẽ, táo bạo. Chị không sợ bom đạn, chỉ đạo công việc dứt khoát nhưng lại rất sợ máu và vắt. - Chị yêu thương đồng đội đúng vai trò của người chị cả. Khi Nho bị thương, chị rất lo lắng, săn sóc tận tình từng hớp nước, cốc sữa. Tình đồng đội sưởi ấm tâm hồn những cô gái lúc khó khăn nhất. - Chị Thao cũng thích hát dù hát sai lời và sai nhạc. Tiếng hát yêu đời, cất lên từ cuộc chiến tranh để khẳng định bản lĩnh, sức mạnh, niềm tin vào lí tưởng của thanh niên thời đại những năm chống Mĩ.
5. c) Nhân vật Nho. 0.75 Nho xuất hiện trong thời điểm quan trọng của câu chuyện. Đó là lúc phá bom, khi ranh giới của sự sống và cái chết gần kề gang tấc. Nho nhỏ nhẹ, dịu dàng, duyên dáng " Trông nó nhẹ mát mẻ như một que kem trắng" 2.4. Đánh giá, khái quát vấn đề. Khẳng định tâm hồn trong sáng sự hồn nhiên và phẩm chất anh hùng 0.5 dũng cảm, lạc quan của ba nữ thanh niên xung phong. Liên hệ so sánh trách nhiệm của thế hệ trẻ hiện nay trong việc bảo vệ Tổ quốc * Lưu ý: Giám khảo cần vận dụng linh hoạt hướng dẫn chấm, không dập khuôn máy móc. Cần trân trọng, khuyến khích những sáng tạo của học sinh.
6. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỀ KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG HỌC KÌ II THANH HÓA NĂM HỌC 2017 - 2018 Môn thi: NGỮ VĂN - ĐỀ B Thời gian: 90 phút, không kể thời gian giao đề Câu 1: (2.0 điểm) a. Chỉ ra phép liên kết câu được sử dụng trong đoạn trích sau: Thần chết là một tay không thích đùa. Hắn ta lẩn trong ruột những quả bom. (Những ngôi sao xa xôi, Lê Minh Khuê, Ngữ văn 9, Tập hai, NXB GDVN, 2016) b. Tìm khởi ngữ trong đoạn trích sau đây: Đối với việc học tập, cách đó chỉ là lừa mình dối người. (Bàn về đọc sách, Chu Quang Tiềm, Ngữ văn 9, Tập hai, NXB GDVN, 2016) c. Tìm thành phần biệt lập trong đoạn trích sau và cho biết đó là thành phần biệt lập gì? Ơi con chim chiền chiện Hót chi mà vang trời (Mùa xuân nho nhỏ, Thanh Hải, Ngữ văn 9, Tập hai, NXB GDVN, 2016) Câu 2: (3.0 điểm) Sống trên đá không chê đá gập ghềnh Sống trong thung không chê thung nghèo đói (Nói với con, Y Phương Ngữ văn 9, Tập hai, NXB GDVN, 2016) Từ ý thơ trên, hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 30 dòng) trình bày suy nghĩ của em về cách thể hiện tình yêu quê hương của mỗi con người. Câu 3: (5,0 điểm) Cảm nhận của em về vẻ đẹp của những cô gái thanh niên xung phong trong tác phẩm Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê (Ngữ văn 9, Tập hai, NXB GDVN, 2016)
7. HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG HỌC KÌ II NĂM HỌC 2017 - 2018 MÔN: NGỮ VĂN - ĐỀ B Câu Yêu cầu cần đạt Điểm Câu a. - Từ liên kết: Hắn ta 0.25 1 - Phép thế 0.25 b. Khởi ngữ : Đối với việc học tập 0.5 2.0đ c. - Ơi: là thành phần biệt lập. 0.5 - Thành phần gọi đáp 0.5 Câu 1. Kĩ năng: Đảm bảo một bài văn nghị luận xã hội; lập luận chặt chẽ, bố cục 0.5 2 hợp lí; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp cơ bản 3.0đ 2. Kiến thức: Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau: * Giải thích: - Quê hương là nơi ta sinh ra, lớn lên, có gia đình, có nhiều kỉ niệm thời thơ ấu, 0.5 là nơi gắn bó máu