Đề ôn thi học sinh giỏi cấp trường môn Lịch sử Lớp 10

Nội dung text: Đề ôn thi học sinh giỏi cấp trường môn Lịch sử Lớp 10

1. ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TRƯỜNG MÔN : LỊCH SỬ 10 ( Thời gian làm bàii 180 phút, không kể thời gian giao đề) Câu 1 : (3 điểm ) chế đô quân điền là gì ? nội dung của chế độ quân điền dưới nhà Đường ở Trung Quốc như thế nào ? Tác dụng của nó ? Câu 2 : ( 5 điểm) Khi đánh giá về các thành thị Tây Âu thời trung đại, Mác viết : “Thành thị trung đại như những bông hoa rực rỡ, xuất hiện trên những vũng bùn đen tối là xã hội phong kiến lúc bấy giờ”.(Ph. Ăngghen). Dựa vào hiểu biết của mình, em hãy cho biết : a) Thành thị Tây Âu trung đại ra đời trong những điều kiện lịch sử như thế nào? b) Phân tích vai trò của thành thị trung đại Tây Âu. Câu 3 : ( 4 điểm ) Sự phân hoá xã hội ở nước ta trong các thế kỉ X- XV đã được biểu hiện như thế nào, hậu quả ? nguyên nhân chính dẫn đến sự phân hoá đó ? Câu 4 : ( 4 điểm) a) hãy nêu những cải cách hành chính dưới thời vua Lê Thánh Tông. b) Em có nhận xét gì về những cải cách đó ? Câu 5 : (4 điểm) Lập bảng thống kê khái quát các cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân ta từ thế kỉ VI đến đầu thế kỉ X? Qua bảng thống kê,nêu nhận xét về cuộc đấu tranh của nhân dân ta ? Theo mẫu sau : Số thứ tự Năm khởi nghĩa Tóm tắt diễn biến , kết quả Hết ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TRƯỜNG MÔN : LỊCH SỬ 10 ( Thời gian làm bàii 180 phút, không kể thời gian giao đề) Câu 1 : (3 điểm ) chế đô quân điền là gì ? nội dung của chế độ quân điền dưới nhà Đường ở Trung Quốc như thế nào ? Tác dụng của nó ? Câu 2 : ( 5 điểm) Khi đánh giá về các thành thị Tây Âu thời trung đại, Mác viết : “Thành thị trung đại như những bông hoa rực rỡ, xuất hiện trên những vũng bùn đen tối là xã hội phong kiến lúc bấy giờ”.(Ph. Ăngghen). Dựa vào hiểu biết của mình, em hãy cho biết : a) Thành thị Tây Âu trung đại ra đời trong những điều kiện lịch sử như thế nào? b) Phân tích vai trò của thành thị trung đại Tây Âu. Câu 3 : ( 4 điểm ) Sự phân hoá xã hội ở nước ta trong các thế kỉ X- XV đã được biểu hiện như thế nào, hậu quả ? nguyên nhân chính dẫn đến sự phân hoá đó ? Câu 4 : ( 4 điểm) a) hãy nêu những cải cách hành chính dưới thời vua Lê Thánh Tông. b) Em có nhận xét gì về những cải cách đó ? Câu 5 : (4 điểm) Lập bảng thống kê khái quát các cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân ta từ thế kỉ VI đến đầu thế kỉ X? Qua bảng thống kê,nêu nhận xét về cuộc đấu tranh của nhân dân ta ? Theo mẫu sau : Số thứ tự Năm khởi nghĩa Tóm tắt diễn biến , kết quả Hết
