›
›
›

Giáo án bồi dưỡng môn Ngữ văn Lớp 7

doc 71 trang thungat 4000
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo án bồi dưỡng môn Ngữ văn Lớp 7", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • docgiao_an_boi_duong_mon_ngu_van_lop_7.doc

Nội dung text: Giáo án bồi dưỡng môn Ngữ văn Lớp 7

  1. Giáo án bồi dưỡng Ngữ Văn 7 Tuần : 1 Tiết: 1 - 2- 3. Giới thiệu chương trình Ngữ văn 7 Giới thiệu tác phẩm “Những tấm lòng cao cả” Bài tập về văn bản “Cổng trường mở ra”, “Mẹ tôi ”. I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh hình dung hệ thống kiến thức mà các em sẽ học ở lớp 7. Nắm được những yêu câù cơ bản của chương trình. Một số điểm nổi bật về tác giả, nội dung tác phẩm: “những tấm lòng cao cả”. Bổ sung những gì còn thiếu hụt trong đạo đức của HS. II.Tiến trình bài giảng: 1. Tổ chức : Sĩ số : 7a: 7b : 2. Bài mới : I- Giới thiệu về chương trình ngữ văn 7: SGK ngữ văn 7 kết hợp 3 phần: Văn - TV- TLV nhưng vẫn đảm bảo yêu cầu riêng có tính tương đối độc lập của mỗi phần. 1. Về môn văn: - Được sắp xếp theo thể loại văn bản. - Các em sẽ được tiếp xúc với văn thơ trữ tình (22T) bao gồm thơ và ca dao. Tiếp xúc với thể loại tự sự (9T). Tiếp xúc với văn bản, tác phẩm văn chương nghị luận (7T). Kịch dân gian (4T). Văn bản nhật dụng (5T). 2. Về Tiếng Việt : - Học sinh tiếp tục học về cấu tạo từ ( từ ghép - từ láy), về từ vựng ( từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, từ đồng âm, thành ngữ). Về cú pháp ( rút gọn câu, câu bị động ). Về tu từ ( điệp ngữ, chơi chữ ) và về chuẩn mực sử dụng từ. 3. Về Tập Làm Văn: - Học sinh chủ yếu học 2 kiểu văn bản: biểu cảm và nghị luận. - Hiểu được mục đích, bố cục văn bản lập luận, các kiểu nghị luận chứng minh, giải thích, có kĩ năng làm đề cương nói, viét về nghị luận giải thích, chứng minh . * Về các văn bản nhật dụng : - Lớp 6: Học 3 tác phẩm (văn bản). + Cầu Long Biên chứng nhân lịch sử (di tích lịch sử). + Động Phong Nha (danh lam thắng cảnh).
  2. + Bức thư của thủ lĩnh da đỏ (thiên nhiên và môi trường ). - Lớp 7: Học 4 tác phẩm (VB). + Cổng trường mở ra - Lí Lan. + Mẹ tôi (trích NTLCC) - ét môn đô đơ Ami xi. + Cuộc chia tay của những con búp bê - Khánh Hoài. + Ca Huế trên sông Hương - Hà ánh Minh. Nội dung chính là những vấn đề về quyền trẻ em, nhà trường, phụ nữ, VH- GD. II. Giới thiệu về tác giả, tác phẩm “Những tấm lòng cao cả” 1. Tác giả: ét môn đô đơ Ami xi (31.10.1846 - 12.3.1908) -thọ 62 tuổi. Là nhà hoạt động xã hội, nhà văn hóa, nhà văn lỗi lạc của nước ý (Italia). Chưa đầy 20 tuổi (1866) ông đã là sĩ quan quân đội, chiến đấu cho nền độc lập, thống nhất đất nước. Sau chiến tranh ông đã đi nhiều nơi, du lịch. Năm 1891 ra nhập Đảng Xã Hội ý chiến đấu cho công bằng xã hội vì hạnh phúc của nhân dân lao động. + Cuộc đời hoạt động xã hội và con đường văn chương với Ami xi chỉ là 1. Độc lập thống nhất tổ quốc, tình thương và hạnh phúc của con người là lí tưởng và cảm hứng văn chương của ông. Nó kết tinh thành một chủ nghĩa nhân văn lấp lánh. + Ông để lại một sự nghiệp văn chương đáng tự hào. Tên tuổi ông đã trở thành bất tử qua tác phẩm “ Những tấm lòng cao cả”. Hơn một thế kỉ qua, trẻ em trên hành tinh đều đọc và học tác phẩm của ông. 2. Tác phẩm “Những tấm lòng cao cả”. ét môn đô đơ Ami xi đặt tên cho cuốn truyện là “Tấm lòng” XB 1886 khi tác giả 40 tuổi. “Những tấm lòng cao cả” là cuốn nhật kí của cậu bé En ri cô người ý 11 tuổi - học tiểu học. Chú ghi lại những bức thư của bố, mẹ, những truyện đọc hàng ngày, những kỉ niệm sâu sắc, cảm động về các thầy cô giáo, bạn bè, những người bất hạnh đáng thương. Cuốn nhật kí khởi đầu từ tháng 10 năm trước đến tháng 7 năm sau. Trang cuối là trang “Từ biệt” đầy xúc động. Cậu bé đã lên lớp 4 và đã 12 tuổi. - Tác phẩm có 6 bức thư của bố và 3 bức thư của mẹ. Cách làm này rất độc đáo, thường có trong gia đình trung lưu, tri thức. Đó là một cách giáo dục tế nhị nhưng vô cùng sâu sắc. Đứa con sẽ đọc những bức thư nhiều lần cùng các truyện đọc hàng ngày hàng tháng. En ri cô đã chép lại chúng vào cuốn nhật kí, kèm theo những cảm xúc, suy nghĩ của mình.
  3. Giáo sư Hoàng Thiếu Sơn giới thiệu: “Trong gia đình En ri cô, tháng nào bố hay mẹ cũng viết cho con một lá thư, không phải đi đâu gửi về mà ở ngay trong nhà, đưa cho con đọc và suy nghĩ; thư thì cảnh cáo, có khi là trách mắng. Đó là những trường hợp phải nói chuyện với con một cách trang nghiêm”. 3. Đọc diễn cảm: + Truyện Mẹ tôi ( trang 10 ). + Trường học ( trang 9 III. Bài tập về văn bản “Cổng trường mở ra”, Bài tập về văn bản “Mẹ tôi ”. 1.Văn bản : “Cổng trường mở ra”. Bài tập1: .Hãy nhận xét chỗ khác nhau của tâm trạng người mẹ & đứa con trong đêm trước ngày khai trường, chỉ ra những biểu hiện cụ thể ở trong bài . Gợi ý: Mẹ Con. - Trằn trọc, không ngủ, - Háo hức bâng khuâng, xao xuyến - Mẹ thao thức. Mẹ không - Người con cảm nhận được sự lo nhưng vẫn không ngủ được. quan trọng của ngày khai trường, như thấy mình đã lớn, hành động như một đứa trẻ “lớn rồi”giúp mẹ dọn dẹp phòng & thu xếp đồ chơi. - Mẹ lên giường & trằn trọc, - Giấc ngủ đến với con dễ dàng suy nghĩ miên man hết điều này như uống 1 ly sữa, ăn 1 cái kẹo. đến điều khác vì mai là ngày khai trường lần đầu tiên của con. Bài tập 2: Theo em,tại sao người mẹ trong bài văn lại không ngủ được? Hãy đánh dấu vào các lí do đúng. A. Vì người mẹ quá lo sợ cho con. B. Vì người mẹ bâng khuâng xao xuyến khi nhớ về ngày khai trường đầu tiên của mình trước đây. C. Vì người mẹ bận dọn dẹp nhà cửa cho ngăn nắp, gọn gàng. D. Vì người mẹ vừa trăn trở suy nghĩ về người con, vừa bâng khuâng nhớ vè ngày khai trường năm xưa của mình. Bài tập 3: “Cổng trường mở ra” cho em hiểu điều gì? Tại sao tác giả lại lấy tiêu đề này. Có thể thay thế tiêu đề khác được không? *Gợi ý: Nhan đề “Cổng trường mở ra” cho ta hiểu cổng trường mở ra để đón các em học sinh vào lớp học, đón các em vào một thế giới kì diệu, tràn đầy
  4. ước mơ và hạnh phúc. Từ đó thấy rõ tầm quan trọng của nhà trường đối với con người. Bài tập 4: Tại sao người mẹ cứ nhắm mắt lại là “ dường như vang lên bên tai tiếng đọc bài trầm bổng đường làng dài và hẹp”. *Gợi ý : Ngày đầu tiên đến trường, cũng vào cuối mùa thu lá vàng rụng, người mẹ được bà dắt tay đến trường, đự ngày khai giảng năm học mới. Ngày đầu tiên ấy, đã in đậm trong tâm hồn người mẹ, những khoảnh khắc, những niềm vui lại có cả nỗi choi vơi, hoảng hốt. Nên cứ nhắm mắt lại là người mẹ nghĩ đến tiếng đọc bài trầm bổng đó. Người mẹ còn muốn truyền cái rạo rực, xao xuyến của mình cho con, để rồi ngày khai trường vào lớp một của con sẽ là ấn tượng sâu sắc theo con suốt cuộc đời. Bài tập 5: Người mẹ nói: “ Bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra”. Đã 7 năm bước qua cánh cổng trường bây giờ, em hiểu thế giới kì diệu đó là gì? A. Đó là thế giới của những đièu hay lẽ phải, của tình thương và đạo lí làm người. B. Đó là thế giới của ánh sáng tri thức, của những hiểu biết lí thú và kì diệu mà nhân loại hàng ngàn năm đã tích lũy được. C. Đó là thế giới của tình bạn, của tình nghĩa thầy trò, cao đẹp thủy chung. D. Tất cả đều đúng. Bài tập 6: Câu văn nào nói lên tầm quan trọng của nhà trường đối với thế hệ trẻ? A. Ai cũng biết rằng mỗi sai lầm trong giáo dục sẽ ảnh hưởng đến cả một thế hệ mai sau. B. Không có ưu tiên nào lớn hơn ưu tiên giáo dục thế hệ trẻ cho tương lai. C. Bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra. D. Tất cả đều đúng. 2- Mẹ tôi. Bài tập 1: Văn bản là một bức thư của bố gửi cho con, tại sao lại lấy nhan đề là “Mẹ tôi”. * Gợi ý: Nhan đề “Mẹ tôi” là tác giả đặt. Bà mẹ không xuất hiện trực tiếp trong văn bản nhưng là tiêu điểm, là trung tâm để các nhân vật hướng tới làm sáng tỏ. Bài tập 2: Thái độ của người bố khi viết thư cho En ri cô là : A. Căm ghét. C. Chán nản. B. Lo âu. D. Buồn bực. Dẫn chứng: - Sự hỗn láo của con như nhát dao đâm vào tim bố.
  5. - Con lại dám xúc phạm đến mẹ con ư? - Con sẽ không thể sống thanh thản, nếu đã làm cho mẹ buồn phiền Bài tập 3: Em hãy hình dung và tưởng tượng về ngày buồn nhất của En ri cô là ngày em mất mẹ. Hãy trình bày bằng một đoạn văn. *Gợi ý: En ri cô đang ngồi lặng lẽ, nước mắt tuôn rơi. Vóc người vạm vỡ của cậu như thu nhỏ lại trong bộ quần áo tang màu đen. Đất trời âm u như càng làm cho cõi lòng En ri cô thêm sầu đau tan nát. Me không còn nữa. Người ra đi thanh thản trong hơi thở cuối cùng rất nhẹ nhàng. En ri cô nhớ lại lời nói thiếu lễ độ của mình với mẹ, nhớ lại nét buồn của mẹ khi ấy. Cậu hối hận, dằn vặt, tự trách móc mình và càng thêm đau đớn. Cậu sẽ không còn được nghe tiếng nói dịu dàng, âu yếm và nhẹ nhàng của mẹ nữa. Sẽ chẳng bao giờ còn được mẹ an ủi khi có nỗi buồn, mẹ chúc mừng khi có niềm vui và thành công. En ri cô buồn biết bao. Bài tập 4: Chi tiết “Chiếc hôn của mẹ sẽ xóa đi dấu vết vong ân bội nghĩa trên trán con” có ý nghĩa như thế nào. *Gợi ý: Chi tiết này mang ý nghĩa tượng trưng. Đó là cái hôn tha thứ, cái hôn của lòng mẹ bao dung. Cái hôn xóa đi sự ân hận của đứa con và nỗi đau của người mẹ. Bài tập 5: Giải nghĩa các từ sau. - Lễ độ: Thái độ dược coi là đúng mực, biết coi trọng người khác khi giao tiếp. - Cảnh cáo: Phê phán một cách nghiêm khắc đối với những việc làm sai trái. - Quằn quại: Chỉ tình trạng đau đớn vật vã của cơ thể. ở đây chỉ trạng thái tình cảm đau đớn tột độ khi trong lòng có nỗi lo âu buồn bã. - Hối hận: Lấy làm tiếc, day dứt, đau đớn, tự trách mình khi nhận ra đã làm một điều gì đó sai lầm. Bài tập 6: Theo em người mẹ của En ri cô là người như thế nào? Hãy viết 1 đoạn văn làm nổi bật hình ảnh người mẹ của En ri cô (học sinh viết đoạn - đọc trước lớp). Tuần : 1 Tiết :1+2 ÔN TẬP CỤM VĂN BẢN NHẬT DỤNG
  6. I. Mục tiêu cần đạt: - Truyện đã nêu những vấn đề chính: - Phê phán các bậc cha mẹ thiếu trách nhiệm với con cái. - Miêu tả thể hiện nỗi đau xót xa, tủi hờn của những em bé chẳng may rơi vào hoàn cảnh bất hạnh. - Ca ngợi tình cảm nhân hậu vị tha. - Luyện tập về liên kết văn bản, bố cụa văn bản và mạch lạc trong văn bản. II.Tiến trình bài giảng: 1. Tổ chức : 2. Bài mới : Bài tập 1: Văn bản có những cuộc chia tay nào? Đọc các đoạn văn ấy. *Gợi ý: Có 3 cuộc chia tay: - Chia tay với búp bê. - Chia tay với cô giáo và bạn bè. - Chia tay giữa anh và em. Đoạn 1: Đồ chơi của chúng tôi cũng chẳng có nhiều nước mắt tôi ứa ra. Đoạn 2: Gần trưa, chúng tôi mới ra đến trường học nắng vẫn vàng ươm trùm lên cảnh vật. Đoạn 3: Cuộc chia tay đột ngột quá đến hết. Bài tập 2: Tại sao tác giả không đặt tên truyện là “Cuộc chia tay của hai anh em” mà lại đặt là “Cuộc chia tay của những con búp bê” . *Gợi ý: Những con búp bê vốn là đồ chơi thủa nhỏ, gợi lên sự ngộ nghĩnh, trong sáng, ngây thơ, vô tội. Cũng như Thành và Thủy buộc phải chia tay nhau nhưng tình cảm của anh và em không bao giờ chia xa. Những kỉ niệm, tình yêu thương, lòng khát vọng hạnh phúc còn mãi mãi với 2 anh em, mãi mãi với thời gian. Bài tập 3: Trong truyện có chi tiết nào khiến em cảm động nhất. Hãy trình bày bằng 1 đoạn văn (học sinh viết, cô giáo nhận xét - cho điểm). * Gợi ý: Cuối câu chuyện Thủy để lại 2 con búp bê ở bên nhau, quàng tay vào nhau thân thiết, để chúng ở lại với anh mình. Cảm động biết bao khi chúng ta chứng kiến tấm lòng nhân hậu, tốt bụng, chan chứa tình yêu thương của Thủy. Thà mình chịu thiệt thòi còn hơn để anh mình phải thiệt. Thà mình phải chia tay chứ không để búp bê phải xa nhau. Qua đó ta cũng thấy được ước mơ của Thủy là luôn được ở bên anh như người vệ sĩ luôn canh gác giấc ngủ bảo vệ và vá áo cho anh.
