Đề thi đề xuất môn Ngữ văn Lớp 8 - Năm học 2017-2018 - Phạm Thị Hải Yên (Có đáp án)

Nội dung text: Đề thi đề xuất môn Ngữ văn Lớp 8 - Năm học 2017-2018 - Phạm Thị Hải Yên (Có đáp án)

1. Đề thi đề xuất Kì thi chọn Học sinh giỏi môn Ngữ văn 8 năm học 2017- 2018 Họ và tên giáo viên: Phạm Thị Hải Yên Trường : THCS Chân Lý Nội dung đề thi Phần I. 6,0 điểm Đọc khổ thơ sau và thực hiện các yêu cầu ở bên dưới: “ Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng, Cả thân hình nồng thở vị xa xăm; Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm, Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ”. ( Ngữ văn 8, tập hai, NXBGD Việt Nam, 2015, tr 17) Câu 1: Khổ thơ trên được trích trong bài thơ nào? Của ai? Hoàn cảnh ra đời của bài thơ? Câu 2: Bài thơ có khổ thơ trên được viết theo thể thơ gì? Câu 3: Từ “ bến” trong câu thơ “Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm” thuộc từ loại nào? Câu 4: Biện pháp tu từ nổi bật có trong câu thơ “Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm” là gì? Nêu tác dụng của biện pháp tu từ ấy? Câu 5: Nêu nội dung của khổ thơ trên? Câu 6: Từ khổ thơ trên em hãy trình bày suy nghĩ của mình về tình yêu quê hương bằng một đoạn văn diễn dịch khoảng 10 câu. Trong đoạn văn có sử dụng 1 câu cảm thán? Phần II. 14,0 điểm Câu 1. 6,0 điểm Cho câu chuyện sau: Điều đầu tiên 1
2. Có lần, một sinh viên nói với nhà khoa học Blaise Pasal: - Nếu cháu được tài giỏi như chú, cháu sẽ trở thành một người tốt hơn! Blaise Pasal trả lời: - Điều đầu tiên là cháu hãy trở thành một người tốt hơn, rồi cháu sẽ được tài giỏi như chú! ( Theo Hạt giống tâm hồn, NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh ) Bằng nội dung câu chuyện trên nói về vấn đề gì? Bằng một bì văn ngắn khoảng một trang giấy thi trình bày suy nghĩ của em về vấn đề mà câu chuyện đặt ra và quan điểm của hai người trong câu chuyện trên. Câu 2: 8 điểm Nhận xét về 2 bài thơ "Nhớ rừng" (Thế Lữ) và "Khi con tu hú” (Tố Hữu), có ý kiến cho rằng: “Cả hai bài thơ đều thể hiện lòng yêu nước và niềm khao khát khao tự do cháy bỏng của tầng lớp thanh niên trí thức. Tuy nhiên thái độ đấu tranh cho tự do ở mỗi bài lại hoàn toàn khác nhau”. Anh (chị) hãy làm sáng tỏ ý kiến trên. 2
3. Đề thi đề xuất Kì thi chọn Học sinh giỏi môn Ngữ văn 8 năm học 2017- 2018 Họ và tên giáo viên: Phạm Thị Hải Yên Trường : THCS Chân Lý Nội dung hướng dẫn chấm đề thi Phần I. 6,0 điểm Câu 1: 0,75 điểm Khổ thơ trích từ bài thơ Quê hương của Tế Hanh: 0,5 điểm Bài thơ được viết khi tác giả đang ở xa quê: 0,25 điểm Câu 2: Bài thơ viết theo thể thơ tự do 8 chữ: 0,25 điểm Câu 3: Từ “ bến” trong câu thơ “Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm” thuộc từ loại danh từ: 0,25 điểm Câu 4: Biện pháp tu từ nổi bật có trong câu thơ “Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm” là nhân hóa: 0,25 điểm. Nêu tác dụng của biện pháp tu từ ấy đúng: 0,75 điểm - Biến chiếc thuyền từ một vật vô tri vô giác trở thành một sự vật như con người có hoạt động, có cảm nhận và suy nghĩ riêng. Nhờ vậy câu thơ trở lên hay và sinh động hơn. - Phép nhân hóa ấy giúp cho chiếc thuyền cũng gần gũi với con người, gắn