thịt với chúng ta trong quá trình trưởng thành,là nguồn cội của mỗi con người. Hình bóng quê hương đi theo con người suốt cả cuộc đời, trở thành điểm tựa về tinh thần của con người trong cuộc sống. Nếu thiếu đi điểm tựa này, cuộc sống của con người trở nên chông chênh, lệch lạc. - Hai câu thơ trên của Y Phương là lời người cha nói với con sống phải có tình nghĩa, chung thủy với quê hương, biết chấp nhận và vượt qua gian nan, thử 0.5 thách bằng ý chí, niềm tin của mình. Không chê bai, phản bội quê hương dù quê hưong còn nghèo nàn, vất vả. => Đó cũng chính là cách thể hiện tình yêu quê hương của mỗi con người. * Bàn luận về cách thể hiện tình yêu quê hương: Mỗi người đều có cách thể hiện tình yêu quê hương khác nhau. Tình yêu quê hương được thể hiện ở rất 0.75 nhiều khía cạnh, nó được biến thành việc làm và hành động cụ thể: + Phải biết coi trọng gốc rễ, hướng về cội nguồn, biết yêu quê hương. + Tình yêu quê hương luôn gắn với tình yêu gia đình, yêu xóm làng và yêu đất nước. + Biết chấp nhận mọi khó khăn, thử thách, không ngại khó, không ngại khổ, tìm cách đưa quê hương thoát khỏi cảnh đói nghèo + Luôn có ý thức xây dựng quê hương giàu đẹp. + Phát huy những truyền thống tốt đẹp của quê hương + Không chê bai phản bội quê hương + Phê phán những hành vi, suy nghĩ chưa tích cực về quê hương: chê quê hương nghèo khó, lạc hậu, làm thay đổi dáng vẻ quê hương - Suy nghĩ của bản thân: + Xây dựng quê hương bằng bàn tay, khối óc, bằng những đóng góp cho cuộc
8. sống + Tu dưỡng đạo đức, tích lũy và trau dồi kiến thức. + Làm đẹp quê hương trong cách ứng xử cuộc sống hàng ngày 0.75 + Giữ gìn phong tục, tập quán tốt đẹp của quê hương. + Không ngừng vươn lên trong học tập và trong cuộc sống để làm rạng danh gia đình, dòng họ, mái trường - đó cũng là cách thiết thực nhất để làm rạng danh quê hương, đất nước. + Biết biến thực tế khó khăn thành mục tiêu nỗ lực và cố gắng vươn lên trong cuộc sống + Tuổi nhỏ làm việc nhỏ tùy theo sức của mình + Đặt tình cảm với quê hương trong quan hệ với tình yêu đất nước, cần hướng về quê hương song không có nghĩa là chỉ hướng về mảnh đất nơi mình sinh ra mà phải biết tôn trọng và yêu quý tất cả những gì thuộc về Tổ quốc. 1. Kĩ năng: Tạo lập được một văn bản nghị luận văn học, có bố cục rõ 0.5 ràng, lập luận chặt chẽ, lời văn trong sáng, có cảm xúc và giọng điệu riêng. Trình bày đúng chính tả và ngữ pháp. 2. Kiến thức: Học sinh cần phải đảm bảo các nội dung: - Phân tích vẻ đẹp của ba cô gái thanh niên xung phong trong tác phẩm: “Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh Khuê. 2.1. Giới thiệu chung về tác giả, tác phẩm. 0.5 - Lê Minh Khuê là cây bút nữ chuyên về truyện ngắn. Trong những năm chiến tranh, truyện của Lê Minh Khuê viết về cuộc sống chiến đấu của tuổi trẻ ở tuyến đường Trường Sơn. Sau năm 1975, tác phẩm của nhà văn bám sát những chuyển biến của đời sống xã hội và con người trên con đường đổi mới. - Truyện " Những ngôi sao xa xôi" là một trong số những tác phẩm đầu tay của Lê Minh Khuê, viết năm 1971, lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân tộc đang diễn ra ác liệt. - Tiêu biểu là vẻ đẹp về tâm hồn, phẩm chất anh hùng của ba nữ thanh niên xung phong trong tác phẩm. 2.2. Vẻ đẹp chung của các cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. 