  7. Bài tập 4: Vì sao Thành và Thủy đang đau khổ mà chim và người vẫn ríu ran. Vì sao khi dắt em ra khỏi trường, Thành vẫn thấy mọi cảnh vật vẫn diễn ra bình thường. * Gợi ý: Đó là 2 chi tiết nghệ thuật đặc sắc và giàu ý nghĩa. Bố mẹ bỏ nhau - Thành và Thủy phải chia tay nhau. Đó là bi kịch riêng của gia đình Thành. Con dòng chảy thời gian, nhịp điệu cuộc sống vẫn sôi động và không ngừng trôi. Câu chuyện như một lời nhắn nhủ: mỗi người hãy lắng nghe và chú ý đến những gì đang diễn ra quanh ta, để san sẻ nỗi đau cùng đồng loại. Không nên sống dửng dưng vô tình. Chúng ta càng thấm thía: tổ ấm gia đình, hạnh phúc gia đình, tình cảm gia đình là vô cùng quí giá, thiêng liêng; mỗi người, mỗi thành viên phải biết vun đắp giữ gìn những tình cảm trong sáng, thân thiết ấy. Bài tập 5: Đặt ra dữ kiện trả lời câu hỏi “Tôi là ai?” trong truyện này * Gợi ý: - Tôi là Thành, rất thương yêu em Thủy. - Tôi vô cùng xót xa khi phải chia tay em yêu quí. - Tôi đã thốt lên, nước mắt dàn dụa, mặt tái đi khi gặp em lần cuối. Tiết 5-6: Bài tập về Liên kết văn bản, Bố cục văn bản, Mạch lạc trong văn bản. Bài tập 1: Hãy tìm bố cục của văn bản “Lũy làng” – Ngô Văn Phú và nêu nội dung của từng phần. Nhận xét về trình tự miêu tả ( học sinh làm nhanh vào phiếu học tập ). * Gợi ý: Mở bài: Từ đầu mầu của lũy. Giới thiệu khái quát về lũy tre làng ( phẩm chất, hình dáng, màu sắc). Thân bài: Tiếp không rõ. Lần lượt miêu tả 3 vòng của lũy làng. Kết bài: Còn lại. Phát biểu cảm nghĩ và nhận xét về loài tre. Tác giả quan sát và miêu tả từ ngoài vào trong, từ khái quát đến cụ thể. Bài văn rất rành mạch, rõ ràng, hợp lí, tự nhiên. Bài tập 2: Tìm bố cục của truyện “Cuộc chia tay của những con búp bê”. (HS làm nhanh vào phiéu học tập) * Gợi ý: MB: Từ đầu một giấc mơ thôi. Giới thiệu nhân vật, sự việc - nỗi đau khổ của 2 anh em Thành Thủy. TB: Tiếp ứa nước mắt trùm lên cảnh vật. Những cuộc chia tay với búp bê, với cô giáo và bạn bè.
  8. KB: Anh em bắt buộc phải chia tay nhưng tình cảm anh em không bao giờ chia lìa. Bài tập 3: Có bạn đã học thuộc và chép lại bài thơ sau: Đã bấy lâu nay bác tới nhà, Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa. Cải chửa ra cây, cà mới nụ. Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa. Ao sâu nước cả, khôn chài cá. Vườn rộng, rào thưa khó đuổi gà. Đầu trò tiếp khách trầu không có. Bác đến chơi đây ta với ta. Xét về tính mạch lạc, bạn học sinh trên chép sai ở đâu? ý kiến của em như thế nào? * Gợi ý: Sự thiếu thốn về vật chất được trình bày theo một trình tự tăng dần. Bạn học sinh đã chép sai ở câu 3, 4 và 5,6. Phải hoán đổi câu 5,6 lên trước câu 3,4 mới thể hiện sự mạch lạc của văn bản. Bài tập 4: Hãy nêu tác dụng của sự liên kết trong văn bản sau: Đường vô xứ Huế quanh quanh. Non xanh nước biếc như tranh họa đồ. * Gợi ý: Bài ca dao 2 câu lục bát 14 chữ gắn kết với nhau rất chặt chẽ. Vần thơ: chữ “quanh” hiệp vần với chữ “tranh” làm cho ngôn từ liền mạch, gắn kết, hòa quyện với nhau, âm điệu, nhạc điệu thơ du dương. Các thanh bằng, thanh trắc (chữ thứ 2,4,6,8 ) phối hợp với nhau rất hài hòa ( theo luật thơ ). Các chữ thứ 2,6,8 đều là thanh bằng; các chữ thứ 4 phải là thanh trắc. Trong câu 8, chữ thứ 6,8 tuy là cùng thanh bằng nhưng phải khác nhau: - Nếu chữ thứ 6 ( có dấu huyền ) thì chữ thứ 8 (không dấu). - Nếu chữ thứ 6 (không dấu) thì chứ thứ 8 (có dấu huyền). Về nội dung, câu 6 tả con đường “quanh quanh” đi vô xứ Huế. Phần đầu câu 8 gợi tả cảnh sắc thiên nhiên (núi sông biển trời) rất đẹp: “Non xanh nước biếc”. Phần cuối câu 8 là so sánh “như tranh họa đồ” nêu lên nhận xét đánh giá, cảm xúc của tác giả (ngạc nhiên, yêu thích, thú vị ) về quê hương đất nước tươi đẹp, hùng vĩ. Bài tập 5: Văn bản nghệ thuật sau được liên kết về nội dung và hình thức ntn? Bước tới đèo Ngang bóng xế tà, Cỏ cây chen đá, lá chen hoa. Lom khom dưới núi tiều vài chú,
  9. Lác đác bên sông chợ mấy nhà. Nhớ nước đau lòng con quốc quốc, Thương nhà mỏi miệng cái gia gia. Dừng chân đứng lại trời non nước. Một mảnh tình riêng ta với ta. (Qua đèo Ngang - Bà huyện Thanh Quan) * Gợi ý: - Về hình thức: + Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. + Luật trắc( chữ thứ 2 câu 1 la trắc: tới), vần bằng “tà-hoa-nhà-gia-ta” + Luật bằng trắc, niêm: đúng thi pháp. Ngôn từ liền mạch, nhac điệu trầm bổng du dương, man mác buồn. + Phép đối: câu 3-câu 4, câu 5-câu 6, đối nhau tường cặp, ngôn ngữ, hình ảnh cân xứng, hiền hòa. - Về nội dung: + Phần đề: tả cảnh đèo Ngang lúc ngày tàn “bóng xế tà”. Cảnh đèo cằn cỗi hoang sơ “cỏ cây chen đá, lá chen hoa”. + Phần thực: tả cảnh lác đác thưa thớt, vắng vẻ về tiều phu và mấy nhà chợ bên sông. + Phần luận: tả tiếng chim rừng, khúc nhạc chiều thấm buồn (nhớ nước và thương nhà). + Phần kết: nỗi buồn cô đơn lẻ loi của khách li hương khi đứng trước cảnh “trời non nước” trên đỉnh đèo Ngang trong buổi hoàng hôn. - Chủ đề: Bài thơ tả cảnh đèo Ngang lúc ngày tàn và thể hiện nỗi buồn cô đơn của khách li hương. Qua đó ta thấy các ý trong 4 phần: đề, thực, luận, kết và chủ đề bài thơ liên kết với nhau rất chặt chẽ, tạo nên sự nhất trí, thống nhất. Tuần : 3 Tiết : 7-8-9 Ca dao, Dân ca khái niệm và những nội dung cơ bản Bài tập I. Mục tiêu cần đạt:
  10. Củng cố kiến thức về ca dao, dân ca. Hiểu biết sâu sắc hơn về ca dao, dân ca về nội dung & nghệ thuật. Luyện tập về từ láy. II.Tiến trình bài giảng: 1. Tổ chức : Sĩ số : 7a: 7b : 2. Bài mới : I. Giới thiệu về ca dao. 1. Khái niệm: Ca dao là những bài hát ngắn, thường là 3,4 câu.cũng có một số ít những bài ca dao dài. Những bài ca thường có nguồn gốc dân ca- Dân ca khi tước bỏ làn điệu đi, lời ca ở lại đi vào kho tàng ca dao. Ca dao, dân ca vốn được dân gian gọi bằng những cái tên khác nhau: ca, hò, lí, ví, kể, ngâm VD: - Tay cầm bó mạ xuống đồng. Miệng ca tay cấy mà lòng nhớ ai. - Ai có chồng nói chồng đừng sợ. Ai có vợ nói vợ đừng ghen. Đến đây hò hát cho quen. - Ví ví rồi lại von von. Lại đây cho một chút con mà bồng. 2. Về đề tài. a. Ca dao hát về tình bạn, tình yêu, tình gia đình. b. Ca dao bày tỏ lòng yêu quê hương, đất nước. c. Biểu hiện niềm vui cuộc sống, tình yêu lao động, tinh thần dũng cảm, tấm lòng chan hòa với thiên nhiên. d. Bộc lộ nỗi khát vọng về công lí, tự do,quyền con người. Ca dao có đủ mọi sắc độ cung bậc tình cảm con người: vui, buồn, yêu ghét, giận hờn nhưng nổi lên là niềm vui cuộc sống, tình yêu đời, lòng yêu thương con người. 3. Nội dung: Ca dao là sản phẩm trực tiếp của sinh hoạt văn hóa quần chúng, của hội hè đình đám. Ca dao là một mảnh của đời sống văn hóa nhân dân. Vì vậy nội dung vô cùng đa dạng & phong phú. a. Nói về vũ trụ gắn liền với truyện cổ: VD: Ông đếm cát.
  11. Ông tát bể . . . . Ông trụ trời. b. Có những câu ca dao nói về bọn vua quan phong kiến. VD: Con ơi nhớ lấy câu này. Cướp đêm là giặc, cướp ngày là quan. c. Nói về công việc SX, đồng áng. VD: Rủ nhau đi cấy đi cày. . . . Chồng cày vợ cấy, con trâu đi bừa. d. Có những câu ca dao chỉ nói về việc nấu ăn , về gia vị. VD: - Con gà cục tác lá chanh. Con lợn ủn ỉn mua hành cho tôi. . . . Bà ơi đi chợ mua tôi đồng riềng. - Khế chua nấu với ốc nhồi. Cái nước nó xám nhưng mùi nó ngon. 4. Nghệ thuật. a. Nghệ thuật cấu tứ của ca dao: có 3 lối. Phú, tỉ, hứng. + Phú: Là mô tả,trình bày, kể lại trực tiếp cảnh vật, con người, sự việc tâm trạng. VD: Ngang lưng thì thắt bao vàng. Đầu đội nón dấu, vai mang súng dài. Hoặc nói trực tiếp. - Cơm cha áo mẹ chữ thầy. Gắng công học tập có ngày thành danh. - Em là cô gái đồng trinh. Em đi bán rựơu qua dinh ông Nghè. . . + Tỉ: Là so sánh:trực tiếp hay so sánh gián tiếp. VD: So sánh trực tiếp: - Công cha như núi thái Sơn. Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra. So sánh gián tiếp: vận dụng NT ẩn dụ- So sánh ngầm. - Thuyền về có nhơ bến chăng. Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền.
  12. + Hứng: là hứng khởi.Thường lấy sự vật khêu gợi cảm xúc, lấy một vài câu mào đầu tả cảnh để từ đó gợi cảm, gợi hứng. VD: Trên trời có đám mây xanh. ở giữa mây trắng xung quanh mây vàng. Ước gì anh lấy được nàng. Để anh mua gạch Bát Tràng về xây. b. Nghệ thuật miêu tả & biểu hiện. Ca dao có sử dụng rất nhiều biện pháp tu từ: nhân hóa, tượng trưng, nói quá, ẩn dụ, hoán dụ, chơi chữ. . . + Ca dao đặc sắc ở NT xây dựng hình ảnh. Thấy anh như thấy mặt trời. Chói chang khó ngó,trao lời khó trao. + NT sử dụng âm thanh Tiếng sấm động ì ầm ngoài biển Bắc. Giọt mưa tình rỉ rắc chốn hàng hiên. + Đối đáp cũng là 1 đặc trưng NT của ca dao. Đến đây hỏi khách tương phùng. Chim chi một cánh bay cùng nước non? - Tương phùng nhắn với tương tri. Lá buồm một cánh bay đi khắp trời. + Lối xưng hô cũng thật độc đáo: Ai ơi, em ơi, ai về, mình đi, mình về, hỡi cô, đôi ta. . . + Vần & thể thơ. - Làm theo thể lục bát (6-8). Vần ở tiếng thứ 6 của câu 6 với tiếng thứ 6 của câu 8. VD: Trăm quan mua lấy miệng cười. Nghìn quan chẳng tiếc, tiếc người răng đen - Làm theo lối lục bát biến thể hoặc mỗi câu 4 tiếng hay 5 tiếng. 5. H¹n chÕ cña ca dao. a. Cã c©u ca dao mang t­ t­ëng cña g/c thèng trÞ. Mét ngµy tùa m¹n thuyÒn rång. Cßn h¬n chÝn th¸ng n»m trong thuyÒn chµi b. Mang t­ t­ëng mª tÝn dÞ ®oan vÒ sè phËn. Sè giµu mang ®Õn döng d­ng. Lä lµ con m¾t tr¸o tr­ng míi giµu.
  13. 6.Gi¸ trÞ cña ca dao. Gi¸ trÞ cña ca dao lµ hÕt søc to lín, lµ v« gi¸. Nã lµ nguån s÷a kh«ng bao giê c¹n cña th¬ ca d©n téc. C¸c nhµ th¬ lín nh­ NguyÔn Du- Hå Xu©n H­¬ng vµ sau nµy nh­ Tè H÷u th¬ cña hä ®Òu mang h¬i thë cña ca dao, cña th¬ ca d©n gian. Ca dao Th¬ tr÷ t×nh - Ai ®i mu«n dÆm non s«ng. - SÇu ®ong cµng l¾c cµng ®Çy. §Ó ai chÊt chøa sÇu ®ong v¬i ®Çy. Ba thu dän l¹i mét ngµy dµi ghª. (TK- NDu) - Qu¶ cau nho nhá. - Qu¶ cau nho nhá,miÕng trÇu h«i. C¸i vá v©n v©n. . . Nµy cña Xu©n H­¬ng ®· quÖt råi. (Hå Xu©n H­¬ng) - M×nh vÒ m×nh nhí ta ch¨ng. - M×nh vÒ m×nh cã nhí ta. Ta vÒ ta nhí hµm r¨ng m×nh c­êi. Ta vÒ ta nhí nh÷ng hoa cïng ng­êi. (Tè H÷u) II. D©n ca Bao gåm nh÷ng ®iÖu h¸t, bµi h¸t mµ yÕu tè kÕt hîp hµi hßa khi diÔn x­íng g¾n víi c¸c ho¹t ®éng SX, víi tËp qu¸n sinh ho¹t trong gia ®×nh, ngoµi x· héi hoÆc g¾n víi c¸c nghi lÔ tÝn ng­ìng, t«n gi¸o. - Lo¹i g¾n víi c¸c ®Þa ph­¬ng: Hß huÕ - hß Phó Yªn - hß §ång Th¸p - hß Qu¶ng Nam - Lo¹i g¾n víi c¸c nghÒ nghiÖp: H¸t ph­êng v¶i - Ph­êng cÊy - Ph­êng dÖt cöi . . . - Cã lo¹i mang tªn c¸c ho¹t ®éng SX nh­ hß nÖn, hß gi· g¹o. . . * Mét sè lo¹i d©n ca tiªu biÓu. - H¸t trèng qu©n; D©n ca Nam Bé ; Hß Qu¶ng Nam-§µ N½ng.; Hß B×nh TrÞ Thiªn. - Hß S«ng M· ; H¸t ghÑo Thanh Hãa; H¸t ph­êng V¶i; H¸t giÆm NghÖ TÜnh. - - - - - Hß S«ng M·. - H¸t ghÑo Thanh Hãa. - H¸t ph­êng V¶i.
