Đề kiểm tra chất lượng chuyên môn giáo viên môn Ngữ văn - Năm học 2016-2017 - Sở GD&ĐT Vĩnh Phúc

Nội dung text: Đề kiểm tra chất lượng chuyên môn giáo viên môn Ngữ văn - Năm học 2016-2017 - Sở GD&ĐT Vĩnh Phúc

1. SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG CHUYÊN MÔN GIÁO VIÊN NĂM HỌC 2016 - 2017 ĐỀ CHÍNH THỨC MÔN: NGỮ VĂN - CẤP THCS Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian giao đề (Đề thi gồm 02 trang) I. PHẦN ĐỌC HIỂU (2,0 điểm) Đọc đoạn thơ dưới đây và thực hiện các yêu cầu: Phải đâu mẹ của riêng anh Mẹ là mẹ của chúng mình đấy thôi Mẹ tuy không đẻ không nuôi Mà em ơn mẹ suốt đời, chưa xong Ngày xưa má mẹ cũng hồng Bên anh mẹ thức lo từng cơn đau Bây giờ tóc mẹ trắng phau Để cho mái tóc trên đầu anh đen Đâu con dốc nắng đường quen Chợ xa gánh nặng mẹ lên mấy lần ( ) Mẹ không ghét bỏ em đâu Yêu anh em đã là dâu trong nhà Em xin hát tiếp lời ca Ru anh sau nỗi lo âu nhọc nhằn Hát tình yêu của chúng mình Nhỏ nhoi giữa một trời xanh khôn cùng Giữa ngàn hoa cỏ núi sông Giữa lòng thương mẹ mênh mông không bờ Chắt chiu từ những ngày xưa Mẹ sinh anh để bây giờ cho em. (Trích Mẹ của anh - Xuân Quỳnh thơ và đời - NXB Văn hóa) Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn thơ. (0,25 điểm) Câu 2. Chỉ ra và nêu tác dụng của các biện pháp tu từ trong hai câu thơ: “Bây giờ tóc mẹ trắng phau/Để cho mái tóc trên đầu anh đen”. (0,75 điểm) Câu 3. Đồng chí hiểu như thế nào về ý thơ: “Hát tình yêu của chúng mình/Nhỏ nhoi giữa một trời xanh khôn cùng/Giữa ngàn hoa cỏ núi sông/Giữa lòng thương mẹ mênh mông không bờ”? (0,5 điểm) Câu 4. Điều đồng chí tâm đắc nhất trong đoạn trích là gì? (Trả lời trong khoảng 5- 7 dòng). (0,5 điểm)
2. II. PHẦN LÀM VĂN (8,0 điểm) Câu 1. (3,0 điểm) “Mỗi người đều coi cuộc sống của mình như một bộ phim không thành công mà nguyên nhân là tại đạo diễn.”. (X.Vruplepxki) Viết một bài văn ngắn trình bày suy nghĩ của đồng chí về ý kiến trên. Câu 2. (5,0 điểm) Cảm nhận của đồng chí về hình tượng người chiến sĩ cách mạng qua hai bài thơ Ngắm trăng (Hồ Chí Minh) và Khi con tu hú (Tố Hữu). HẾT Thí sinh không sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm Họ và tên thí sinh .SBD
3. SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC HDC KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG CHUYÊN MÔN GIÁO VIÊN NĂM HỌC 2016-2017 MÔN: NGỮ VĂN - CẤP THCS (Đáp án gồm 04 trang) I. PHẦN ĐỌC HIỂU (2,0 điểm) Câu Nội dung Điểm 1 Phương thức biểu đạt chính của đoạn thơ: Biểu cảm 0,25 2 Chỉ ra biện pháp tu từ: - Ẩn dụ: 0,25 + tóc mẹ trắng phau: mẹ đã già, đã trải qua bao vất vả, hy sinh. + mái tóc trên đầu anh đen: người con đang độ thanh xuân, người con đã trưởng thành. - Tương phản, đối lập: trắng phau/đen 0,25 Tác dụng của các biện pháp tu từ: Tạo nên cách diễn đạt hình ảnh, ấn 0,25 tượng; khơi gợi những xúc động sâu sắc về sự hy sinh vô bờ bến, không kể tháng ngày của mẹ để cho “anh” - người con của mẹ khôn lớn, trưởng thành, hạnh phúc. 3 Tác giả tự nhận thấy tình yêu cá nhân, tình yêu lứa đôi của mình thật 0,5 nhỏ bé, hữu hạn giữa mênh mông không cùng của trời đất, vũ trụ và đặc biệt là trước tình thương, sự hy sinh vô bờ bến của mẹ. 4 Thí sinh trình bày quan điểm riêng của mình. Câu trả lời cần hợp lí, có 0,5 sức thuyết phục. Tham khảo các hướng trả lời sau: + Tấm lòng thơm thảo của người con dâu với mẹ chồng: tình yêu thương, sự thấu hiểu, lòng biết ơn chân thành trước công lao to lớn và sự hy sinh của mẹ. + Suy nghĩ về lẽ sống đẹp, quan niệm ứng xử