bó với con người. Chiếc thuyền như một thành viên của làng Câu 5: Nêu nội dung của khổ thơ trên: 1,0 điểm Khổ thơ khắc họa cảnh trở về sau một ngày lao động mệt nhọc. Cảnh hiện lên với hình ảnh người dân chài và con thuyền khi trở về bến. Người dân chài trai tráng khỏe mạnh, luôn tràn đầy sức sống. Chiếc thuyền như một thành viên của làng mệt mỏi nằm phơi mình trên bến nghỉ ngơi. Nó nằm trên bến như con người nằm lắng nghe tiếng sóng vỗ, sự đổi thay của làng chài Khổ thơ thể hiện khả năng quan sát tinh tế; tâm hồn nhạy cảm và tình yêu quê sâu sắc của nhà thơ. 3
4. Câu 6: Học sinh trình bày suy nghĩ của mình về tình yêu quê hương bằng một đoạn văn diễn dịch khoảng 10 câu. Trong đoạn văn có sử dụng 1 câu cảm thán. Đúng hình thức đoạn văn, câu chốt đầu đoạn: 0,5 điểm Có câu cảm thán và chỉ ra được: 0,5 điểm Đúng nội dung với gợi ý sau: - Tình yêu quê hương là gì? Tình yêu quê hương được thể hiện như thế nào? - Trong thơ văn tình yêu quê hương được thể hiện qua các tác phẩm nào? Biểu hiện ra sao? - Có tình yêu quê hương con người sẽ có cuộc sống như thế nào? Con người yêu quê hương sẽ trở thành con người đáng quí ra sao? - Rút ra bài học cho mình Phần II. 14, 0 điểm Câu 1. 6,0 điểm - Yêu cầu kĩ năng. Học sinh hiểu được vấn đề mà câu chuyện đặt ra. Đúng kiểu bài văn nghị luận xã hội. Bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, không mắc lỗi diễn đạt. - Yêu cầu về kiến thức. Học sinh có thể tự do bộc lộ suy nghĩ của mình nhưng cần bảo đảm các ý cơ bản sau: + Giải thích nội dung câu chuyện: 1,0 điểm Câu chuyện trên đặt ra mối quan hệ giữa tài năng và phẩm chất con người. Quan điểm của người sinh viên là nhấn mạnh yếu tố tài giỏi, xem đó là yếu tố quyết định đến phẩm chất đạo đức. Quan điểm của Pascal cho rằng phẩm chất đạo đức mới là yếu tố quan trọng, quyết định đến tài năng của con người. + Suy nghĩ về vấn đề câu chuyện đặt ra và quan điểm của hai người trong câu chuyện Tài năng và phẩm chất đạo đức là hai mặt cơ bản của nhân cách con người. 4
5. Quan điểm của cậu sinh viên chưa thật đúng đắn vì “ có tài mà không có đức sẽ trở thành vô dụng” thậm chí có hại cho xã hội. Quan điểm của Pascal là hoàn toàn đúng. Người tốt là người có đạo đức, nhân cách, sống có lý tưởng, khát vọng cao cả, tình cảm đẹp đẽ. Chính những phẩm chất đó mà họ có ý chí rèn luyện tài năng, tiếp thu kiến thức và kinh nghiệm của nhân loại để trở thành người tài giỏi. + Học sinh rút ra bài học cho bản thân. Ra sức rèn luyện phẩm chất đạo đức lối sống và lý tưởng để trở thành người tốt hơn Câu 2. 8,0 điểm - Yêu cầu kĩ năng. Học sinh hiểu được vấn đề mà đề bài đặt ra. Đúng kiểu bài văn nghị luận văn chương. Bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, không mắc lỗi diễn đạt. - Yêu cầu về kiến thức. Học sinh có thể tự do bộc lộ suy nghĩ của mình nhưng cần bảo đảm các ý cơ bản sau: Mở bài ( 0,5 điểm) - Nửa đầu thế kỉ XX, đất nước ta rơi vào ách đô hộ của thực dân Pháp => nhiều bài thơ hay về tự do, về tinh thần đấu tranh ra đời, trong đó có Nhớ rừng của Thế Lữ và Khi con tu hú của Tố Hữu. - Nhận xét về hai bài thơ này, có ý kiến cho rằng: “Cả hai bài thơ đều thể hiện lòng yêu nước và niềm khát khao tự do cháy bỏng của tầng lớp thanh niên trí thức. Tuy nhiên, thái độ đấu tranh cho tự do ở mỗi bài thơ lại hoàn toàn khác nhau”. 