  14. - H¸t giÆm NghÖ TÜnh. - Hß B×nh TrÞ Thiªn. - Hß Qu¶ng Nam-§µ N½ng. - D©n ca Nam Bé. TiÕt :13-14-15. Bµi tËp vÒ t¹o lËp v¨n b¶n. Bµi tËp vÒ ph©n tÝch, c¶m thô ca dao. A. Môc tiªu cÇn ®¹t: RÌn luyÖn cho häc sinh viÖc t¹o lËp v¨n b¶n víi 4 b­íc quan träng: ®Þnh h­íng - bè côc - diÔn ®¹t - kiÓm tra. BiÕt c¸ch c¶m thô 1 bµi ca dao.ThÊy ®­îc c¸i hay, c¸i ®Ñp cña th¬ ca d©n gian. Häc tËp & ®­a h¬i thë cña ca dao vµo v¨n ch­¬ng. B. Ho¹t ®éng d¹y vµ häc: TiÕt 13: Bµi tËp vÒ t¹o lËp v¨n b¶n Bµi tËp 1: H·y kÓ l¹i: “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” trong ®ã nh©n vËt chÝnh lµ VÖ SÜ & Em Nhá. * Gîi ý: 1. §Þnh h­íng. - ViÕt cho ai? - Môc ®Ých ®Ó lµm g×? - Néi dung vÒ c¸i g×? - C¸ch thøc nh­ thÕ nµo? 2. X©y dùng bè côc. MB: Giíi thiÖu lai lÞch 2 con bóp bª: VÖ SÜ- Em Nhá. TB:-Tr­íc ®©y 2 con bóp bª lu«n bªn nhau còng nh­ hai anh em c« chñ, cËu chñ - Nh­ng råi bóp bª còng buéc ph¶i chia tay v× c« chñ & cËu chñ cña chóng ph¶i chia tay nhau,do hoµn c¶nh gia ®×nh Tr­íc khi chia tay,hai anh em ®­a nhau tíi tr­êng chµo thÇy c«, b¹n bÌ. - Còng chÝnh nhê t×nh c¶m anh em s©u ®Ëm nªn 2 con bóp bª kh«ng ph¶i xa nhau. KB:C¶m nghÜ cña em tr­íc t×nh c¶m cña 2 anh em & cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª. 3. DiÔn ®¹t. HS diÔn ®¹t c¸c ý ®· ghi trong bè côc thµnh v¨n b¶n.(GV kiÓm tra). 4. KiÓm traVB. Sau khi hoµn thµnh v¨n b¶n, HS tù kiÓm tra l¹i ®iÒu chØnh ®Ó hoµn thiÖn. (GV gäi HS ®äc tr­íc líp- söa & ®¸nh gi¸ cã thÓ cho ®iÓm).
  15. Bµi tËp 2: C©u v¨n “ë mét nhµ kia cã hai con bóp bª ®­îc ®Æt tªn l¹ con VÖ SÜ vµ con Em Nhá ”phï hîp víi phÇn nµo cña bµi v¨n trªn? A: më bµi B: th©n bµi C: kÕt bµi D: Cã thÓ dïng c¶ ba phÇn. Bµi tËp3: Em cã ng­êi b¹n th©n ë n­íc ngoµi.Em h·y miªu t¶ c¶nh ®Ñp ë quª h­¬ng m×nh, ®Ó b¹n hiÓu h¬n vÒ quª h­¬ng yªu dÊu cña m×nh & mêi b¹n cã dÞp ®Õn th¨m. * Gîi ý: 1. §Þnh h­íng. - Néi dung:ViÕt vÒ c¶nh ®Ñp cña quª h­¬ng ®Êt n­íc. - §èi t­îng:B¹n ®ång løa. - Môc ®Ých:§Ó b¹n hiÓu & thªm yªu ®Êt n­íc cña m×nh. 2. X©y dùng bè côc. MB: Giíi thiÖu chung vÒ c¶nh ®Ñp ë quª h­¬ng ViÖt Nam. TB: C¶nh ®Ñp ë 4 mïa (thêi tiÕt, khÝ hËu) Phong c¶nh h÷u t×nh. Hoa th¬m tr¸i ngät. Con ng­êi thËt thµ, trung hËu. (Miªu t¶ theo tr×nh tù thêi gian - kh«ng gian) KB. C¶m nghÜ vÒ ®Êt n­íc t­¬i ®Ñp.niÒm tù hµo vÒ c¶nh ®Ñp cña quª h­¬ng, ®Êt n­íc ViÖt Nam- Liªn hÖ b¶n th©n. 3. DiÔn ®¹t. HS diÔn ®¹t c¸c ý ®· ghi trong bè côc thµnh v¨n b¶n. (H·y viÕt phÇn MB-PhÇn TB) 4. KiÓm tra. KiÓm tra c¸c b­íc 1- 2- 3 & söa ch÷a sai sãt,bæ sung nh÷ng ý cßn thiÕu. Bµi tËp 4:Cho ®Ò bµi sau: Em h·y viÕt th­ cho mét ng­êi chiÕn sÜ ngoµi ®¶o xa ®Ó kÓ vÒ mét ho¹t ®éng ®Òn ¬n ®¸p nghÜa cña chi ®éi em.H·y t¹o dùng v¨n b¶n theo c¸c b­íc ®· häc. TiÕt 14-15: Bµi tËp ph©n tÝch c¶m thô ca dao * Ph­¬ng ph¸p c¶m thô mét bµi ca dao. 1. §äc kÜ nhiÒu l­ît ®Ó t×m hiÓu néi dung(ý). 2. C¸ch dïng tõ ®Æt c©u cã g× ®Æc biÖt. 3. T×m nh÷ng h×nh ¶nh, chi tiÕt cã gi¸ trÞ gîi t¶. 4. T×m hiÓu vµ vËn dông mét sè biÖn ph¸p tu tõ (§Æc biÖt lµ ý vµ tõ trong ca dao). 5. C¶m nhËn cña em vÒ c¶ bµi. Bµi tËp 1: H·y ph©n tÝch & t×m hiÓu c¸i hay, c¸i ®Ñp cña bµi ca dao sau: R©u t«m nÊu víi ruét bÇu. Chång chan, vî hóp gËt ®Çu khen ngon. a. T×m hiÓu:
  16. - R©u t«m, ruét bÇu lµ 2 thø bá ®i. - B¸t canh ngon:Tõ ngon cã gi¸ trÞ gîi c¶m. - C¶m nghÜ cña em vÒ cuéc sèng nghÌo vÒ vËt chÊt nh­ng ®Çm Êm vÒ tinh thÇn. b. TËp viÕt: * Gîi ý: R©u t«m- ruét bÇu lµ 2 thø bá ®i.ThÕ mµ ë ®©y hai thø Êy ®­îc nÊu thµnh mét b¸t canh “ngon” míi tuyÖt & ®¸ng nãi chø. §ã lµ c¸i ngon & c¸i h¹nh phóc cã thùc cña ®«i vî chång nghÌo th­¬ng yªu nhau. C©u ca dao võa nãi ®­îc sù khã kh¨n thiÕu thèn cïng cùc,®¸ng th­¬ng võa nãi ®­îc niÒm vui,niÒm h¹nh phóc gia ®×nh ®Çm Êm, tuy bÐ nhá ®¬n s¬, nh­ng cã thùc & rÊt ®¸ng tù hµo cña ®«i vî chång nghÌo khæ khi x­a. C¸i c¶nh chång chan, vî hóp thËt sinh ®éng & hÊp dÉn. C¸i c¶nh Êy cßn ®­îc nãi ë nh÷ng bµi ca dao kh¸c còng rÊt hay : LÊy anh th× s­íng h¬n vua. Anh ra ngoµi ruéng b¾t cua kÒnh cµng. §em vÒ nÊu nÊu, rang rang. Chång chan, vî hóp l¹i cµng h¬n vua. Hai c©u ë bµi ca dao trªn chØ nãi ®­îc c¸i vui khi ¨n, cßn 4 nµy nãi ®­îc c¶ 1 qu¸ tr×nh vui kh¸ dµi (tõ khi b¾t cua ngoµi ®ång ®Õn lóc ¨n canh cua ë nhµ, nhÊt lµ c¸i c¶nh nÊu nÊu, rang rang). Bµi tËp 2: H·y c¶m nhËn vÒ t×nh yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc & nh©n d©n qua bµi ca dao sau: §øng bªn ni ®ång, ngã bªn tª ®ång mªnh m«ng b¸t ng¸t. §øng bªn tª ®ång , ngã bªn ni ®ång còng b¸t ng¸t mªnh m«ng. Th©n em nh­ chÏn lóa ®ßng ®ßng. PhÊt ph¬ d­íi ngän n¾ng hång ban mai. a.T×m hiÓu: - H×nh ¶nh c¸nh ®ång ®Ñp mªnh m«ng, b¸t ng¸t. - H×nh ¶nh c« g¸i. BiÖn ph¸p so s¸nh: Em nh­ chÏn lóa ®ßng ®ßng. PhÊt ph¬ d­íi ngän n¾ng hång ban mai. b. LuyÖn viÕt: * Gîi ý: C¸i hay cña bµi ca dao lµ miªu t¶ ®­îc 2 c¸i ®Ñp: c¸i ®Ñp cña c¸nh ®ång lóa & c¸i ®Ñp cña c« g¸i th¨m ®ång mµ kh«ng thÊy ë bÊt k× mét bµi ca dao nµo kh¸c. Dï ®øng ë vÞ trÝ nµo, “®øng bªn ni” hay “®øng bªn tª”®Ó ngã c¸nh ®ång quª nhµ, vÉn c¶m thÊy “mªnh m«ng b¸t ng¸t . b¸t ng¸t mªnh m«ng”. H×nh ¶nh c« g¸i th¨m ®ång xuÊt hiÖn gi÷a khung c¶nh mªnh m«ng b¸t ng¸t cña c¸nh ®ång lóa & h×nh ¶nh Êy hiÖn lªn víi tÊt c¶ d¸ng ®iÖu trÎ trung, xinh t­¬i, r¹o rùc, trµn ®Çy søc sèng. Mét con ng­êi n¨ng næ, tÝch cùc muèn th©u tãm, n¾m b¾t c¶m nhËn cho thËt râ tÊt c¶ c¸i mªnh m«ng b¸t ng¸t cña c¸nh ®ång lóa quª h­¬ng .
  17. Hai c©u ®Çu c« g¸i phãng tÇm m¾t nh×n bao qu¸t toµn bé c¸nh ®ång ®Ó chiªm ng­ìng c¸i mªnh m«ng b¸t ng¸t cña nã th× 2 c©u cuèi c« g¸i l¹i tËp trung ng¾m nh×n quan s¸t & ®Æc t¶ riªng 1 chÏn lóa ®ßng ®ßng & liªn hÖ víi b¶n th©n mét c¸ch hån nhiªn. H×nh ¶nh chÏn lóa ®ßng ®ßng ®ang phÊt ph¬ trong giã nhÑ d­íi n¾ng hång buæi mai míi ®Ñp lµm sao. H×nh ¶nh Êy t­îng tr­ng cho c« g¸i ®ang tuæi dËy th× c¨ng ®Çy søc sèng. H×nh ¶nh ngän n¾ng thËt ®éc ®¸o. Cã ng­êi cho r»ng ®· cã ngän n¾ng th× còng ph¶i cã gèc n¾ng & gèc n¾ng lµ mÆt trêi vËy. Bµi ca dao qu¶ lµ 1 bøc tranh tuyÖt ®Ñp & giµu ý nghÜa. Bµi tËp 3: T×nh th­¬ng yªu, nçi nhí quª h­¬ng nhí mÑ giµ cña nh÷ng ng­êi con xa quª ®· thÓ hiÖn rÊt râ trong bµi ca dao. Em h·y c¶m nhËn & ph©n tÝch. ChiÒu chiÒu ra ®øng ngâ sau. Tr«ng vÒ quª mÑ, ruét ®au chÝn chiÒu. * Gîi ý: Bµi ca dao còng nãi vÒ buæi chiÒu, kh«ng chØ mét buæi chiÒu mµ lµ rÊt nhiÒu buæi chiÒu råi: “ChiÒu chiÒu ”. Sù viÖc cø diÔn ra, cø lÆp ®i lÆp l¹i “ra ®øng ngâ sau”. . .“Ngâ sau” lµ n¬i v¾ng vÎ. C©u ca dao kh«ng nãi ai “ra ®øng ngâ sau”, ai “tr«ng vÒ quª mÑ. . . ”, nh©n vËt tr÷ t×nh kh«ng ®­îc giíi thiÖu cô thÓ vÒ d¸ng h×nh, diÖn m¹o nh­ng ng­êi ®äc, ng­êi nghe vÉn c¶m nhËn ®­îc ®ã lµ c« g¸i xa quª, xa gia ®×nh Nhí l¾m, nçi nhí v¬i ®Çy, nªn chiÒu nµo còng nh­ chiÒu nµo, nµng mét m×nh “ra ®øng ngâ sau”, lóc hoµng h«n bu«ng xuèng ®Ó nh×n vÒ quª mÑ phÝa ch©n trêi xa. ChiÒu chiÒu ra ®øng ngâ sau Cµng tr«ng vÒ quª mÑ, ng­êi con cµng thÊy lÎ loi, c« ®¬n n¬i quª ng­êi, nçi th­¬ng nhí da diÕt kh«n ngu«i: Tr«ng vÒ quª mÑ, ruét ®au chÝn chiÒu. Ng­êi con“tr«ng vÒ quª mÑ”,cµng tr«ng cµng nhí day døt, tha thiÕt, nhí kh«n ngu«i. Bèn tiÕng “ruét ®au chÝn chiÒu” diÔn t¶ cùc hay nçi nhí ®ã.Buæi chiÒu nµo còng thÊy nhí th­¬ng ®au ®ín. §øng ë chiÒu h­íng nµo, ng­êi con tha h­¬ng còng buån ®au tª t¸i,nçi nhí quª, nhí mÑ, nhí ng­êi th©n th­¬ng cµng d©ng lªn, cµng thÊy c« ®¬n v« cïng. Giäng ®iÖu t©m t×nh, s©u l¾ng dµn tr¶i kh¾p vÇn th¬, mét nçi buån kh¬i dËy trong lßng ng­êi ®äc bao liªn t­ëng vÒ quª h­¬ng yªu dÊu,vÒ tuæi th¬. §©y lµ mét trong nh÷ng bµi ca dao tr÷ t×nh hay nhÊt, mét ®ãa hoa ®ång néi t­¬i th¾m m·i víi thêi gian. Bµi tËp 4: Nãi vÒ c¶nh ®Ñp n¬i Th¨ng Long - Hµ Néi,kh«ng cã bµi nµo v­ît qua bµi ca dao sau.Em h·y c¶m thô &ph©n tÝch. Giã ®­a cµnh tróc la ®µ. TiÕng chu«ng TrÊn Vò, canh gµ Thä X­¬ng. MÞt mï khãi táa ngµn s­¬ng. NhÞp chµy Yªn Th¸i, mÆt g­¬ng T©y Hå.