2. ĐÁP ÁN VÀ THANG ĐIỂM Câu 1 : ( 3 điểm ) - Chế độ quân điền là nhà Đường lấy ruộng đất công lãng xã và ruộng đất bỏ hoang đem chia cho hộ nông dân. ( 0,5 điểm ) * Nội dung của chế độ quân điền . - Nhà nước đem ruộng đất do mình trực tiếp cai quản, quản lí chia cho nông dân cày cấy. ( 0,5 điểm ) - Các quan lại tùy theo chức vụ cao thấp, được cấp ruộng đất làm bổng lộc( 0,5 điểm ). - Ruộng trồng lúa, người làm thuê đến 60 tuổi phải trả lại cho nhà nước, ruộng trồng dâu được cha chuyền con nối.( 0,5 điểm ) * Tác dụng : - Nông dân yên tâm sản xuất.( 0,5 điểm ) - thực hiện nghĩa vụ cho nhà nước. - Hạn chế phong trào đấu tranh của nông dân.( 0,5 điểm ) Câu 2 : ( 5 điểm) a. Những điều kiện dẫn đến sự ra đời của thành thị Tây Âu thời trung đại( 1,5 điểm) - Từ thế kỉ XI sản xuất nông nghiệp ở Tây Âu phát triển dẫn đến sự tăng nhanh sản phẩm xã hội.(0,5 điểm) - Xuất hiện nhiều sản phẩm dư thừa, nảy sinh nhu cầu trao đổi, mua bán. (0,25 điểm) - Tạo điều kiện cho việc chuyên môn hoá của người thợ thủ công.(0,25 điểm) - Những người thợ thủ công tìm cách tách khỏi lãnh địa đến những nơi thuận tiện để sản xuất, mua bán (các bến sông, các đầu mối giao thông ). tại những nơi này dần dần hình thành “thành thị”.(0,5 điểm) b. Vai trò của thành thị( 3,5 điểm) - Kinh tế :(0,75 điểm) Thành thị trung đại là trung tâm công nghiệp, thương nghiệp. Từ khi có thành thị trung đại thì các lãnh chúa phong kiến chủ yếu sản xuất nông phẩm để trao đổi lấy hàng hoá thủ công của thành thị, dẫn đến sự phân công lao động giữa nông nghiệp ở nông thôn với thủ công nghiệp ở thành thị, Do đó hai ngành có điều kiện cải tiến để phát triển. Cùng với sự ra đời của thành thị, các phường hội, thương hội cũng xuất hiện, phá vỡ nền kinh tế tự nhiên, tạo điều kiện cho nền kinh tế hàng hoá đơn giản phát triển, thống nhất thị trường quốc gia dân tộc. - Xã hội :(0,75 điểm) Người lao động trong xã hội phong kiến trước kia chỉ có nông nô, là người phụ thuộc vào giai cấp phong kiến, nay bắt đầu có người lao động tự do là thị dân. Vì vậy nông nô sẽ noi theo gương thị dân đấu tranh giành quyền tự do, giải phóng hoàn toàn khỏi chế độ nông nô, bằng cách bỏ trốn khỏi lãnh địa, hay chuộc thân. - Chính trị :(0,75 điểm) Thành thị đấu tranh giành quyền tự trị, có chính quyền do thị dân bầu ra đểquản lí thành thị.Tiếp đó, thị dân giúp đỡ nhà vua xoá bỏ chế độ phong kiếnphân quyền, thiết lập chế độ phong kiến tập quyền. Thị dân dần được thamgia vào chính quyền phong kiến như làm quan toà, quan tài chính, tham gia hội nghị 3 đẳng cấp. - Văn hoá – Giáo dục :(0,75 điểm) Thành thị trung đại còn mang một không khí tự do và phát triển tri thức; thành thị mở các trường đại học để đào tạo tầng lớp tri thức cho thị dân (Đại học Oxphowt, Xoocbon ). Thị dân quan tâm đến các hoạt động văn hoá, tinh thần như sáng tác văn thơ, điêu khắc, kiến trúc làm sinh hoạt văn hoá ở thành thị sôi nổi hẳn lên.