2. Thân bài (7,0 điểm) 2.1. Hai bài thơ này đều thể hiện lòng yêu nước và khao khát tự do của tầng lớp thanh niên trí thức: 3,0 điểm a. Bài thơ “Nhớ rừng” - Nhớ rừng mượn lời con hổ trong vườn bách thú để gián tiếp thể hiện một cách kín đáo lòng yêu nước và khao khát tự do của thanh niên trí thức nói riêng và nhân dân Việt Nam nói chung thời kì đó. + Con hổ buồn bã, uất hận vì hiện tại tù túng, tầm thường, mất tự do. Đối lập với tư thế là chúa sơn lâm, đầy oai hùng, kiêu hãnh, được vạn vật nể sợ. 5
6. + Con hổ “nhớ rừng” – nhớ “cảnh nước non hùng vĩ” - ngôi nhà thân yêu, bao la và tự do mà nó được làm chủ; nhớ thời oanh liệt, huy hoàng của nó ở nơi ấy. Vì thế, con hổ khát khao trở về, khát khao được tự do => nó gửi mình theo “giấc mộng ngàn to lớn// Để hồn ta được phảng phất gần ngươi// Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!” Liên hệ, bài thơ ra đời năm 1936, hoàn cảnh đất nước ta bấy giờ, chịu đô hộ, mất tự do => nỗi lòng của người dân mất nước: yêu nước, uất hận, khao khát tự do. KL: Qua việc thể hiện tâm sự, nỗi lòng của con hổ trong vườn bách thú, tác giả kín đáo bộc lộ tình yêu nước thiết tha của một thanh niên trí thức. Đồng thời, ta cũng thấy được sự uất hận, khao khát vươn tới cuộc sống tự do của toàn dân tộc. b. Bài thơ “Khi con tu hú” - Bài thơ sáng tác năm 1939, khi nhà thơ đang bị giam ở nhà lao Thừa Thiên. Khi con tu hú là lời bộc lộ tâm trạng mãnh liệt, sôi nổi của người chiến sĩ bị tù đày. Hoàn cảnh này cũng giống như con hổ trong vườn bách thú, bị tước mất tự do. - Tình yêu nước và khao khát tự do của người chiến sĩ thể hiện qua: + Cảnh thiên nhiên: người chiến sĩ tinh tế và thiết tha với cuộc sống tự do bên ngoài mới có thể vẽ nên bức tranh đẹp và có sống động như vậy. Cuộc sống ấy tươi đẹp và bình dị vô cùng, nó gắn bó với tất cả con người Việt Nam. “Khi con tu hú gọi bầy Lúa chiêm đương chín, trái cây ngọt dần Vườn râm dậy tiếng ve ngân Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào Trời xanh càng rộng càng cao Đôi con diều sáo lộn nhào tầng không” + Khát khao tự do: nhân vật trữ tình muốn bung phá, phản kháng lại sự tù túng, chật hẹp của hoàn cảnh. Khát vọng ấy mạnh mẽ, quyết liệt vô cùng (hành động “đạp tan phòng”). “Ta nghe hè dậy bên lòng, Mà chân muốn đạp tan phòng hè ôi. Ngột làm sao, chết uất thôi, Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu” + Tố Hữu là nhà thơ chiến sĩ _ thơ ông là thứ thơ trữ tình - chính trị độc đáo. Do đó, nổi lên trong bài thơ này, ta thấy tình yêu đất nước tha thiết và khát khao tự do cháy bỏng của một chiến sĩ cách mạng. 2.2. Sự khác nhau trong thái độ đấu tranh cho tự do ở hai bài thơ: 3,0 điểm Hai bài thơ đều thể hiện lòng yêu nước và nhất là khát vọng tự do cháy bỏng, nhưng thái độ đấu tranh cho tự do lại hoàn toàn khác nhau. 6