  18. * Gîi ý: C¶nh s¸ng sím mïa thu n¬i kinh thµnh Th¨ng Long thuë thanh b×nh nh­ dÉn hån ta vµo câi méng.Mçi c©u ca dao lµ mét c¶nh ®Ñp ®­îc vÏ b»ng 2 nÐt chÊm ph¸, t¶ Ýt mµ gîi nhiÒu.§ã lµ c¶nh T©y Hå. MÆt Hå T©y víi vµi nÐt vÏ rÊt gîi: cµnh tróc ven hå Èn hiÖn trong ngµn s­¬ng mÞt mï chît hiÖn ra nh­ mét tÊm g­¬ng long lanh d­íi n¾ng hÌ ban mai.C¶nh hå buæi sím mang nh÷ng ©m thanh ®Æc tr­ng cho thêi kh¾c tinh m¬, tiÕng chu«ng, canh gµ víi nhÞp chµy. Mét Hå T©y yªn ¶ thanh tÞnh & gÇn gòi th©n thiÕt nh­ng s©u l¾ng gîi hån quª h­¬ng ®Êt n­íc. Bµi ca dao dïng lèi vÏ rÊt Ýt nÐt,nh÷ng nÐt cã vÎ hÕt søc tù nhiªn, nh­ng thËt ra ®­îc chän lùa rÊt tinh vi, kÕt hîp t¶ víi gîi .Ba nÐt vÏ h×nh ¶nh (cµnh tróc la ®µ- ngµn s­¬ng khãi táa- mÆt g­¬ng hå n­íc) ®an xen víi 3 nÐt ®iÓm ©m thanh (tiÕng chu«ng- canh gµ- nhÞp chµy) tÊt c¶ ®Òu lµ nh÷ng chi tiÕt t¶ thùc chÝnh x¸c & ®Òu lµ nh÷ng nÐt rÊt ®Æc tr­ng cña Hå T©y (nhÊt lµ chi tiÕt s­¬ng mï Hå T©y). NÐt la ®µ khiÕn cµnh tróc ven hå trë nªn thùc h¬n,“thiªn nhiªn” h¬n lµm cho lµn giã võa h÷u h×nh võa h÷u t×nh. Mét ch÷ mÆt g­¬ng th× mÆt hå ®· hiÖn ra nh­ tÊm g­¬ng long lanh d­íi n¾ng ban mai,hai chi tiÕt nh­ rêi r¹c mµ diÔn t¶ c¶nh ®ªm vÒ s¸ng rÊt hay. Ë ®©y t×nh l¾ng rÊt s©u trong c¶nh. §ã lµ t×nh c¶m chan hßa víi thiªn nhiªn yªn ¶, thanh tÞnh cña Hå T©y buæi sím mµ thùc chÊt lµ t×nh c¶m chan hßa g¾n bã víi c¶nh vËt th©n thu«c, nh÷ng phong c¶nh ®Ñp vèn t¹o nªn g­¬ng mÆt & hån quª h­¬ng ®Êt n­íc. C¸i nÐt tr÷ t×nh mÒm m¹i l¾ng s©u víi c¸i nÐt trang nghiªm cæ kÝnh ®­îc t¹o ra tõ kÕt cÊu c©n ®èi, tõ c¸ch ®èi ngÉu trong 2 c©u b¸t ®· kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn víi nhau lµm nªn vÎ ®Ñp riªng, ®Æc s¾c cña bµi ca Bµi tËp 5: Bµi ca dao nµo ®· ®Ó l¹i trong em Ên t­îng s©u s¾c vÒ néi dung & nghÖ thuËt. Em h·y viÕt l¹i nh÷ng c¶m nhËn cña em vÒ bµi ca Êy. TuÇn : 6 TiÕt : 16-17-18. Giíi thiÖu vÒ V¨n häc trung ®¹i vµ thÓ th¬ ®­êng luËt. C¶m thô v¨n b¶n “S«ng nói n­íc nam”, “Phß gi¸ vÒ kinh”. A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Häc sinh hiªñ râ h¬n vÒ ®¹i tõ - BiÕt c¸ch ph©n lo¹i ®¹i tõ. Häc sinh më réng kiÕn thøc vÒ v¨n häc trung ®¹i víi thÓ th¬ ®­êng luËt. BiÕt ph©n tÝch & c¶m thô 1 t¸c phÈm v¨n häc. B. Ho¹t ®éng d¹y vµ häc: TiÕt: 16 Giíi thiÖu vµi nÐt vÒ v¨n häc Trung ®¹i- ThÓ th¬ §­êng luËt I. Vµi nÐt s¬ l­îc vÒ v¨n häc Trung ®¹i. 1.Sù h×nh thµnh cña dßng v¨n häc viÕt. Thêi k× B¾c thuéc - Tr­íc TKX ch­a cã dßng v¨n häc viÕt, chØ cã v¨n häc d©n gian.
  19. §Õn TKX, thêi k× tù chñ, VH viÐt (VH trung ®¹i) víi t­ c¸ch lµ 1 dßng VH viÕt míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó xuÊt hiÖn (TÇng líp cã tri thøc H¸n häc, tinh th«ng thÇn häc, l¹i cã t­ t­ëng yªu n­íc, tinh thÇn d©n téc s¸ng t¸c nh÷ng t¸c phÈm ®¸p øng nhu cÇu cña thêi ®¹i trong buæi ®Çu cña nÒn tù chñ). Sù ra ®êi cña dßng v¨n häc viÕt lµ b­íc nh¶y vät cña tiÕn tr×nh lÞch sö d©n téc. - DiÖn m¹o hoµn chØnh: VHDG + VH viÕt. - TÝnh chÊt: phong phó, ®a d¹ng & cao ®Ñp h¬n. 2. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña dßng VH viÕt. + V¨n häc ch÷ H¸n. + V¨n häc ch÷ N«m. 3. TiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña dßng VH viÕt: 4 g/®o¹n. a. Giai ®oan 1: Tõ TKX-TKXV. + VÒ lÞch sö: - Sau khi giµnh ®­îc nÒn tù chñ-tæ tiªn ta ®· dùng n­íc theo h×nh thøc XHPK. - C¸c ®Õ chÕ PK ph­¬ng b¾c vÉn cßn muèn x©m l­îc n­íc ta (Tèng- M«ng- Nguyªn- Minh) nh­ng ®Òu thÊt b¹i. - Giai cÊp PK gi÷ vai trß chñ ®¹o. +VÒ VH: - VH viÕt xuÊt hiÖn. - Chñ ®Ò chÝnh: Lßng yªu n­íc,tinh thÇn chèng giÆc ngo¹i x©m, kh¸t väng hßa b×nh. VD: Nam Quèc S¬n Hµ. -LTK HÞch T­íng SÜ. TQT. B×nh Ng« §¹i C¸o NTr·i. * T¸c gi¶ tiªu biÓu: NguyÔn Tr·i (1380-1442). Quèc ¢m Thi TËp - Th¬ n«m (254 bµi). b. Giai ®o¹n 2: Tõ TKXV-XII ®Õn nöa ®Çu TKXVIII. + VÒ lÞch sö: - ChÕ ®é PK vÉn trong thêi k× ph¸t triÓn. Néi dung kh«ng cßn gi÷ ®­îc thÕ æn ®Þnh, thÞnh trÞ nh­ tr­íc. - XH n¶y sinh nhiÒu m©u thuÉn, khëi nghi· n«ng d©n,chiÕn tranh PK x¶y ra liªn miªn. §êi sèng nh©n d©n lÇm than cùc khæ,®Êt n­íc t¹m thêi chia c¾t. + VÒ VH: - VH ch÷ n«m ph¸t triÓn nhê ph¸t huy ®­îc 1 sè néi dung, thÓ lo¹i cña VHDG. - Chñ ®Ò chÝnh: Phª ph¸n tÖ n¹n cña XHPK hi väng vÒ sù phôc håi cña nÒn thÞnh trÞ & sù thèng nhÊt ®Êt n­íc.
  20. * T¸c gi¶ tiªu biÓu: - NguyÔn BØnh Khiªm (1491- 1585). - Thiªn Nam Ng÷ Lôc (800 c©u lôc b¸t)-KhuyÕt danh. c. Giai do¹n 3: Tõ cuèi TKXVIII ®Õn nöa ®Çu TKXI X. - VÒ lÞch sö: + Cuéc x©m l­îc cña TDP. + Cuéc ®Êu tranh gian khæ & anh dòng cña nh©n d©n ta. + B­íc ®Çu n­íc ta chÞu sù thèng trÞ cña TDP. - VÒ VH: + VH ch÷ H¸n & ch÷ N«m ph¸t triÓn. + Chñ ®Ò:¢m h­ëng chñ ®¹o lµ tinh thÇn yªu n­íc chèng giÆc ngo¹i x©m & bän tay sai b¸n n­íc. * T¸c gi¶ tiªu biÓu: NguyÔn §×nh ChiÓu-V¨n TÕ NghÜa SÜ CÇn Giuéc. Tó X­¬ng. NguyÔn KhuyÕn. II. ThÓ th¬ §­êng luËt. Bao gåm : - ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt. - ThÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có. - ThÓ th¬ tr­êng luËt (dµi h¬n 10 c©u). * ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt. - HS chñ yÕu häc thÓ th¬ nµy. - Lµ thÓ th¬ mµ mçi bµi chØ cã 4 c©u.Mçi c©u 7 tiÕng, viÕt theo luËt th¬ do c¸c thi sÜ ®êi §­êng (618-907) n­íc Trung Hoa s¸ng t¹o nªn. - C¸c nhµ th¬ VN s¸ng t¸c nh÷ng bµi th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt b»ng ch÷ H¸n- ch÷ N«m hoÆc b»ng ch÷ Quèc ng÷. VD: - Nam Quèc S¬n Hµ LÝ Th­êng KiÖt.(viÕt b»ng ch÷ H¸n) - B¸nh Tr«i N­íc. Hå Xu©n H­¬ng.(viÕt b»ng ch÷ N«m) - C¶nh Khuya. HCM. (viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷) 1. HiÖp vÇn: Mçi bµi cã thÓ cã 3 vÇn ch©n, hoÆc 2 vÇn ch©n.ë ®©y chØ nãi 3 vÇn ch©n(lo¹i phæ biÕn), lo¹i vÇn b»ng. C¸c ch÷ cuèi c©u 1-2 & 4 hiÖp vÇn. (VÇn ch©n hoÆc vÇn b»ng). 2. §èi: PhÇn lín kh«ng cã ®èi. NÕu cã: - C©u 1-2 ®èi nhau. - C©u 3- 4 ®èi nhau. §èi c©u, ®èi ý, ®èi thanh.
  21. - C©u 2- 3 ®èi nhau. 3. CÊu tróc: 4 phÇn. - C©u 1 gäi lµ Khai (më ra). - C©u 2 gäi lµ thõa. - C©u 3 gäi lµ ChuyÓn. - C©u 4 gäi lµHîp. (khÐp l¹i) 4. LuËt: NhÊt, tam, ngò, bÊt luËn. NhÞ, tø, lôc, ph©n minh. C¸c ch÷ 1- 3- 5 lµ b»ng hay tr¾c ®Òu ®­îc,c¸c ch÷ 2- 4- 6 ph¶i ®óng luËt b»ng, tr¾c. - LuËt b»ng tr¾c (lo¹i bµi cã 3 vÇn) + C¸c ch÷ kh«ng dÊu, chØ cã dÊu huyÒn thuéc thanh b»ng. + C¸c ch÷ cã dÊu s¾c, nÆng, hái, ng·, thuéc thanh tr¾c. + Trong mçi c©u th¬, c¸c ch÷ 2- 4- 6 ph·i ®èi thanh. NÕu ch÷ thø 2 lµ b»ng ch÷ thø 4 lµ tr¾c ch÷ thø 6 lµ b»ng. NÕu ch÷ thø 2 lµ tr¾c ch÷ thø 4 lµ b»ng ch÷ thø 6 lµ tr¾c. Nãi mét c¸ch kh¸c, mçi c©u th¬, ch÷ thø 2 & 6 ph¶i ®ång thanh, ch÷ thø 4 ph¶i ®èi thanh víi 2 ch÷ thø 2 & 6. CÆp c©u 1 & 4, cÆp c©u 2 & 3 th× c¸c ch÷ thø 2 - 4- 6 ph¶i ®ång thanh (cïng tr¾c hoÆc cïng b»ng) LuËt b»ng: 1 2 3 4 5 6 7 1 B T B VÇn 2 T B T VÇn 3 T B T 4 B T B VÇn LuËt tr¾c: 1 T B T VÇn 2 B T B VÇn 3 B T B 4 T B T VÇn TiÕt :18. C¶m thô: “ s«ng nói n­íc Nam” & “phß gi¸ vÒ kinh” Bµi tËp 1: Bµi th¬ “S«ng nói n­íc Nam” th­êng ®­îc gäi lµ g×? V× sao em chän ®¸p ¸n ®ã? a. Lµ håi kÌn xung trËn.
  22. b. Lµ khóc ca kh¶i hoµn. c. Lµ ¸ng thiªn cæ hïng v¨n. d. Lµ b¶n Tuyªn Ng«n ®éc lËp. * Gîi ý: Bµi th¬ tõng ®­îc xem lµ b¶n Tuyªn Ng«n ®éc lËp ®Çu tiªn ®­îc viÕt b»ng th¬ ë n­íc ta. Bµi th¬ lµ lêi kh¼ng ®Þnh hïng hån vÒ chñ quyÒn d©n téc ViÖt Nam & tá râ mét th¸i ®é kiªn quyÕt ®¸nh tan mäi kÎ thï b¹o ng­îc d¸m x©m l¨ng bê câi. Liªn hÖ: - B×nh Ng« §¹i C¸o. ( NguyÔn Tr·i). - Tuyªn Ng«n §éc LËp. ( HCM ) Bµi tËp 2: NÕu cã b¹n th¾c m¾c “Nam nh©n c­” hay “Nam §Õ c­”. Em sÏ gi¶i thÝch thÕ nµo cho b¹n? * Gîi ý: - Nam §Õ: Vua n­íc Nam. - Nam nh©n: Ng­êi n­íc Nam. Dïng ch÷ §Õ tá râ th¸i ®é ngang hµng víi n­íc Trung Hoa.N­íc Trung Hoa gäi Vua lµ §Õ th× ë n­íc ta còng vËy.->Kh¼ng ®Þnh n­íc Nam cã chñ (§Õ: ®¹i diÖn cho n­íc), cã ®éc lËp, cã chñ quyÒn. Bµi tËp 3: Hoµn c¶mh ra ®êi cña bµi th¬ : “S«ng Nói N­íc Nam” lµ g×? A. Ng« QuyÒn ®¸nh qu©n Nam H¸n trªn s«ng B¹ch §»ng. B. LTK chèng qu©n Tèng trªn s«ng Nh­ NguyÖt. C. Quang Trung ®¹i ph¸ qu©n Thanh. D. TrÇn quang Kh¶i chèng qu©n Nguyªn ë bÕn Ch­¬ng D­¬ng. Bµi tËp 4: Chñ ®Ò cña bµi th¬ “S«ng Nói N­íc Nam” lµ g×? A. Kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn l·nh thæ cña ®Êt n­íc. B. Nªu cao ý chÝ tù lùc tù c­êng cña d©n téc, niÒm tù hµo vÒ ®éc lËp & chñ quyÒn l·nh thæ cña ®Êt n­íc. C. Ca ngîi ®Êt n­íc ta giµu ®Ñp. D. C©u A & B ®óng. Bµi tËp 5: Nªu c¶m nhËn cña em vÒ néi dung & nghÖ thuËt cña bµi “S«ng nói n­íc Nam” b»ng mét ®o¹n v¨n (kho¶ng 5-7 c©u). * Gîi ý: Bµi th¬ ®­îc viÕt theo thÓ thÊt ng«n tø tuyÖt.Giäng th¬ ®anh thÐp,c¨m giËn hïng hån. Nã võa mang sø mÖnh lÞch sö nh­ mét bµi hÞch cøu n­íc, võa mang ý nghÜa nh­ mét b¶n tuyªn ng«n ®éc lËp lÇn thø nhÊt cña n­íc §¹i ViÖt. Bµi th¬ lµ tiÕng nãi yªu n­íc & lßng tù hµo d©n téc cña nh©n d©n ta. Nã biÓu thÞ ý chÝ & søc m¹nh ViÖt Nam. “Nam quèc s¬n hµ” lµ khóc tr¸ng ca chèng x©m l¨ng biÓu lé khÝ ph¸ch & ý chÝ tù lËp tù c­êng cña ®Êt n­íc & con ng­êi ViÖt Nam. Nã lµ bµi ca cña “S«ng nói ngµn n¨m”. Bµi tËp 6: T¸c gi¶ bµi th¬ “Phß gi¸ vÒ kinh” lµ? A. Ph¹m Ngò L·o,