0.5 - Đó là những cô gái tuổi đời còn trẻ. Vì nhiệm vụ giải phóng miền Nam, họ đã không tiếc tuổi xuân chiến đấu, cống hiến cho đất nước. - Công việc của họ là trinh sát mặt đường gặp nhiều khó khăn nguy hiểm. Họ phải làm việc dưới mưa bom bão đạn, phải phá bom thông đường để
9. những đoàn quân tiến vào giải phóng miền Nam. - Họ mang lí tưởng chiến đấu để thống nhất Tổ Quốc nên đều giàu tinh thần trách nhiệm, coi thường gian khổ. Mỗi nhân vật có nét tính cách riêng nhưng họ yêu thương, lạc quan, có niềm tin vào tình yêu đất nước. 2.3. Vẻ đẹp riêng của các cô gái thanh niên xung phong a) Nhân vật Phương Định. 1.5 - Đây là cô gái Hà Nội trẻ trung yêu đời. Phương Định thích ngắm mình trong gương, là người có ý thức về nhan sắc của mình. Cô có hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn. Đôi mắt màu nâu, dài dài, hay nheo nheo như chói nắng - Phương Định là nhân vật kể chuyện xưng tôi đầy nữ tính. Cô đẹp nhưng không kiêu căng mà có sự thông cảm, hoà nhập. Cô thích hát dân ca quan họ Bắc Ninh, dân ca ý, đặc biệt hát bài Ca Chiu Sa. Cô có tài bịa lời cho những bài hát. Những bài hát về cuộc đời, về tình yêu và sự sống cất lên giữa cuộc chiến tranh ác liệt tôn thêm vẻ đẹp của những cô thanh niên xung phong có niềm tin vào cuộc chiến tranh chính nghĩa của dân tộc. - Phương Định là cô gái dễ thương, hay xúc động. Chứng kiến cảnh trận mưa đá cô nhớ về Hà Nội, nhớ mẹ, nhớ cái cửa sổ, nhớ những ngôi sao, nhớ quảng trường lung linh Những hoài niệm; kí ức dội lên sâu thẳm càng chứng tỏ sự nhạy cảm trong tâm hồn cô gái Hà Nội mơ mộng, lãng mạn, thật đáng yêu. b) Nhân vật Thao - Đây là cô gái lớn tuổi nhất trong nhóm, là đội trưởng tổ trinh sát mặt 0.75 đường. ở chị có những nét dễ nhớ ấn tượng. Chị cũng tỉa tót lông mày nhỏ như cái tăm, cương quyết, mạnh mẽ, táo bạo. Chị không sợ bom đạn, chỉ đạo công việc dứt khoát nhưng lại rất sợ máu và vắt. - Chị yêu thương đồng đội đúng vai trò của người chị cả. Khi Nho bị thương, chị rất lo lắng, săn sóc tận tình từng hớp nước, cốc sữa. Tình đồng đội sưởi ấm tâm hồn những cô gái lúc khó khăn nhất. - Chị Thao cũng thích hát dù hát sai lời và sai nhạc. Tiếng hát yêu đời, cất lên từ cuộc chiến tranh để khẳng định bản lĩnh, sức mạnh, niềm tin vào lí tưởng của thanh niên thời đại những năm chống Mĩ. c) Nhân vật Nho. Nho xuất hiện trong thời điểm quan trọng của câu chuyện. Đó là lúc 0.75 phá bom, khi ranh giới của sự sống và cái chết gần kề gang tấc. Nho nhỏ nhẹ, dịu dàng, duyên dáng "Trông nó nhẹ mát mẻ như một que kem trắng" 2.4. Đánh giá, khái quát vấn đề.
10. Khẳng định tâm hồn trong sáng sự hồn nhiên và phẩm chất anh hùng 0.5 dũng cảm, lạc quan của ba nữ thanh niên xung phong. Liên hệ so sánh trách nhiệm của thế hệ trẻ hiện nay trong việc bảo vệ Tổ quốc * Lưu ý: Giám khảo cần vận dụng linh hoạt hướng dẫn chấm, không dập khuôn máy móc. Cần trân trọng, khuyến khích những sáng tạo của học sinh.