đẹp giữa con dâu với mẹ chồng và rộng hơn là lòng biết ơn khi được thừa hưởng những thành quả từ sự tạo dựng, hy sinh của người khác. II. PHẦN LÀM VĂN (8,0 điểm) Câu 1. (3,0 điểm) Yêu cầu về kĩ năng: - Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội về một tư tưởng đạo lý, vận dụng tốt các thao tác lập luận để giải quyết vấn đề một cách thuyết phục. - Bài viết có bố cục mạch lạc; hệ thống luận điểm, luận cứ rõ ràng; dẫn chứng tiêu biểu, xác đáng; hành văn trong sáng, giàu cảm xúc; không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu. Yêu cầu về kiến thức: Có thể có những quan điểm khác nhau nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức, lẽ phải. Dưới đây là những định hướng cơ bản: Ý Nội dung Điểm 1 Giải thích 0,5 - Bộ phim không thành công: là bộ phim không hấp dẫn, không thu hút được khán giả; ở đây có nghĩa là cuộc đời không được như mong muốn hoặc chỉ toàn thất bại. - Đạo diễn: là người sắp đặt, chỉ đạo, tổ chức nên bộ phim; ở đây muốn nói đến yếu tố khách quan dẫn đến sự thất bại trong cuộc đời mỗi con người.
4. Ý nghĩa câu nói: Trước những khó khăn, thất bại con người thường có thói quen đổ lỗi cho các yếu tố khách quan. Câu nói như một lời cảnh tỉnh, khuyên mỗi người hãy dũng cảm thừa nhận hạn chế, sai lầm của bản thân nếu muốn có được thành công trong cuộc sống. 2 Bàn luận, chứng minh 2,0 a Vì sao mỗi người thường coi cuộc đời mình là một bộ phim không thành công? 0,5 - Suốt cuộc đời, mỗi người thường đặt ra cho mình rất nhiều mục tiêu để phấn đấu. Việc đạt được những mục tiêu đó đem lại cho họ cảm giác thành công. - Tuy nhiên trong cuộc đời không phải mục tiêu nào cũng có thể đạt được. Do đó mỗi người thường thấy không bằng lòng với những gì mình đang có, luôn mơ tưởng đến những điều chưa làm được, vì vậy mà cho rằng cuộc đời mình thật bất hạnh. b Vì sao con người khi thất bại thường đổ lỗi cho những yếu tố khách quan? 0,5 - Việc đổ lỗi cho hoàn cảnh khách quan hoặc cho người khác dễ dàng hơn nhiều việc thừa nhận thất bại từ phía mình. Bởi con người thường có tâm lí không muốn phải chấp nhận sự kém cỏi của bản thân với chính mình và với người khác. - Việc đổ lỗi cho hoàn cảnh sẽ khiến con người cảm thấy mình vô can, bớt áy náy, trăn trở trước những sai lầm, thất bại. c Hậu quả của việc đổ lỗi cho hoàn cảnh khách quan 1,0 - Đổ lỗi cho yếu tố khách quan dễ tạo nên lối sống thiếu trách nhiệm, thụ động, không nỗ lực vươn lên trước những khó khăn - Con người không nhận ra hạn chế, sai lầm, yếu kém của bản thân để điều chỉnh, khắc phục nên sai lầm sẽ nối tiếp sai lầm 3 Mở rộng, liên hệ bản thân, rút ra bài học 0,5 - Không phải ai trước những sai lầm, thất bại cũng đổ lỗi cho hoàn cảnh, có nhiều người trung thực, nhận trách nhiệm về bản thân và nỗ lực vươn lên trong cuộc sống. - Cần nhìn lại mình trước những khó khăn, thất bại; dũng cảm nhận ra hạn chế của bản thân thay vì đổ lỗi cho hoàn cảnh bên ngoài; cần tu dưỡng, rèn luyện, để nỗ lực phấn đấu vươn lên. Câu 2. (5,0 điểm) Yêu cầu về kĩ năng: Hiểu đề, biết cách làm bài văn nghị luận văn học. Biết phân tích dẫn chứng để làm sáng tỏ vấn đề. Bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ. Hành văn trong sáng, giàu cảm xúc. Không mắc các lỗi diễn đạt, dùng từ, ngữ pháp, chính tả. Yêu cầu về kiến thức: Có thể có nhiều cách triển khai bài viết khác nhau, song cần đảm bảo những ý cơ bản: Ý Nội dung Điểm I Giới thiệu chung 0,5 1 Giới thiệu về nhà thơ Hồ Chí Minh và bài thơ “Ngắm trăng” 0,25 2 Giới thiệu nhà thơ Tố Hữu và bài thơ “Khi con tu hú” 0,25 II Cảm nhận về hình tượng người chiến sĩ cách mạng qua hai bài thơ 3,75 1 Điểm giống nhau 2,75 - Đều là thi sĩ - chiến sĩ, vừa cầm súng vừa cầm bút chiến đấu. - Đều sáng tác thơ trong hoàn cảnh bị giam cầm, có những cảm nhận tinh tế, nhạy cảm về cuộc sống bên ngoài, thể hiện một tâm hồn thiết tha yêu cuộc sống,