  23. B. LÝ Th­êng KiÖt. C. TrÇn Quèc TuÊn. D. TrÇn Quang Kh¶i. Bµi tËp 7: Chñ ®Ò cña bµi th¬ “Phß gi¸ vÒ kinh” lµ g×? A. Kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn & l·nh thæ ®Êt n­íc. B. ThÓ hiÖn hµo khÝ chiÕn th¾ng cña qu©n d©n ta. C. ThÓ hiÖn kh¸t väng hßa b×nh thÞnh trÞ cña d©n téc ta. D. C©u B & C ®óng. Bµi tËp 8: C¸ch ®­a chiÕn th¾ng trong 2 c©u ®Çu trong bµi “Phß gi¸ vÒ kinh”cã g× ®Æc biÖt. A. §¶o kÕt cÊu C-V cña c©u th¬. B. §¶o trËt tù thêi gian cña chiÕn th¾ng. C. Nãi tíi nh÷ng chiÕn th¾ng trong t­¬ng lai. D. Nh¾c tíi nh÷ng chiÕn th¾ng cña c¸c triÒu ®¹i tr­íc. Bµi tËp 9: Trong nh÷ng nhËn xÐt sau ®©y, nhËn xÐt nµo ®óng cho c¶ 2 bµi th¬ “SNNN”, “PGVK”? A. Kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m cña ®Êt n­íc. B. ThÓ hiÖn lßng tù hµo tr­íc nh÷ng chiÕn c«ng oai hïng cña d©n téc. C. ThÓ hiÖn b¶n lÜnh, khÝ ph¸ch cña d©n téc trong cuéc ®Êu tranh chèng ngo¹i x©m. D. ThÓ hiÖn kh¸t väng hßa b×nh. Bµi tËp 10: Em h·y nªu c¶m nhËn cña em vÒ bøc tranh quª trong “Thiªn Tr­êng v·n väng”. * Gîi ý: Bµi tø tuyÖt “Thiªn Tr­êng v·n väng” lµ bøc tranh quª ®Ëm nh¹t, mê s¸ng rÊt ®Ñp & trµn ®Çy søc sèng. Mét bót ph¸p nghÖ thuËt cæ ®iÓn tµi hoa. Mét t©m hån thanh cao yªu ®êi. T×nh yªu thiªn nhiªn, yªu ®ång quª xø së ®· ®­îc thÓ hiÖn b»ng mét sè h×nh t­îng ®Ëm ®µ, Êm ¸p qua nh÷ng nÐt vÏ tinh tÕ, gîi h×nh, gîi c¶m, giµu liªn t­ëng. K× diÖu thay, bµi th¬ ®· v­ît qua hµnh tr×nh trªn b¶y tr¨m n¨m, ®äc nªn nã vÉn cho ta nhiÒu thó vÞ. Ta vÉn c¶m thÊy c¸nh cß tr¾ng ®­îc nãi ®Õn trong bµi th¬ vÉn cßn bay trong r¸ng chiÒu ®ång quª & cßn chÊp chíi trong hån ta. T×nh quª & hån quª chan hßa dµo d¹t. TuÇn 5 - TiÕt :13-14-15. Ca dao, d©n ca – kh¸i niÖm vµ nh÷ng néi dung c¬ b¶n (tt) Bµi tËp vÒ ph©n tÝch, c¶m thô ca dao. I. Môc tiªu cÇn ®¹t: - TiÕp tôc cñng cè cho häc sinh kiÕn thøc vÒ ca dao,d©n ca. - BiÕt c¸ch c¶m thô 1 bµi ca dao.ThÊy ®­îc c¸i hay, c¸i ®Ñp cña th¬ ca d©n gian. Häc tËp & ®­a h¬i thë cña ca dao vµo v¨n ch­¬ng. II. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. 1. Tæ chøc:
  24. SÜ sè : 7a : 7 b: 2. Bµi míi Bµi tËp ph©n tÝch c¶m thô ca dao * Ph­¬ng ph¸p c¶m thô mét bµi ca dao. 1. §äc kÜ nhiÒu l­ît ®Ó t×m hiÓu néi dung(ý). 2. C¸ch dïng tõ ®Æt c©u cã g× ®Æc biÖt. 3. T×m nh÷ng h×nh ¶nh, chi tiÕt cã gi¸ trÞ gîi t¶. 4. T×m hiÓu vµ vËn dông mét sè biÖn ph¸p tu tõ (§Æc biÖt lµ ý vµ tõ trong ca dao). 5. C¶m nhËn cña em vÒ c¶ bµi. Bµi tËp 1: H·y ph©n tÝch & t×m hiÓu c¸i hay, c¸i ®Ñp cña bµi ca dao sau: R©u t«m nÊu víi ruét bÇu. Chång chan, vî hóp gËt ®Çu khen ngon. a. T×m hiÓu: - R©u t«m, ruét bÇu lµ 2 thø bá ®i. - B¸t canh ngon:Tõ ngon cã gi¸ trÞ gîi c¶m. - C¶m nghÜ cña em vÒ cuéc sèng nghÌo vÒ vËt chÊt nh­ng ®Çm Êm vÒ tinh thÇn. b. TËp viÕt: * Gîi ý: R©u t«m- ruét bÇu lµ 2 thø bá ®i.ThÕ mµ ë ®©y hai thø Êy ®­îc nÊu thµnh mét b¸t canh “ngon” míi tuyÖt & ®¸ng nãi chø. §ã lµ c¸i ngon & c¸i h¹nh phóc cã thùc cña ®«i vî chång nghÌo th­¬ng yªu nhau. C©u ca dao võa nãi ®­îc sù khã kh¨n thiÕu thèn cïng cùc,®¸ng th­¬ng võa nãi ®­îc niÒm vui,niÒm h¹nh phóc gia ®×nh ®Çm Êm, tuy bÐ nhá ®¬n s¬, nh­ng cã thùc & rÊt ®¸ng tù hµo cña ®«i vî chång nghÌo khæ khi x­a. C¸i c¶nh chång chan, vî hóp thËt sinh ®éng & hÊp dÉn. C¸i c¶nh Êy cßn ®­îc nãi ë nh÷ng bµi ca dao kh¸c còng rÊt hay : LÊy anh th× s­íng h¬n vua. Anh ra ngoµi ruéng b¾t cua kÒnh cµng. §em vÒ nÊu nÊu, rang rang. Chång chan, vî hóp l¹i cµng h¬n vua. Hai c©u ë bµi ca dao trªn chØ nãi ®­îc c¸i vui khi ¨n, cßn 4 nµy nãi ®­îc c¶ 1 qu¸ tr×nh vui kh¸ dµi (tõ khi b¾t cua ngoµi ®ång ®Õn lóc ¨n canh cua ë nhµ, nhÊt lµ c¸i c¶nh nÊu nÊu, rang rang). Bµi tËp 2: H·y c¶m nhËn vÒ t×nh yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc & nh©n d©n qua bµi ca dao sau: §øng bªn ni ®ång, ngã bªn tª ®ång mªnh m«ng b¸t ng¸t. §øng bªn tª ®ång , ngã bªn ni ®ång còng b¸t ng¸t mªnh m«ng. Th©n em nh­ chÏn lóa ®ßng ®ßng. PhÊt ph¬ d­íi ngän n¾ng hång ban mai.
  25. a.T×m hiÓu: - H×nh ¶nh c¸nh ®ång ®Ñp mªnh m«ng, b¸t ng¸t. - H×nh ¶nh c« g¸i. BiÖn ph¸p so s¸nh: Em nh­ chÏn lóa ®ßng ®ßng. PhÊt ph¬ d­íi ngän n¾ng hång ban mai. b. LuyÖn viÕt: * Gîi ý: C¸i hay cña bµi ca dao lµ miªu t¶ ®­îc 2 c¸i ®Ñp: c¸i ®Ñp cña c¸nh ®ång lóa & c¸i ®Ñp cña c« g¸i th¨m ®ång mµ kh«ng thÊy ë bÊt k× mét bµi ca dao nµo kh¸c. Dï ®øng ë vÞ trÝ nµo, “®øng bªn ni” hay “®øng bªn tª”®Ó ngã c¸nh ®ång quª nhµ, vÉn c¶m thÊy “mªnh m«ng b¸t ng¸t . b¸t ng¸t mªnh m«ng”. H×nh ¶nh c« g¸i th¨m ®ång xuÊt hiÖn gi÷a khung c¶nh mªnh m«ng b¸t ng¸t cña c¸nh ®ång lóa & h×nh ¶nh Êy hiÖn lªn víi tÊt c¶ d¸ng ®iÖu trÎ trung, xinh t­¬i, r¹o rùc, trµn ®Çy søc sèng. Mét con ng­êi n¨ng næ, tÝch cùc muèn th©u tãm, n¾m b¾t c¶m nhËn cho thËt râ tÊt c¶ c¸i mªnh m«ng b¸t ng¸t cña c¸nh ®ång lóa quª h­¬ng . Hai c©u ®Çu c« g¸i phãng tÇm m¾t nh×n bao qu¸t toµn bé c¸nh ®ång ®Ó chiªm ng­ìng c¸i mªnh m«ng b¸t ng¸t cña nã th× 2 c©u cuèi c« g¸i l¹i tËp trung ng¾m nh×n quan s¸t & ®Æc t¶ riªng 1 chÏn lóa ®ßng ®ßng & liªn hÖ víi b¶n th©n mét c¸ch hån nhiªn. H×nh ¶nh chÏn lóa ®ßng ®ßng ®ang phÊt ph¬ trong giã nhÑ d­íi n¾ng hång buæi mai míi ®Ñp lµm sao. H×nh ¶nh Êy t­îng tr­ng cho c« g¸i ®ang tuæi dËy th× c¨ng ®Çy søc sèng. H×nh ¶nh ngän n¾ng thËt ®éc ®¸o. Cã ng­êi cho r»ng ®· cã ngän n¾ng th× còng ph¶i cã gèc n¾ng & gèc n¾ng lµ mÆt trêi vËy. Bµi ca dao qu¶ lµ 1 bøc tranh tuyÖt ®Ñp & giµu ý nghÜa. Bµi tËp 3: T×nh th­¬ng yªu, nçi nhí quª h­¬ng nhí mÑ giµ cña nh÷ng ng­êi con xa quª ®· thÓ hiÖn rÊt râ trong bµi ca dao. Em h·y c¶m nhËn & ph©n tÝch. ChiÒu chiÒu ra ®øng ngâ sau. Tr«ng vÒ quª mÑ, ruét ®au chÝn chiÒu. * Gîi ý: Bµi ca dao còng nãi vÒ buæi chiÒu, kh«ng chØ mét buæi chiÒu mµ lµ rÊt nhiÒu buæi chiÒu råi: “ChiÒu chiÒu ”. Sù viÖc cø diÔn ra, cø lÆp ®i lÆp l¹i “ra ®øng ngâ sau”. . .“Ngâ sau” lµ n¬i v¾ng vÎ. C©u ca dao kh«ng nãi ai “ra ®øng ngâ sau”, ai “tr«ng vÒ quª mÑ. . . ”, nh©n vËt tr÷ t×nh kh«ng ®­îc giíi thiÖu cô thÓ vÒ d¸ng h×nh, diÖn m¹o nh­ng ng­êi ®äc, ng­êi nghe vÉn c¶m nhËn ®­îc ®ã lµ c« g¸i xa quª, xa gia ®×nh Nhí l¾m, nçi nhí v¬i ®Çy, nªn chiÒu nµo còng nh­ chiÒu nµo, nµng mét m×nh “ra ®øng ngâ sau”, lóc hoµng h«n bu«ng xuèng ®Ó nh×n vÒ quª mÑ phÝa ch©n trêi xa. ChiÒu chiÒu ra ®øng ngâ sau Cµng tr«ng vÒ quª mÑ, ng­êi con cµng thÊy lÎ loi, c« ®¬n n¬i quª ng­êi, nçi th­¬ng nhí da diÕt kh«n ngu«i: Tr«ng vÒ quª mÑ, ruét ®au chÝn chiÒu.
  26. Ng­êi con“tr«ng vÒ quª mÑ”,cµng tr«ng cµng nhí day døt, tha thiÕt, nhí kh«n ngu«i. Bèn tiÕng “ruét ®au chÝn chiÒu” diÔn t¶ cùc hay nçi nhí ®ã.Buæi chiÒu nµo còng thÊy nhí th­¬ng ®au ®ín. §øng ë chiÒu h­íng nµo, ng­êi con tha h­¬ng còng buån ®au tª t¸i,nçi nhí quª, nhí mÑ, nhí ng­êi th©n th­¬ng cµng d©ng lªn, cµng thÊy c« ®¬n v« cïng. Giäng ®iÖu t©m t×nh, s©u l¾ng dµn tr¶i kh¾p vÇn th¬, mét nçi buån kh¬i dËy trong lßng ng­êi ®äc bao liªn t­ëng vÒ quª h­¬ng yªu dÊu,vÒ tuæi th¬. §©y lµ mét trong nh÷ng bµi ca dao tr÷ t×nh hay nhÊt, mét ®ãa hoa ®ång néi t­¬i th¾m m·i víi thêi gian. Bµi tËp 4: Nãi vÒ c¶nh ®Ñp n¬i Th¨ng Long - Hµ Néi,kh«ng cã bµi nµo v­ît qua bµi ca dao sau.Em h·y c¶m thô &ph©n tÝch. Giã ®­a cµnh tróc la ®µ. TiÕng chu«ng TrÊn Vò, canh gµ Thä X­¬ng. MÞt mï khãi táa ngµn s­¬ng. NhÞp chµy Yªn Th¸i, mÆt g­¬ng T©y Hå. * Gîi ý: C¶nh s¸ng sím mïa thu n¬i kinh thµnh Th¨ng Long thuë thanh b×nh nh­ dÉn hån ta vµo câi méng.Mçi c©u ca dao lµ mét c¶nh ®Ñp ®­îc vÏ b»ng 2 nÐt chÊm ph¸, t¶ Ýt mµ gîi nhiÒu.§ã lµ c¶nh T©y Hå. MÆt Hå T©y víi vµi nÐt vÏ rÊt gîi: cµnh tróc ven hå Èn hiÖn trong ngµn s­¬ng mÞt mï chît hiÖn ra nh­ mét tÊm g­¬ng long lanh d­íi n¾ng hÌ ban mai.C¶nh hå buæi sím mang nh÷ng ©m thanh ®Æc tr­ng cho thêi kh¾c tinh m¬, tiÕng chu«ng, canh gµ víi nhÞp chµy. Mét Hå T©y yªn ¶ thanh tÞnh & gÇn gòi th©n thiÕt nh­ng s©u l¾ng gîi hån quª h­¬ng ®Êt n­íc. Bµi ca dao dïng lèi vÏ rÊt Ýt nÐt,nh÷ng nÐt cã vÎ hÕt søc tù nhiªn, nh­ng thËt ra ®­îc chän lùa rÊt tinh vi, kÕt hîp t¶ víi gîi .Ba nÐt vÏ h×nh ¶nh (cµnh tróc la ®µ- ngµn s­¬ng khãi táa- mÆt g­¬ng hå n­íc) ®an xen víi 3 nÐt ®iÓm ©m thanh (tiÕng chu«ng- canh gµ- nhÞp chµy) tÊt c¶ ®Òu lµ nh÷ng chi tiÕt t¶ thùc chÝnh x¸c & ®Òu lµ nh÷ng nÐt rÊt ®Æc tr­ng cña Hå T©y (nhÊt lµ chi tiÕt s­¬ng mï Hå T©y). NÐt la ®µ khiÕn cµnh tróc ven hå trë nªn thùc h¬n,“thiªn nhiªn” h¬n lµm cho lµn giã võa h÷u h×nh võa h÷u t×nh. Mét ch÷ mÆt g­¬ng th× mÆt hå ®· hiÖn ra nh­ tÊm g­¬ng long lanh d­íi n¾ng ban mai,hai chi tiÕt nh­ rêi r¹c mµ diÔn t¶ c¶nh ®ªm vÒ s¸ng rÊt hay. Ë ®©y t×nh l¾ng rÊt s©u trong c¶nh. §ã lµ t×nh c¶m chan hßa víi thiªn nhiªn yªn ¶, thanh tÞnh cña Hå T©y buæi sím mµ thùc chÊt lµ t×nh c¶m chan hßa g¾n bã víi c¶nh vËt th©n thu«c, nh÷ng phong c¶nh ®Ñp vèn t¹o nªn g­¬ng mÆt & hån quª h­¬ng ®Êt n­íc. C¸i nÐt tr÷ t×nh mÒm m¹i l¾ng s©u víi c¸i nÐt trang nghiªm cæ kÝnh ®­îc t¹o ra tõ kÕt cÊu c©n ®èi, tõ c¸ch ®èi ngÉu trong 2 c©u b¸t ®· kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn víi nhau lµm nªn vÎ ®Ñp riªng, ®Æc s¾c cña bµi ca
  27. Bµi tËp 5: Bµi ca dao nµo ®· ®Ó l¹i trong em Ên t­îng s©u s¾c vÒ néi dung & nghÖ thuËt. Em h·y viÕt l¹i nh÷ng c¶m nhËn cña em vÒ bµi ca Êy. @ TuÇn 6 - TiÕt :16-17-18. Ngµy so¹n : / /2008 Ngµy d¹y : / /2008 ¤n tËp vµ thùc hµnh mét sè bµi tËp n©ng cao vÒ tõ vùng tiÕng viÖt (Tõ ghÐp, tõ l¸y, ®¹i tõ ) I. Môc tiªu cÇn ®¹t: - TiÕp tôc cñng cè cho häc sinh kiÕn thøc vÒ tõ ghÐp,tõ l¸y,®¹i tõ. - BiÕt c¸ch nhËn biÕt vµ sö dông c¸c lo¹i tõ trªn. II. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. 2. Tæ chøc: SÜ sè : 7a : 7 b: 2. Bµi míi A. Tõ ghÐp I. Lý thuyÕt 1. ThÕ nµo lµ tõ ghÐp,cã mÊy lo¹i tõ ghÐp. 2. LÊy vÝ dô. II. Thùc hµnh Bµi tËp 1: H·y g¹ch ch©n c¸c tõ ghÐp - ph©n lo¹i. a. TrÎ em nh­ bóp trªn cµnh. BiÕt ¨n ngñ biÕt häc hµnh lµ ngoan. (HCM) b. Ai ¬i b­ng b¸t c¬m ®Çy. DÎo th¬m mét h¹t ®¾ng cay mu«n phÇn. (ca dao) c. NÕu kh«ng cã ®iÖu Nam Ai. S«ng H­¬ng thøc suèt ®ªm dµi lµm chi. NÕu thuyÒn ®éc méc mÊt ®i. Th× Hå Ba BÓ cßn g× n÷a em. (Hµ Thóc Qu¸) Bµi tËp 2: Ph©n biÖt, so s¸nh nghÜa cña tõ nghÐp víi nghÜa cña c¸c tiÕng: a. èc nhåi, c¸ trÝch, d­a hÊu . b. ViÕt l¸ch, giÊy m¸, chî bóa, quµ c¸p.