3. => Vì vậy, nói về vai trò của thành thị trung đại có nhận định cho rằng : “Thành thị trung đại như những bông hoa rực rỡ, xuất hiện trên những vũng bùn đen tối là xã hội phong kiến lúc bấy giờ”. Vì nó đánh dấu bước ngoặc lớn trong lịch sử trung đại thế giới, mở đường cho kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển. Sự ra đời của thành thị trung đại Tây Âu là tiền đề cho sự phồn vinh của các thành phố hiện nay.( 0,5 điểm ) Câu 3 : (4 điểm) • Sự phân hóa xã hội ở nước ta từ thế kỉ X – XV ( 2 điểm ). - Sự ổn định chính trị và phát triển kinh tế đã làm cho đời sống nhân dân đảm bảo hơn. Tuy nhiên trong hoàn cảnh của chế độ phong kiến, xã hội củng từng bước phân hóa. ( 0,5 điểm ) - Tầng lớp quý tộc được củng cố, địa chủ gia tăng, từ thế kỉ XII nhà Lý đã ban hành nhiều điều luật về mua bán ruộng đất , tuy nhiên tình trạng phân hóa giàu nghèo ngày càng tăng cao ở cuối thế kỉ XIII và thế kỉ XIV. ( 1 điểm ) - Những năm đói kém nhân dân nhiều nơi phải bán ruộng đất và bán con trai gái làm nô tì. ( 0,5 điểm ) Hậu quả. ( 1 điểm ) - Làm bùng nổ các mâu thuẫn xã hội đặc biệt là mâu thuẫn giữa nông dân với địa chủ phong kiến và đã dẫn tới các cuộc khởi nghĩa nông dân chống lại phong kiến ở cuối mỗi triều đại . ( 0,5 điểm ) - Sự phân hóa giàu nghèo ngày càng lớn đã làm cho đại đa số nhân dân bị bần cùng hóa cao độ, điều đó đã làm cho công thương nghiệp kém phát triển vì sức mua hàng hóa của nhân dân ngày càng thấp(0,5 điểm) Nguyên nhân. ( 1 điểm ) - Sự phát triển của chế độ phong kiến lúc bấy giờ , quý tộc , quan lại , địachủ ngày càng chấp chiếm nhiều ruộng đất làm cho đa số nông dân bị mất ruộng đất. ( 0,5 điểm ) - Những điều luật của nhà Lý đã dẫn đến sự phát triển nhanh chóng của chế độ tư hữu ruộng đất và sự phân hóa giàu nghèo ngày càng lớn.( 0,5 điểm ) Câu 4 : (4 điểm) a ) Những cải cách hàng chính ( 3 điểm ) * Ở trung ương : - Các chức tể tướng, Đại hành khiển bị xóa bỏ, sáu bộ được thành lập, trực tiếp cai quản mọi việc và chịu trách nhiệm trước vua. Ngự sử đài có quyền hành cao hơn trước. ( 0,5 điểm ) * Ở địa phương : - Nhà nước xóa bỏ các đạo, lộ cũ. ( 0,25 điểm ) - Chia nước thành 13 đạo thừa tuyên, mỗi đạo bao gồm có 3 ti phụ trách các lĩnh vực quân sự, dân sự, thanh tra, xã vấn là đơn vị hành chính cơ sở.( 0,5 điểm ) - Quan lại được tuyển chọn chủ yếu qua giáo dực,thi cử và được cấp nhiều ruộng đất. ( 0,5 điểm ) - Ban hành bộ luật “ Quốc triều hình luật ”. ( 0,25 điểm ) - Quân đội được tổ chức chặt chẽ theo chế độ “ Ngụ binh ư nông ”.( 0,5 điểm ) - Cấp ruộng đất cho những người có công trong chiến đấu chống quân Minh xâm lược. ( 0,5 điểm ) b ) Nhận xét ( 1 điểm ). - Những cải cách của Lê Thánh Tông có tính toàn diện, sâu sắc góp phần đưa nhà nước quân chủ phát triển đến cực thịnh. ( 0,5 điểm ) - Tổ chức bộ máy nhà nước ngày càng chặt chẽ, hiệu quả hơn, tạo điều kiệnổn định chính trị và phát triển kinh tế. ( 0,5 điểm ) Câu 5. (4,0điểm) * Lập bảng thống kê.( 3 điểm,mỗi ý 0.5 điểm)