7. * Nhớ rừng: con hổ bi quan, buồn bã trước hoàn cảnh tù đày, giải thoát bằng hoài niệm và mơ ước. - “Gậm một khối căm hờn trong cũi sắt Ta nằm dài trông ngày tháng dần qua ” = > Thái độ chán nản, tuy đầy uất hận nhưng lại bế tắc, buông xuôi trước hoàn cảnh đó. Nó “nằm dài” trong cũi sắt để gặm nhấm “khối căm hờn” đã hóa đá trong lòng. - Đối mặt với hoàn cảnh ấy, con hổ gửi hồn tìm về quá khứ oai hùng để nhớ tiếc, và nương theo giấc mộng để hồn được phảng phất gần cảnh nước non hùng vĩ xa xôi đó = > cách giải quyết theo tinh thần lãng mạn. + “Ta sống mãi trong tình thương nỗi nhớ Thủa tung hoành hống hách những ngày xưa” + “Có biết chăng trong những ngày ngao ngán, Ta đương theo giấc mộng ngàn to lớn Để hồn ta phảng phất được gần ngươi, - Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!” * Khi con tu hú: Thái độ quyết liệt, mạnh mẽ, không chịu buông xuôi trước hoàn cảnh. Tình yêu nước và khát khao tự do đã thôi thúc nhân vật trữ tình hành động, đấu tranh để giành lấy tự do. + Khổ cuối dồn nén tâm trạng của nhân vật trư tình: “Ta nghe hè dậy bên lòng Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi! Ngột làm sao, chết uất thôi Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu” = > Tiếng chim tu hú trở thành tiếng kèn xung trận, hồi trống giục giã tâm hồn con người. Người chiến sĩ khát khao hành động, muốn “đạp tan phòng”, phá vỡ sự giam hãm kia, ra ngoài để bảo vệ sự yên bình, tự do của dân tộc. + Cảnh thiên nhiên: bắp ngô, trái cây ngọt chín, tiếng chim tu hú, chim chóc, = > hiện thân của cuộc sống tự do mà yên bình, hạnh phúc. Đó là cuộc sống mà nguời chiến sĩ muốn bảo vệ. Dù hoàn cảnh hiện tại là đau khổ, tù đày nhưng không hề khiến anh buồn bã, chán nản, mà nó chỉ càng hun đúc thêm tinh thần chiến đấu sắt thép của anh. • Lí giải nguyên nhân khác nhau: + Thế Lữ là một nhà thơ lãng mạn của trong phong trào Thơ mới 32- 45. Các nhà thơ mới với cái tôi cá nhân còn non trẻ, trước hiện thực nô lệ của nước nhà, họ đi sâu mãi vào cái bản thể, vào thế giới nội tâm để trốn tránh thực tại. Người thoát lên 7
8. tiên cảnh, người tìm về quá vãng, hay say đắm trong tình yêu, Thế Lữ cũng không nằm ngoài xu hướng chung ấy. Với Nhớ rừng, ông không giống nói trực tiếp tâm tư, tình cảm của mình như Tố Hữu mà phải gián tiếp qua lời con hổ trong vườn bách thú. Trước hiện thực phũ phàng, cách giải quyết của ông theo khuynh hướng lãng mạn: là tìm quá khứ và mơ mộng. + Tố Hữu: là nhà thơ cách mạng. Vì thế, thơ ông là tiếng nói lạc quan, đậm tính sử thi. Bài thơ Khi con tu hú được sáng tác khi nhà thơ đang trong cảnh tù đầy, nhưng nó không làm bài thơ mang vẻ u sầu, tuyệt vọng. Ngời sáng lên vẫn là tinh thần lạc quan cách mạng, là khát khao tự do cháy bỏng và gắn liền với nó là khát khao hành động để giành lấy tự do: “Ta nghe hè dậy bên lòng Mà chân muốn đạp tan phòng hè ôi !” 3. Kết bài: 0,5 điểm - Khẳng định đây là hai bài thơ hay, thể hiện tinh thần yêu nước của một thế hệ thanh niên trí thức hồi bấy giờ. - Sự khác nhau trong thái độ tranh đấu cho tự do của tác phẩm góp phần làm nên nét riêng của thơ lãng mạn và thơ cách mạng; đồng thời cho chúng ta thấy phần nào phong cách riêng biệt của mỗi nhà thơ. Lưu ý: Học sinh có thể có cách lập luận khác, suy nghĩ mới mẻ, sáng tạo vì vậy giám khảo cần tôn trọng cách làm bài của học sinh khi bài hợp lý và mức điểm phù hợp. 8