  28. c. Gang thÐp, m¸t tay, nãng lßng. * Gîi ý: Cã mét sè tiÕng trong cÊu t¹o tõ ghÐp ®· mÊt nghÜa, mê nghÜa. Tuy vËy ng­êi ta vÉn x¸c ®Þnh ®­îc ®ã lµ tõ ghÐp CP hay ®¼ng lËp. Cô thÓ: Nhãm a: NghÜa cña c¸c tõ ghÐp nµy hÑp h¬n nghÜa cña tiÕng chÝnh tõ ghÐp CP. Nhãm b: NghÜa cña c¸c tõ ghÐp nµy kh¸i qu¸t h¬n nghÜa cña c¸c tiÕng tõ ghÐp §l. Nhãm c: M¸t tay cã nghÜa kh¸c “m¸t” + “tay”. NghÜa cña c¸c tõ ghÐp nµy ®· bÞ chuyÓn tr­êng nghÜa so víi nghÜa cña c¸c tiÕng. Bµi tËp 3: H·y t×m c¸c tõ ghÐp vµ tõ l¸y cã trong VD sau. a. Con tr©u rÊt th©n thiÕt víi ng­êi d©n lao ®éng. Nh÷ng tr©u ph¶i c¸i nÆng nÒ, chËm ch¹p, sèng cuéc sèng vÊt v¶, ch¼ng mÊy lóc th¶nh th¬i. V× vËy, chØ khi nghÜ ®Õn ®êi sèng nhäc nh»n, cùc khæ cña m×nh, ng­êi n«ng d©n míi liªn hÖ ®Õn con tr©u. b. Kh«ng g× vui b»ng m¾t B¸c Hå c­êi. Quªn tuæi giµ t­¬i m·i tuæi hai m­¬i. Ng­êi rùc rì mét mÆt trêi c¸ch m¹ng. Mµ ®Õ quèc lµ loµi d¬i hèt ho¶ng. §ªm tµn bay chËp cho¹ng d­íi ch©n Ng­êi. Gîi ý: a.- C¸c tõ ghÐp: con tr©u, ng­êi d©n, lao ®éng, cuéc sèng, cùc khæ, n«ng d©n, liªn hÖ. - C¸c tõ l¸y: th©n thiÕt, nÆng nÒ, chËm ch¹p, vÊt v¶, th¶nh th¬i, nhäc nh»n. b- Tõ ghÐp: tuæi giµ, ®«i m­¬i, mÆt trêi, c¸ch m¹ng, ®Õ quèc, loµi d¬i. - Tõ l¸y: rùc rì, hèt ho¶ng, chËp cho¹ng. Bµi tËp 4: H·y t×m tõ ghÐp trong ®o¹n v¨n sau & s¾p xÕp chóng vµo b¶ng ph©n lo¹i. M­a phïn ®em mïa xu©n ®Õn, m­a phïn khiÕn nh÷ng ch©n m¹ gieo muén n¶y xanh l¸ m¹. D©y khoai, c©y cµ chua r­êm rµ xanh rî c¸c tr¶ng ruéng cao. MÇm c©y sau sau, c©y nhéi, c©y bµng hai bªn ®­êng n¶y léc, mçi h«m tr«ng thÊy mçi kh¸c. Nh÷ng c©y b»ng l¨ng mïa h¹ èm yÕu l¹i nhó léc. VÇng léc non n¶y ra. M­a bôi Êm ¸p. C¸i c©y ®­îc cho uèng thuèc. (T« Hoµi) Tõ ghÐp chÝnh phô Tõ ghÐp ®¼ng lËp Bµi tËp 5: H·y chän côm tõ thÝch hîp ( tr¨ng ®· lªn råi, c¬n giã nhÑ, tõ tõ lªn ë ch©n trêi, v¾t ngang qua, rÆng tre ®en, nh÷ng h­¬ng th¬m ng¸t) ®iÒn vµo chç trèng ®Ó hoµn chØnh ®o¹n v¨n d­íi ®©y:
  29. Ngµy ch­a t¾t h¼n, tr¨ng ®· lªn råi. MÆt tr¨ng trßn, to vµ ®á tõ tõ lªn ë ch©n trêi, sau rÆng tre ®en cña lµng xa. MÊy sîi m©y con v¾t ngang qua, mçi lóc m¶nh dÇn råi ®øt h¼n. Trªn qu·ng ®ång ruéng, c¬n giã nhÑ hiu hiu ®­a l¹i, thoang tho¶ng nh÷ng h­¬ng th¬m ng¸t. (Th¹ch Lam) Bµi tËp 6: H·y viÕt mét ®o¹n v¨n cã sö dông tõ ghÐp vµ chØ râ. B. Tõ l¸y I. Lý thuyÕt 1. ThÕ nµo lµ tõ l¸y,cã mÊy lo¹i tõ l¸y. 2. LÊy vÝ dô. II. Thùc hµnh Bµi tËp 1: Cho c¸c tõ l¸y: Long lanh, khã kh¨n,vi vu, nhá nh¾n, ngêi ngêi, bån chån, hiu hiu, linh tinh, loang lo¸ng, th¨m th¼m, tim tÝm. H·y s¾p xÕp vµo b¶ng ph©n lo¹i: L¸y toµn bé L¸y bé phËn Bµi tËp 2: §Æt c©u víi mçi tõ sau: A. L¹nh lïng. B. L¹nh lÏo. C. Lµnh l¹nh. D. Nhanh nh¶u. §. Lóng tóng. Bµi tËp 3:Ghi nhanh c¸c tõ l¸y lµ danh tõ (Häc sinh thi gi÷a c¸c tæ) VD:chuån chuån, baba, thuång luång, chµo mµo, chÝch chße, b­¬m b­ím,ch©u chÊu, ®om ®ãm, cµo cµo, cå cé Bµi tËp 4:T×m, t¹o tõ l¸y khi ®· cho tr­íc vÇn a.VÇn a: VD: ªm ¶, ãng ¶, oi ¶, ra r¶, ha h¶, dµ d·, na n¸. . . b. VÇn ang: VD: lµng nhµng, ngang tµng, nhÞp nhµng, nhÑ nhµng . . . c. Phô ©m nh: VD: nho nhá, nhanh nh¶u, nhanh nhÑn, nhãng nh¸nh, nhá nhoi, nhí nhung . . . d. Phô ©m kh: VD: khóc khÝch, khÊp khÓnh, khËp khµ khËp khiÔng, khã kh¨n. . . Bµi tËp 5: H·y thay tõ “cã” b»ng tõ l¸y thÝch hîp ®Ó ®o¹n v¨n sau giµu h×nh ¶nh h¬n.
  30. §ång quª vang lªn ©m ®iÖu cña ngµy míi. BÕn s«ng cã nh÷ng chuyÕn phµ. Chî bóa cã tiÕng ng­êi.Tr­êng häc cã tiÕng trÎ häc bµi VD: (d¹t dµo- rén rµng- ng©n nga) Bµi tËp 6: H·y t×m & ph©n tÝch gi¸ trÞ biÓu c¶m cña c¸c tõ l¸y trong ®o¹n th¬ sau: a.VÇng tr¨ng v»ng vÆc gi÷a trêi. §inh ninh hai miÖng, mét lêi song song. . . (TkiÒu-NDu) b.Gµ eo ãc g¸y s­¬ng n¨m trèng. Hße phÊt ph¬ rñ bãng bèn bªn. Kh¾c giê ®»ng ®½ng nh­ niªn. Mèi sÇu d»ng dÆc tùa miÒn biÓn xa. . . (Chinh phô ng©m) c.Lom khom d­íi nói, tiÒu vµi chó, L¸c ®¸c bªn s«ng chî mÊy nhµ. (Bµ huyÖn Thanh Quan) d.N¨m gian nhµ cá thÊp le te. Ngâ tèi ®ªm s©u ®ãm lËp lße. L­ng dËu phÊt ph¬ mµu khãi nh¹t. Lµn ao lãng l¸nh bãng tr¨ng loe. (Thu Èm-NKhuyÕn) ®.Chó bÐ lo¾t cho¾t. C¸i s¾c xinh xinh. C¸i ch©n tho¨n tho¾t. C¸i ®Çu nghªnh nghªnh. (L­îm- Tè H÷u) Bµi tËp 7: H·y chän tõ thÝch hîp trong c¸c tõ: ©m x©m, sÇm sËp, ngai ng¸i, å å, lïng tïng, ®ép ®ép, man m¸c ®Ó ®iÒn vµo chç trèng trong ®o¹n v¨n sau: M­a xuèng sÇm sËp, giät ng·, giät bay, bôi n­íc táa tr¾ng xãa.Trong nhµ ©m x©m h¼n ®i.Mïi n­íc m­a míi Êm, ngßn ngät, man m¸c. Mïi ngai ng¸i, xa l¹ cña nh÷ng trËn m­a ®Çu mïa ®em vÒ. M­a rÌo rÌo trªn s©n, gâ ®ép ®ép trªn phªn nøa, m¸i gi¹i, ®Ëp lïng tïng, liªn miªn vµo tµu l¸ chuèi. TiÕng giät gianh ®æ å å, xèi lªn nh÷ng r·nh n­íc s©u. Bµi tËp 8: H·y viÕt mét ®o¹n v¨n nªu c¶m nghÜ cña em vÒ 1 c¶nh chia tay trong: “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª”-Trong ®ã cã sö dông tõ l¸y, chØ râ. (häc sinh c¶m thô) Bài tập 9: Tìm những từ láy trong đoạn văn sau đây, ph©n loại những từ láy ấy. " Mưa xuân. Không, không phải mưa. Đó là sự bâng khuâng gieo hạt xuống mặt đất nồng ấm, mặt đát lúc nào cũng phập phồng như muốn thể dài vì bồi hồi
  31. xốn xang Hoa xoan rắc nhớ nhung xuống cỏ non ướt đẫm. Đồi đất đỏ lấm tấm một thảm hoa trầu trắng". Bài tập10: Điền các tiếng láy vào trước hoặc sau các tiếng gốc để tạo từ láy: nặng tràn nhỏ , bé đỏ ,sạch .xa , xanh Bài tập 11: Cho các từ láy điền vào chỗ trống thích hợp trong câu: nhỏ nhặt, nhỏ nhẹ. Nhỏ nhen, nhỏ nhoi. a. Cậu ấy nói năng .quá! b. Bà ta bụng dạ thật c. Bạn đừng chấp những điều .ấy! d. Những túm lá phất phơ đầu cành. Bài tập 12: Đặt câu với mỗi từ láy : a. lành lạnh, lạnh lùng, lạnh lẽo. b. Nhè nhẹ, nhẹ nhàng, nhẹ nhõm. Bài tập 13: Tìm các từ láy có nghĩa giảm nhẹ so với tiếng gốc cho trước: Khỏe, bé, yếu, thấp, thơm. Bài tập 14: Tìm các từ có ý nghĩa nhấn mạnh so với tiếng gốc cho trước: Mạnh, hùng nặng, xấu, buồn. C .§¹i tõ I. Lý thuyÕt 1. ThÕ nµo lµ ®¹i tõ,®Æc ®iÓm cña ®¹i tõ. 2. LÊy vÝ dô. II. Thùc hµnh Bµi tËp 1: H·y x¸c ®Þnh ®¹i tõ & chØ râ nã thuéc lo¹i ®Ëi tõ nµo? a. Bè ®Ó ý lµ s¸ng nay, lóc c« gi¸o ®Õn th¨m khi nãi tíi mÑ, t«i cã nhì thèt ra mét lêi thiÕu lÔ ®é víi mÑ. §Ó c¶nh c¸o t«i bè ®· viÕt th­ nµy. §äc th­ t«i ®· xóc ®éng v« cïng. b. Sao kh«ng vÒ h¶ chã? Nghe bom th»ng MÜ næ. Mµy bá ch¹y ®i ®©u? Tao chê mµy ®· l©u. C¬m phÇn mµy ®Ó cöa Sao kh«ng vÒ h¶ chã? Tao nhí mµy l¾m ®ã. Vµng ¬i lµ vµng ¬i. (TrÇn §¨ng Khoa) c. Ai ¬i chí bá ruéng hoang. Bao nhiªu tÊc ®Êt tÊc vµng bÊy nhiªu. d. ¤i lßng B¸c vËy cø th­¬ng ta.
  32. Th­¬ng cuéc ®êi chung th­¬ng cá hoa. ®. Hång S¬n cao ngÊt mÊy tÇng. §å C¸t mÊy tr­îng lµ lßng bÊy nhiªu. Bµi tËp 2: C¸c tõ g¹ch ch©n cã ph¶i lµ ®¹i tõ kh«ng? V× sao? a.Ch¸u ®i liªn l¹c. Vui l¾m chó µ. ë ®ån mang c¸. ThÝch h¬n ë nhµ. b.T«i b¶o mµy ®i. Mµy lo cho kháe. §õng lo nghÜ g× ë nhµ cã MÐ. * Gîi ý: Trong x­ng h« mét sè danh tõ chØ ng­êi còng ®­îc sö dông nh­ ®¹i tõ Bµi tËp 3: §¹i tõ cã t¸c dông g× trong c¸ tr­êng hîp sau. a. Hìi ®ång bµo! Chóng ta ph¶i ®øng lªn! BÊt k× ®µn «ng, ®µn bµ,ng­êi giµ,ng­êi trÎ,kh«ng chia t«n gi¸o, ®¶ng ph¸i, d©n téc Ai cã sóng dïng sóng, ai cã g­¬m dïng g­¬m. Ai còng ph¶i ra søc chèng TDP (Hå ChÝ Minh). * Gîi ý: (Ai: thÕ cho “BÊt k× ®µn «ng ®¶ng ph¸i, d©n téc” cã t¸c dông liªn kÕt v¨n b¶n, t¨ng tÝnh m¹ch l¹c cho v¨n b¶n). b. MÑ t«i giäng kh¶n ®Æc, tõ trong mµn nãi väng ra: Th«i, hai ®øa liÖu mµ chia ®å ch¬i ra ®i. Võa nge thÊy thÕ, em t«i bÊt gi¸c run lªn bÇn bËt. * Gîi ý: (thÕ: rót ng¾n v¨n b¶n,tr¸nh viÖc lÆp l¹i) Bµi tËp 4: Nªu gi¸ trÞ biÓu c¶m cña ®¹i tõ trong c¸c VD sau. a. - Ai ¬i chí bá ruéng hoang. Bao nhiªu tÊc ®Êt, tÊc vµng bÊy nhiªu. - Ai ¬i b­ng b¸t c¬m ®Çy. DÎo th¬m mét h¹t, ®¾ng cay mu«n phÇn. b. - Dõng ch©n ®øng l¹i trêi non n­íc. Mét m¶nh t×nh riªng ta víi ta. - §Çu trß tiÕp kh¸ch trÇu kh«ng cã. B¸c ®Õn ch¬i ®©y ta víi ta. * Gîi ý: Sö dông ®¹i tõ cã s¾c th¸i biÓu c¶m HS c¶m thô Bµi tËp 5: §¹i tõ “m×nh”cã thÓ sö dông ë c¸c ng«i nµo? A. Ng«i thø nhÊt. VD: B¹n gióp m×nh nhÐ. B. Ng«i thø hai. M×nh vÒ cã nhí ta ch¨ng. C. Ng«i thø ba. Hä th­êng Ýt ®Ò cao m×nh.