4. STT Năm khởi Tóm tắt diễn biến kết quả nghĩa 1. 542 Lý Bí lãnh đạo nhân dân khởi nghĩa. Năm 544, thành lập nước Vạn Xuân. 2 687 Lý Tự Kiên, Đinh Kiến, vây đánh phủ giết chết đô hộ phủ Lưu thành Tống Bình (Hà Nội) Diên Hựu. 722 - Mai Thúc Loan kêu gọi nhân dân vùng Mai Thúc Loan xưng đế Nam Đàn (Nghệ An) nổi (Mai Hắc Đế), đóng đô ở dậy khởi nghĩa, tấn công phủ thành Vạn An (Nghệ An). Tống Bình. Đô hộ Quang Sở Khách bỏ trốn Khoảng776 Phùng Hưng khởi nghĩa ở Đường Lâm Phùng Hưng mất năm 791, (Sơn Tây-Hà Tây), đánh nhà Đường đem quân xâm chiếm phủ thành Tống Bình, quản lí đất lược. nước 905 Khúc Thừa Dụ được sự ủng hộ của nhân xây dựng chính quyền tự dân đánh chiếm phủ chủ. thành Tống Bình. . 938 Ngô Quyền đánh bại cuộc xâm lược của bảo vệ độc lập tự chủ. quân Nam Hán * Nhận xét: (1 điểm) Từ thế kỉ VI đến đầu thế kỉ X, nhân dân ta tiếp tục cuộc đấu tranh chống Bắc thuộc mạnh mẽ ,quyết liệt và giành được nhiều thắng lợi,kết thúc hoàn toàn thời kì bị phương Bắc đô hộ, mở ra thời đại độc lập, tự chủ lâu dài của nước ta
5. ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TRƯỜNG Môn thi: Lịch sử lớp 10 Câu 1 Lập bảng so sánh các quốc gia cổ đại phương Đông và các quốc gia cổ đại Địa Trung Hải về quá trình hình thành, tình hình kinh tế, xã hội và chính trị? Điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng như thế nào tới sự hình thành, đặc điểm kinh tế, xã hội, chính trị của các quốc gia cổ đại phương Đông? Câu 2 Phong kiến là gì? Anh (chị) hãy cho biết tại sao có thể khẳng định chế độ phong kiến Trung Quốc phát triển thịnh đạt dưới nhà Đường? Câu 3 Đơn vị kinh tế - chính trị cơ bản của xã hội phong kiến Tây Âu thời kỳ phân quyền là gì? Anh (chị) hãy trình bày những hiểu biết cơ bản của mình về đơn vị kinh tế - xã hội này? HẾT ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TRƯỜNG Môn thi: Lịch sử lớp 10 Câu 1 Lập bảng so sánh các quốc gia cổ đại phương Đông và các quốc gia cổ đại Địa Trung Hải về quá trình hình thành, tình hình kinh tế, xã hội và chính trị? Điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng như thế nào tới sự hình thành, đặc điểm kinh tế, xã hội, chính trị của các quốc gia cổ đại phương Đông? Câu 2 Phong kiến là gì? Anh (chị) hãy cho biết tại sao có thể khẳng định chế độ phong kiến Trung Quốc phát triển thịnh đạt dưới nhà Đường? Câu 3 Đơn vị kinh tế - chính trị cơ bản của xã hội phong kiến Tây Âu thời kỳ phân quyền là gì? Anh (chị) hãy trình bày những hiểu biết cơ bản của mình về đơn vị kinh tế - xã hội này? HẾT
6. ĐÁP ÁN ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TRƯỜNG Câu 1 * Lập bảng so sánh Nội dung Các quốc gia cổ đại PĐ Các quốc gia ĐTH Điều kiện tự hình thành ở lưu vực các con sông lớn hình thành ở các đảo, ven nhiên (VD), đất đại biển ĐTH, đất đại Công cụ Đồng đỏ, đồng thau, đá sắt Thời gian ra TNK IV-TNK III TrCN sớm Thời gian ra đời: TNK đời I-TrCN muộn Kinh tế NN là chính, họ biết thâm canh, trồng trọt TCN và ngoại thương là lúa nước, lúa mì, chăn thả gia súc chính, - Ngoài ra việc trao đổi buôn họ biết rèn sắt, gốm, bán, làm thủ công khá phát triển buôn bán - Ngoài ra họ biết trồng cây lưu niên . Xã hội - gồm 3 tầng lớp: Quý tộc, nông dân - gồm 3 bộ phận: chủ nô, công xã, nô lệ. công dân tự do, nô lệ - Nông dân công xã chiếm chủ yếu - Nô lệ là lực lượng chính Chính trị Nhà nước chuyên chế cổ đại Nhà nước DCCN * Ảnh hưởng của ĐKTN tới sự hình thành nhà nước - Do đất đai mầu mỡ tơi sốp, lưu vực sông lớn . nên công cụ bằng