5. yêu thiên nhiên, yêu cái đẹp: + Trong bài Ngắm trăng: vẻ đẹp của đêm trăng, của vầng trăng - người bạn tri âm - khiến người tù Hồ Chí Minh khó hững hờ. Trong tù, không có rượu, không có hoa nhưng nhà thơ vẫn mở rộng lòng đón nhận, giao hòa với thiên nhiên tươi đẹp. Hay nói cách khác chính tấm lòng yêu thiên nhiên, thiết tha với cái đẹp của Bác đã là cả một nghi lễ đẹp để đón trăng vào. + Trong bài Khi con tu hú: bức tranh thiên nhiên đồng quê vô cùng khoáng đạt, thanh bình, nên thơ (có bầu trời xanh lồng lộng, có sắc vàng của bắp, sắc đào của nắng, có cánh chim tu hú chao liệng ). Dù bị giam cầm, cách biệt nhưng Tố Hữu đã lắng nghe bằng cả tâm hồn để cảm nhận vẻ đẹp tràn đầy sức sống, thanh sắc của thế giới bên ngoài, của quê hương yêu dấu. - Đều khao khát tự do và có một tinh thần thép: + 2 câu cuối của bài thơ Ngắm trăng là một cuộc vượt ngục về tinh thần - thân thể ở trong lao/ Tinh thần ở ngoài lao. Vì vậy sự hiện diện của song sắt nhà tù như bị vô hiệu hóa trước tâm thế hoàn toàn tự do, thanh thản của người tù Hồ Chí Minh: Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ/Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ. + Khổ cuối bài thơ Khi con tu hú tác giả thể hiện tâm trạng bức bối, ngột ngạt khi bị giam cầm, không thể tham gia đấu tranh cùng dân tộc: Ngột làm sao, chết uất thôi/ Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu và hành động phản kháng mãnh liệt: Ta nghe hè dậy bên lòng/Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi. 2 Điểm khác nhau 1,0 - Ngắm trăng là tiếng lòng của người chiến sĩ lão thành cách mạng thâm trầm, sâu sắc, phong thái ung dung, tự tại trước nghịch cảnh. - Khi con tu hú là tiếng lòng của một chiến sĩ cách mạng trẻ tuổi đang sục sôi nhiệt huyết cống hiến, chiến đấu cho độc lập tự do của dân tộc, vì vậy mà cảm thấy bức bối, ngột ngạt khi bị giam cầm. - Bài thơ Ngắm trăng được sáng tác bằng chữ Hán; ngôn ngữ, hình ảnh, bút pháp đậm màu sắc cổ điển. - Bài thơ Khi con tu hú đậm chất hiện đại, bút pháp trữ tình lãng mạn; hình ảnh thơ gần gũi, giản dị mà giàu sức gợi cảm; sử dụng thể thơ lục bát uyển chuyển, tự nhiên III Tổng kết, đánh giá 0,75 - Có sự khác nhau bởi mỗi thi phẩm là tiếng lòng, tâm sự riêng của từng thi sĩ trong từng hoàn cảnh cụ thể. Những tâm sự ấy lại được biểu hiện bằng những hình thức nghệ thuật mang đậm dấu ấn sáng tạo của từng tác giả. Đây cũng là một quy luật trong sáng tác văn chương: tác phẩm chỉ có thể bất tử với thời gian khi nó là những sáng tạo nghệ thuật mới mẻ, không có sự lặp lại. - Có những điểm gặp gỡ, tương đồng bởi hai thi phẩm đều thể hiện vẻ đẹp của người chiến sĩ cách mạng tiên phong. Đồng thời đây cũng là sự gặp gỡ của những sáng tạo nghệ thuật chân chính - luôn hướng con người tới những tình cảm nhân văn cao đẹp (yêu tự do, yêu cái đẹp, yêu quê hương, đất nước ). - Vẻ đẹp tâm hồn của người chiến sĩ cách mạng luôn đem đến những tình cảm yêu mến, ngưỡng mộ, khâm phục cho mọi thế hệ, đặc biệt là thế hệ trẻ hôm nay. Từ đó khơi gợi trong mỗi chúng ta lẽ sống cống hiến, hy sinh cao đẹp. Điểm toàn bài là tổng điểm của các câu cộng lại, làm tròn đến 0,25đ. HẾT