  33. D. C¶ ba ng«i. Bµi tËp 6: ViÕt 1 ®o¹n v¨n ®èi tho¹i ng¾n (kho¶ng 5-7 c©u), nªu t×nh c¶m cña em víi con vËt nu«i hoÆc 1 ®å ch¬i mµ em thÝch. (Trong ®ã cã sö dông ®¹i tõ, chØ râ). * Gîi ý: C« T©m võa cho chóng t«i mét chó cón con. Sî nã ch­a quen nhµ míi mµ bá ®i, mÑ t«i nhèt nã vµo mét c¨n nhµ xinh xinh, c¨n nhµ cña chã. Nã cø buån thiu, t«i ®em ®Üa c¬m vµo dç. - Cón ¬i, ¨n ®i. - ¡ng ¼ng, mÑ t«i ®©u råi? Ai b¾t t«i vÒ ®©y. Bài tập 7: Tìm và phân tích đại từ trong những câu sau; a. Ai ơi có nhớ ai không Trời mưa một mảnh áo bông che đầu Nào ai có tiết ai đâu Áo bông ai ướt khăn đầu ai khô ( Trần Tế Xương) b. Chê đây láy đấy sao đành Chê quả cam sành lấy quả quýt khô ( ca dao) c. Đấy vàng đây cũng đồng đen Đấy hoa thiên lý đây sen Tây Hồ ( Ca dao) Bài tập8: Trong những câu sau đại từ dùng để trỏ hay để hỏi? a. Thác bao nhiêu thác cũng qua Thênh thang là chiếc thuyền ta xuôi dòng (Tố Hữu) b. Bao nhiêu người thuê viết Tấm tắc ngợi khen tài Hoa tay thảo những nét Như phượng múa rồng bay (Vũ Đình Liên) c. Qua cầu ngử nón trông cầu Cầu bao nhiêu nhịp dạ sầu bấy nhiêu (Ca dao) d. Ai đi đâu đấy hỡi ai Hay là trúc đã nhớ mai đi tìm (Ca dao) Bài tập 9: Bé Lan hỏi mẹ: " Mẹ ơi, tai sao bố mẹ bảo con gọi bố mẹ chi Xoan là bác còn bố mẹ em Giang là chú, dì, trong khi đó họ chỉ là hàng xóm mà không có họ hàng với nhà mình?. Em hãy thay mặt mẹ bé Lan giải thích cho bé rõ. Bài tập10: Viết một đoạn văn ngắn kể lại một câu chuyện thú vị em trực tiếp tham gia hoặc chứng kiến.Trong đoạn văn có sử dụng ít nhất 3 đại từ, gạch chân những đại từ đó.
  34. TuÇn : 7 TiÕt : 19-20-21 Giíi thiÖu vÒ V¨n häc trung ®¹i vµ thÓ th¬ ®­êng luËt. C¶m thô v¨n b¶n “S«ng nói n­íc nam”, “Phß gi¸ vÒ kinh”. A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Häc sinh hiªñ râ h¬n vÒ ®¹i tõ - BiÕt c¸ch ph©n lo¹i ®¹i tõ. Häc sinh më réng kiÕn thøc vÒ v¨n häc trung ®¹i víi thÓ th¬ ®­êng luËt. BiÕt ph©n tÝch & c¶m thô 1 t¸c phÈm v¨n häc. II. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. 3. Tæ chøc: SÜ sè : 7a : 7 b: 2. Bµi míi TiÕt: 19 Giíi thiÖu vµi nÐt vÒ v¨n häc Trung ®¹i- ThÓ th¬ §­êng luËt I. Vµi nÐt s¬ l­îc vÒ v¨n häc Trung ®¹i. 1.Sù h×nh thµnh cña dßng v¨n häc viÕt. Thêi k× B¾c thuéc - Tr­íc TKX ch­a cã dßng v¨n häc viÕt, chØ cã v¨n häc d©n gian. §Õn TKX, thêi k× tù chñ, VH viÐt (VH trung ®¹i) víi t­ c¸ch lµ 1 dßng VH viÕt míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó xuÊt hiÖn (TÇng líp cã tri thøc H¸n häc, tinh th«ng thÇn häc, l¹i cã t­ t­ëng yªu n­íc, tinh thÇn d©n téc s¸ng t¸c nh÷ng t¸c phÈm ®¸p øng nhu cÇu cña thêi ®¹i trong buæi ®Çu cña nÒn tù chñ). Sù ra ®êi cña dßng v¨n häc viÕt lµ b­íc nh¶y vät cña tiÕn tr×nh lÞch sö d©n téc. - DiÖn m¹o hoµn chØnh: VHDG + VH viÕt. - TÝnh chÊt: phong phó, ®a d¹ng & cao ®Ñp h¬n. 2. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña dßng VH viÕt. + V¨n häc ch÷ H¸n. + V¨n häc ch÷ N«m. 3. TiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña dßng VH viÕt: 4 g/®o¹n. a. Giai ®oan 1: Tõ TKX-TKXV. + VÒ lÞch sö: - Sau khi giµnh ®­îc nÒn tù chñ-tæ tiªn ta ®· dùng n­íc theo h×nh thøc XHPK. - C¸c ®Õ chÕ PK ph­¬ng b¾c vÉn cßn muèn x©m l­îc n­íc ta (Tèng- M«ng- Nguyªn- Minh) nh­ng ®Òu thÊt b¹i. - Giai cÊp PK gi÷ vai trß chñ ®¹o. +VÒ VH:
  35. - VH viÕt xuÊt hiÖn. - Chñ ®Ò chÝnh: Lßng yªu n­íc,tinh thÇn chèng giÆc ngo¹i x©m, kh¸t väng hßa b×nh. VD: Nam Quèc S¬n Hµ. -LTK HÞch T­íng SÜ. TQT. B×nh Ng« §¹i C¸o NTr·i. * T¸c gi¶ tiªu biÓu: NguyÔn Tr·i (1380-1442). Quèc ¢m Thi TËp - Th¬ n«m (254 bµi). b. Giai ®o¹n 2: Tõ TKXV-XII ®Õn nöa ®Çu TKXVIII. + VÒ lÞch sö: - ChÕ ®é PK vÉn trong thêi k× ph¸t triÓn. Néi dung kh«ng cßn gi÷ ®­îc thÕ æn ®Þnh, thÞnh trÞ nh­ tr­íc. - XH n¶y sinh nhiÒu m©u thuÉn, khëi nghi· n«ng d©n,chiÕn tranh PK x¶y ra liªn miªn. §êi sèng nh©n d©n lÇm than cùc khæ,®Êt n­íc t¹m thêi chia c¾t. + VÒ VH: - VH ch÷ n«m ph¸t triÓn nhê ph¸t huy ®­îc 1 sè néi dung, thÓ lo¹i cña VHDG. - Chñ ®Ò chÝnh: Phª ph¸n tÖ n¹n cña XHPK hi väng vÒ sù phôc håi cña nÒn thÞnh trÞ & sù thèng nhÊt ®Êt n­íc. * T¸c gi¶ tiªu biÓu: - NguyÔn BØnh Khiªm (1491- 1585). - Thiªn Nam Ng÷ Lôc (800 c©u lôc b¸t)-KhuyÕt danh. c. Giai ®o¹n 3: Tõ cuèi TKXVIII ®Õn nöa ®Çu TKXI X. - VÒ lÞch sö: + Cuéc x©m l­îc cña TDP. + Cuéc ®Êu tranh gian khæ & anh dòng cña nh©n d©n ta. + B­íc ®Çu n­íc ta chÞu sù thèng trÞ cña TDP. - VÒ VH: + VH ch÷ H¸n & ch÷ N«m ph¸t triÓn. + Chñ ®Ò:¢m h­ëng chñ ®¹o lµ tinh thÇn yªu n­íc chèng giÆc ngo¹i x©m & bän tay sai b¸n n­íc. * T¸c gi¶ tiªu biÓu: NguyÔn §×nh ChiÓu-V¨n TÕ NghÜa SÜ CÇn Giuéc. Tó X­¬ng. NguyÔn KhuyÕn. II. ThÓ th¬ §­êng luËt. Bao gåm : - ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt. - ThÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có.
  36. - ThÓ th¬ tr­êng luËt (dµi h¬n 10 c©u). * ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt. - HS chñ yÕu häc thÓ th¬ nµy. - Lµ thÓ th¬ mµ mçi bµi chØ cã 4 c©u.Mçi c©u 7 tiÕng, viÕt theo luËt th¬ do c¸c thi sÜ ®êi §­êng (618-907) n­íc Trung Hoa s¸ng t¹o nªn. - C¸c nhµ th¬ VN s¸ng t¸c nh÷ng bµi th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt b»ng ch÷ H¸n- ch÷ N«m hoÆc b»ng ch÷ Quèc ng÷. VD: - Nam Quèc S¬n Hµ LÝ Th­êng KiÖt.(viÕt b»ng ch÷ H¸n) - B¸nh Tr«i N­íc. Hå Xu©n H­¬ng.(viÕt b»ng ch÷ N«m) - C¶nh Khuya. HCM. (viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷) 1. HiÖp vÇn: Mçi bµi cã thÓ cã 3 vÇn ch©n, hoÆc 2 vÇn ch©n.ë ®©y chØ nãi 3 vÇn ch©n(lo¹i phæ biÕn), lo¹i vÇn b»ng. C¸c ch÷ cuèi c©u 1-2 & 4 hiÖp vÇn. (VÇn ch©n hoÆc vÇn b»ng). 2. §èi: PhÇn lín kh«ng cã ®èi. NÕu cã: - C©u 1-2 ®èi nhau. - C©u 3- 4 ®èi nhau. §èi c©u, ®èi ý, ®èi thanh. - C©u 2- 3 ®èi nhau. 3. CÊu tróc: 4 phÇn. - C©u 1 gäi lµ Khai (më ra). - C©u 2 gäi lµ thõa. - C©u 3 gäi lµ ChuyÓn. - C©u 4 gäi lµHîp. (khÐp l¹i) 4. LuËt: NhÊt, tam, ngò, bÊt luËn. NhÞ, tø, lôc, ph©n minh. C¸c ch÷ 1- 3- 5 lµ b»ng hay tr¾c ®Òu ®­îc,c¸c ch÷ 2- 4- 6 ph¶i ®óng luËt b»ng, tr¾c. - LuËt b»ng tr¾c (lo¹i bµi cã 3 vÇn) + C¸c ch÷ kh«ng dÊu, chØ cã dÊu huyÒn thuéc thanh b»ng. + C¸c ch÷ cã dÊu s¾c, nÆng, hái, ng·, thuéc thanh tr¾c. + Trong mçi c©u th¬, c¸c ch÷ 2- 4- 6 ph·i ®èi thanh. NÕu ch÷ thø 2 lµ b»ng ch÷ thø 4 lµ tr¾c ch÷ thø 6 lµ b»ng. NÕu ch÷ thø 2 lµ tr¾c ch÷ thø 4 lµ b»ng ch÷ thø 6 lµ tr¾c. Nãi mét c¸ch kh¸c, mçi c©u th¬, ch÷ thø 2 & 6 ph¶i ®ång thanh, ch÷ thø 4 ph¶i ®èi thanh víi 2 ch÷ thø 2 & 6. CÆp c©u 1 & 4, cÆp c©u 2 & 3 th× c¸c ch÷ thø 2 - 4- 6 ph¶i ®ång thanh (cïng tr¾c hoÆc cïng b»ng) LuËt b»ng:
  37. 1 2 3 4 5 6 7 1 B T B VÇn 2 T B T VÇn 3 T B T 4 B T B VÇn LuËt tr¾c: 1 T B T VÇn 2 B T B VÇn 3 B T B 4 T B T VÇn TiÕt : 20. 21. C¶m thô: “ s«ng nói n­íc Nam” & “phß gi¸ vÒ kinh” Bµi tËp 1: Bµi th¬ “S«ng nói n­íc Nam” th­êng ®­îc gäi lµ g×? V× sao em chän ®¸p ¸n ®ã? a. Lµ håi kÌn xung trËn. b. Lµ khóc ca kh¶i hoµn. c. Lµ ¸ng thiªn cæ hïng v¨n. d. Lµ b¶n Tuyªn Ng«n ®éc lËp. * Gîi ý: Bµi th¬ tõng ®­îc xem lµ b¶n Tuyªn Ng«n ®éc lËp ®Çu tiªn ®­îc viÕt b»ng th¬ ë n­íc ta. Bµi th¬ lµ lêi kh¼ng ®Þnh hïng hån vÒ chñ quyÒn d©n téc ViÖt Nam & tá râ mét th¸i ®é kiªn quyÕt ®¸nh tan mäi kÎ thï b¹o ng­îc d¸m x©m l¨ng bê câi. Liªn hÖ: - B×nh Ng« §¹i C¸o. ( NguyÔn Tr·i). - Tuyªn Ng«n §éc LËp. ( HCM ) Bµi tËp 2: NÕu cã b¹n th¾c m¾c “Nam nh©n c­” hay “Nam §Õ c­”. Em sÏ gi¶i thÝch thÕ nµo cho b¹n? * Gîi ý: - Nam §Õ: Vua n­íc Nam. - Nam nh©n: Ng­êi n­íc Nam. Dïng ch÷ §Õ tá râ th¸i ®é ngang hµng víi n­íc Trung Hoa.N­íc Trung Hoa gäi Vua lµ §Õ th× ë n­íc ta còng vËy.->Kh¼ng ®Þnh n­íc Nam cã chñ (§Õ: ®¹i diÖn cho n­íc), cã ®éc lËp, cã chñ quyÒn. Bµi tËp 3: Hoµn c¶mh ra ®êi cña bµi th¬ : “S«ng Nói N­íc Nam” lµ g×? A. Ng« QuyÒn ®¸nh qu©n Nam H¸n trªn s«ng B¹ch §»ng. B. LTK chèng qu©n Tèng trªn s«ng Nh­ NguyÖt. C. Quang Trung ®¹i ph¸ qu©n Thanh. D. TrÇn quang Kh¶i chèng qu©n Nguyªn ë bÕn Ch­¬ng D­¬ng. Bµi tËp 4: Chñ ®Ò cña bµi th¬ “S«ng Nói N­íc Nam” lµ g×?