đồng, đá, cây đã tạo ra sự chuyển biến kinh tế nhà nước ra đời tự sớm, phạm vi lãnh thổ rộng - Tác động kinh tế: Điều kiện tự nhiên thuận lợi cho phát triển nông nghiệp trồng lúa nước. - Tác động tới xã hội: kinh tế nông nghiệp là nghề chính nên cư dân chủ yếu là nông dân, cày ruộng của công xã (NDCX), xã hội gồm 3 tầng lớp NDCX, Quý tộc, nô lệ - Tác động tới chính trị: Yêu cầu làm thủy lợi, cần huy động sức của nhiều người, cần có 1 người có uy tín, tổ chức nhà nước là nhà nước chuyên chế cổ đại do vua đứng đầu Câu 2 * Phong kiến là: là chế độ dựa trên sự bóc lột của địa chủ đối với nông dân thông qua hình thức địa tô, dưới sự thống trị của bộ máy nhà nước quân chủ do vua đứng đầu, nắm mọi quyền hành, dưới vua là bộ máy quan lại quan liêu từ trug ương đến địa phương. * Cơ sở khẳng định chế dộ phong kiến nhà Đường phát triển cực thịnh: - Giới thiệu sự thành lập, thời gian tồn tại: Năm 618, Lý Uyên đánh dẹp các thế lực phong kiến, lập ra nhà Đường (618 - 906). - Về kinh tế: Nhà nước giảm sưu thuế, lao dịch, đẩy mạnh khai hoang, làm thủy lợi, thực hiện chế độ quân điền (lấy ruộng đất công làng xã chia cho nhân dân), nhờ đó năng suất, sản lượng lương thực tăng, nhà nước nắm được nông dân, chế độ phong kiến được củng cố .; thủ công nghiệp và thương nghiệp phát triển. Nhiều xưởng thủ công lớn có hàng trăm thợ xuất hiện, thương nghiệp đẩy mạnh, hai con đường tơ lụa ra đời, tấp nập. - Về chính trị: Bộ máy nhà nước phong kiến được củng cố, tuyển trọn quan lại chủ yếu thông qua thi cử, nhà nước cắt cử quan lại và người thân tín cai quản các địa phương, đặt chức “Tiết độ sứ” cai quản vùng biên cương. Nhà Đường tăng cường tấn công mở rộng lãnh thổ (lãnh thổ rộng nhất trong lịch sử).
7. - Về văn hóa: Đạo Phật được chú trọng và rất phát triển, nhiều công trình kiến trúc được xây dựng, thơ Đường ra đời và phát triển rực rỡ trỏ thành mẫu mực cho thơ cổ điển Trung Hoa với nhiều thể loại, nhiều tác giả, tác phẩm lớn. Sử học, Toán học, Y học, Địa lý đạt được nhiều thành tựu . Câu 3 * Khẳng định: Đơn vị kinh tế - chính trị cơ bản của chế độ phong kiến Tây Âu thời kỳ phân quyền là Lãnh địa phong kiến * Hiểu biết về lãnh địa: - Lãnh địa bao gồm 2 phần: đất lãnh chúa và đất khẩu phần. Đất lãnh chúa được bao bọc bởi hệ thống hào xung quanh và tường thành; bên trong gồm dinh thự, nhà thờ, nhà kho Đất khẩu phần là phần đất ở xung quanh, bao gồm nhà cửa và ruộng đất lãnh chúa chia cho nông dân để sinh sống và sản xuất. - Nền kinh tế cơ bản của lãnh địa là nông nghiệp khép kín, tự nhiên tự cung, tự cấp. - Xã hội: gồm 2 giai cấp cơ bản là lãnh chúa và nông nô. + Lãnh chúa là chủ ruộng đất, là người đứng đầu. Lãnh chúa gồm quý tộc, quan lại và tăng lữ. Lãnh chúa sống xa hoa dựa vào sự bóc lột nặng nề nông nô. + Nông nô là lực lượng lao động cơ bản, lấy ruộng đất của lãnh chúa để sản xuất. Nông nô bị gắn chặt vào ruộng đất. Họ phải chịu nghĩa vụ tô thuế nặng nề: thuế ruộng, thuế muối, thuế chợ, thuế cầu . Tuy nhiên, họ cũng có một chút ít tài sản riêng, như: mảnh vườn, túp lều, một ít nông cụ - Về chính trị: Mỗi lãnh địa tựa hồ như một nhà nước riêng, lãnh chúa có địa vị như 1 ông vua. Lãnh địa có luật pháp riêng, chế độ thuế khóa riêng, quân đội riêng, đơn vị đo lường riêng