  38. A. Kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn l·nh thæ cña ®Êt n­íc. B. Nªu cao ý chÝ tù lùc tù c­êng cña d©n téc, niÒm tù hµo vÒ ®éc lËp & chñ quyÒn l·nh thæ cña ®Êt n­íc. C. Ca ngîi ®Êt n­íc ta giµu ®Ñp. D. C©u A & B ®óng. Bµi tËp 5: Nªu c¶m nhËn cña em vÒ néi dung & nghÖ thuËt cña bµi “S«ng nói n­íc Nam” b»ng mét ®o¹n v¨n (kho¶ng 5-7 c©u). * Gîi ý: Bµi th¬ ®­îc viÕt theo thÓ thÊt ng«n tø tuyÖt.Giäng th¬ ®anh thÐp,c¨m giËn hïng hån. Nã võa mang sø mÖnh lÞch sö nh­ mét bµi hÞch cøu n­íc, võa mang ý nghÜa nh­ mét b¶n tuyªn ng«n ®éc lËp lÇn thø nhÊt cña n­íc §¹i ViÖt. Bµi th¬ lµ tiÕng nãi yªu n­íc & lßng tù hµo d©n téc cña nh©n d©n ta. Nã biÓu thÞ ý chÝ & søc m¹nh ViÖt Nam. “Nam quèc s¬n hµ” lµ khóc tr¸ng ca chèng x©m l¨ng biÓu lé khÝ ph¸ch & ý chÝ tù lËp tù c­êng cña ®Êt n­íc & con ng­êi ViÖt Nam. Nã lµ bµi ca cña “S«ng nói ngµn n¨m”. Bµi tËp 6: T¸c gi¶ bµi th¬ “Phß gi¸ vÒ kinh” lµ? A. Ph¹m Ngò L·o, B. LÝ Th­êng KiÖt. C. TrÇn Quèc TuÊn. D. TrÇn Quang Kh¶i. Bµi tËp 7: Chñ ®Ò cña bµi th¬ “Phß gi¸ vÒ kinh” lµ g×? A. Kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn & l·nh thæ ®Êt n­íc. B. ThÓ hiÖn hµo khÝ chiÕn th¾ng cña qu©n d©n ta. C. ThÓ hiÖn kh¸t väng hßa b×nh thÞnh trÞ cña d©n téc ta. D. C©u B & C ®óng. Bµi tËp 8: C¸ch ®­a chiÕn th¾ng trong 2 c©u ®Çu trong bµi “Phß gi¸ vÒ kinh”cã g× ®Æc biÖt. A. §¶o kÕt cÊu C-V cña c©u th¬. B. §¶o trËt tù thêi gian cña chiÕn th¾ng. C. Nãi tíi nh÷ng chiÕn th¾ng trong t­¬ng lai. D. Nh¾c tíi nh÷ng chiÕn th¾ng cña c¸c triÒu ®¹i tr­íc. Bµi tËp 9: Trong nh÷ng nhËn xÐt sau ®©y, nhËn xÐt nµo ®óng cho c¶ 2 bµi th¬ “SNNN”, “PGVK”? A. Kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m cña ®Êt n­íc. B. ThÓ hiÖn lßng tù hµo tr­íc nh÷ng chiÕn c«ng oai hïng cña d©n téc. C. ThÓ hiÖn b¶n lÜnh, khÝ ph¸ch cña d©n téc trong cuéc ®Êu tranh chèng ngo¹i x©m. D. ThÓ hiÖn kh¸t väng hßa b×nh. Bµi tËp 10: Em h·y nªu c¶m nhËn cña em vÒ bøc tranh quª trong “Thiªn Tr­êng v·n väng”.
  39. * Gîi ý: Bµi tø tuyÖt “Thiªn Tr­êng v·n väng” lµ bøc tranh quª ®Ëm nh¹t, mê s¸ng rÊt ®Ñp & trµn ®Çy søc sèng. Mét bót ph¸p nghÖ thuËt cæ ®iÓn tµi hoa. Mét t©m hån thanh cao yªu ®êi. T×nh yªu thiªn nhiªn, yªu ®ång quª xø së ®· ®­îc thÓ hiÖn b»ng mét sè h×nh t­îng ®Ëm ®µ, Êm ¸p qua nh÷ng nÐt vÏ tinh tÕ, gîi h×nh, gîi c¶m, giµu liªn t­ëng. K× diÖu thay, bµi th¬ ®· v­ît qua hµnh tr×nh trªn b¶y tr¨m n¨m, ®äc nªn nã vÉn cho ta nhiÒu thó vÞ. Ta vÉn c¶m thÊy c¸nh cß tr¾ng ®­îc nãi ®Õn trong bµi th¬ vÉn cßn bay trong r¸ng chiÒu ®ång quª & cßn chÊp chíi trong hån ta. T×nh quª & hån quª chan hßa dµo d¹t. @ TuÇn 8 - TiÕt : 22-23-24. Ngµy so¹n : / /2008 Ngµy d¹y : / /2008 ¤n tËp vµ thùc hµnh mét sè bµi tËp n©ng cao vÒ tõ vùng tiÕng viÖt (Tõ ghÐp h¸n viÖt , Quan hÖ tõ ) I. Môc tiªu cÇn ®¹t: 1.- Kiến thức:  Ôn tập, vận dụng các kiến thức đã học để thực hành làm bài tập dưới nhiều dạng khác nhau của từ Hán Việt để khắc sâu, mở rộng kiến thức về "Từ Hán - Việt" 2- Kĩ năng: Rèn kỹ năng sử dụng từ Hán Việt khi nói hoặc viết. > Biết vận dụng những hiểu biết có được từ bài học tự chọn để phân tích một số văn bản học trong chương trình. 3- Thái độ:  Bồi dưỡng ý thức, tinh thần cầu tiến của học sinh II. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. 1.Tæ chøc: SÜ sè : 7a : 7 b: 2. Bµi míi A. Tõ H¸n ViÖt I-Ôn tập. Từ ghÐp H¸n Việt có mấy loại vÝ dụ. 1.Yếu tố Hán Việt Gv chốt vấn đề cho hs nắm. 2.Từ ghép Hán Việt (có 2 loại) : a. Từ ghép đẳng lập(ví dụ: huynh đệ, sơn hà, ) b. Từ ghép chính phụ (ví dụ:. đột biến, thạch mã ) GV: Gợi ý cho hs ph©n nghĩa c¸c yếu tố H¸n c. Trật tự giữa các yếu tố Hán Việt Việt. (ôn lại nội dung sgk)
  40. Cho c¸c nhãm hs tự thực hiện -> lớp nhận xÐt, sữa chữa, bổ sung. II- Luyện tập. Bài tập 1: Phân biệt nghĩa các yếu tố Hán - Việt đồng âm. Công 1-> đông đúc. Công 2-> Ngay thẳng, không thiêng lệch. Đồng 1-> Cùng chung (cha mẹ, cùng chí hướng) GV: Cho học sinh nªu yªu cầu bài tập -> c¸c Đồng 2 -> Trẻ con . nhãm thực hiện. Tự 1-> Tự cho mình là cao quý. Chỉ theo ý mình, không chịu bó buộc. Tự 2-> Chữ viết, chữ cái làm thành GV: Hướng dẫn HS . các âm. Tử 1-> chết. Tử 2-> con. -> Gv nhận xÐt Bài tập 2: Tứ cố vô thân: không có người thân Hướng dẫn hs thực hiện. thích. Nhận xÐt bổ sung-> hs rót kinh nghiệm. Tràng giang đại hải: sông dài biển GV: cho học sinh ph¸t hiện nhanh tõ H¸n Việt. rộng; ý nói dài dòng không có giới Gv: NhËn xÐt . Chốt lại vấn đề. hạn. Tiến thoái lưỡng nan: Tiến hay lui Theo dâi hs tr×nh bày, nhận xÐt, bổ sung. đều khó. Thượng lộ bình an: lên đường bình Gv tổng hợp ý kiến của hs, bổ sung sửa chữa yên, may mắn. cho hoàn chỉnh, gióp c¸c em rót kinh nghiệm. Đồng tâm hiệp lực: Chung lòng Gv: hướng dẫn hs viết đoạn văn. chung sức để làm một việc gì đó. Bài tập 3: Nhân đạo, nhân dân, nhân loại, nhân chứng, nhân vật. Bài tập 4: a. Chiến đấu, tổ quốc. b. Tuế tuyệt, tan thương. c. Đại nghĩa, hung tàn, chí nhân, cường bạo. d. Dân công. Bài tập 5: Các từ Hán- Việt: ngài, vương, > sắc thái trang trọng, tôn kính. Yết kiến -> sắc thái cổ xưa. Bài tập 6: Các từ Hán- Việt và sắc thái ý nghĩa. Vợ-> phu nhân, chồng-> phu quân, con trai-> nam tử, con gái-> nữ nhi:- > sắc thái cổ xưa. Bài tập 7: Học sinh thực hiện viết đoạn văn
  41. B. Quan hÖ tõ I-Ôn tập. 1. Quan hệ từ. Hãy cho biết thế nào là quan hệ từ, c¸ch sử II- Luyện tập. dụng. Bài tập 1: điều quan hệ thích Gv chốt vấn đề cho hs nắm. hợp: như .và .nhưng .với . Bài tập 2: gạch chân các câu sai: GV: Gợi ý cho hs ph¸t hiện nhanÊtccs bài tập Câu sai là: a,d,e. 1,2. Bài tập 3; đặt câu với những cặp QHT. Cho hs tự thực hiện -> lớp nhận xÐt, sữa chữa, a) Nếu trời mưa thì trận bóng đó hoãn bổ sung. lại b) Vì Lan siêng năng nên đã đạt thành tích tốt trong học tập. c) Tuy trời mưa nhưng tôi vẫn đi học. d) Sở dĩ anh ta thành công vì anh ta luôn lạc quan, tin tưởng vào bản thân Bài tập 4: thêm QHT a) .và nông thôn. GV: Cho học sinh nªu yªu cầu bài tập 3,4 thực b) để ông bà . hiện. c) .bằng xe . d) .cho bạn Nam . Bài tập 5: xếp các từ sau vào nhóm GV: Hướng dẫn HS sắp xếp c¸c nhãm từ cho từ đồng nghĩa. phï hợp. a) chết, hi sinh, tạ thế, thiệt mạng b) nhìn, nhòm, ngó, liếc, dòm -> Gv nhận xÐt. c) cho, biếu, tặng d) kêu, ca thán, than, than vãn Hướng dẫn hs thực hiện. e) chăn chỉ, cần cù, siêng năng, cần GV: cho học sinh ph¸t hiện nhanh b i tập 6,7. à mẫn,chịu khó Gv: nhận xÐt. Chốt lại vấn đề. g) mong, ngóng, trông mong Bài tập 6: a) tìm từ đòng nghĩa ; đỏ - thắm, đen – thâm, bạc – trắng b) hs chú ý đặt câu cho đúng sắc thái Bài tập 7: tìm các cặp từ trái nghĩa trong ca dao, tục ngữ. a) trong – ngoài, trắng – đen . b) rách – lành, dở - hay. c) khôn – dại, ít – nhiều. d) hôi – thơm. Bài tập 8 : điền các từ trái nghĩa a) no b) trong c) đau d) giàu e) phai g) tốt h) dễ k) quen Bài tập 9: a) cặp từ trái nghĩa có thể tìm được
  42. trong đoạn văn là: đi – về Gv tổng hợp ý kiến của hs, bổ sung sửa chữa b) Các cặp từ trái nghĩa làm nổi bật cho hoàn chỉnh, gióp c¸c em rót kinh nghiệm. sự đối lập giãu quê hương với các Gv: hướng dẫn hs viết đoạn văn. miền đất lạ. Qua đó thể hiện sự đổi thay trong cách nhìn nhận thế giới của người ra đi, và nhấn mạnh tình yêu quê hương không phai nhạt. TuÇn 9 - TiÕt : 25-26-27. Ngµy so¹n : / /2008 Ngµy d¹y : / /2008 ¤n tËp vµ thùc hµnh mét sè bµi tËp n©ng cao vÒ tõ vùng tiÕng viÖt (Tõ ghÐp h¸n viÖt , Quan hÖ tõ ) I. Môc tiªu cÇn ®¹t: 1.- Kiến thức:  Ôn tập, vận dụng các kiến thức đã học để thực hành làm bài tập dưới nhiều dạng khác nhau của từ Hán Việt để khắc sâu, mở rộng kiến thức về "Từ Hán - Việt" 2- Kĩ năng: Rèn kỹ năng sử dụng từ Hán Việt khi nói hoặc viết. > Biết vận dụng những hiểu biết có được từ bài học tự chọn để phân tích một số văn bản học trong chương trình. 3- Thái độ:  Bồi dưỡng ý thức, tinh thần cầu tiến của học sinh II. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. 4. Tæ chøc: SÜ sè : 7a : 7 b: 2. Bµi míi Bài tập 1: Điền quan hệ từ thích hợp vào chỗ trống: Những tờ mẫu treo trước bàn học giống .những lá cờ nhỏ bay phất phới khắp xung quanh lớp. Ai nấy đều chăm chú hết sức, .cứ im phăng phắc! Chỉ nghe thấy tiếng ngòi bút sột soạt trên giấy. Có lúc những con bọ dừa bay vào chẳng ai để ý, ngay cả những trò nhỏ nhất cũng vậy, chúng đang cặm cụi vạch những nét sổ một tấm lòng, một ý thức, như thể cái đó cũng là tiếng Pháp. Bài tập 2: Gạch chân dưới các cau sai: a) Mai gửi quyển sách này bạn Lan. b) Mai gửi quyển sách này cho bạn Lan. c) Mẹ nhìn tôi bằng ánh mắt âu yếm. d) Mẹ nhìn tôi ánh mắt âu yếm.
  43. e) Nhà văn viết những người đang sống quanh ông. g) Nhà văn viết về những người đang sống quanh ông. Bài tập 3: Đặt câu với những cặp quan hệ từ: a) nếu .thì . b) vì .nên c) tuy .những d) sở dĩ vì . Bài tập 4: Thêm quan hệ từ thích hợp để hoàn thành câu. a) Trào lưu đô thị hóa đã rút ngắn khoảng cách giữa thành thị nông thôn. b) Em gửi thư cho ông bà ở quê ông bà biết kết quả học tập của em. c) Em đến trường xe buýt. d) Mai tặng một món quà bạn Nam. Bài tập 5: Xếp các từ sau vào các nhóm từ đồng nghĩa. Chết, nhìn, cho, kêu, chăm chỉ, mong, hi sinh, cần cù, nhòm, ca thán, siêng năng, tạ thế, nhó biếu, cần mẫn, thiệt mạng, liếc, than, ngóng, tặng, dòm, trông mong, chịu khó, than vãn. Bài tập 6: Cho đoạn thơ:" Trên đường cát mịn một đôi cô Yếm đỏ khăn thâm trẩy hội chùa Gậy trúc dát bà già tóc bạc Tay lần tràn hạt miệng nam mô" (Nguyễn Bính) a) Tìm từ đồng nghĩa với các từ in đậm. b) Đặt câu với các từ em vừa tìm được. Bài tập 7: Tìm các từ trái nghĩa trong các câu ca dao, tục ngữ sau: a) Thân em như củ ấu gai Ruột trong thì trắng vỏ ngoài thì đen b) Anh em như chân với tay Rách lành đùm bọc dở hay đỡ đần c) Người khôn nói ít hiểu nhiều Không như người dại lắm điều rườm tai d) Chuột chù chê khỉ rằng " Hôi!" Khỉ mới trả lời: "cả họ mầy thơm!" Bài tập 8: Điền các từ trái nghĩa thích hợp vào các câu tục ngữ sau: a) Một miếng khi đói bằng một gói khi b) Chết .còn hơn sống đục c) Làm khi lành để dành khi d) Ai .ai khó ba đời e) Thắm lắm .nhiều g) Xấu đều hơn lỏi h) Nói thì .làm thì khó k) Trước lạ sau . Bài tập 9: Cho đoạn văn: " khi đi từ khung cửa hẹp của ngôi nhà nhỏ, tôi ngơ ngác nhìn ra vùng đất rộng bên ngoài với đôi mắt khù khờ. Khi về, ánh sáng mặt trời những miền đất lạ bao la soi sáng mỗi bước tôi đi. Tôi nhìn rõ quê hương hơn, thấy được xứ sở của mình đẹp hơn ngày khởi cuộc hành trình".
  44. ( Theo ngữ văn 7) a) Tìm các cặp từ trái nghĩa có trong đoạn văn trên. b) Nêu tác dụng của các cặp từ trái nghĩa đó trong việc thể hiện nội dung của đoạn văn. Bài tập 10 :Phân biệt nghĩa của các yếu tố Hán – Việt đồng âm trong những từ sau: Công 1: Công chúng, công đức. Công 2: Công bằng, công tâm. Đồng 3: Đồng bào, đồng chí. Đồng 2: Đồng thoại, nhi đồng. Tự 1: Tự cao, tự do Tự 2: Văn tự, mẫu tự Tử 1: Cảm tử, tử biệt Tử 2: Tử tôn, nam tử. Bài tập 11: Tìm 5 thành ngữ Hán Việt. Giair thích ý nghĩa những thành ngữ đó. Bài tập 12: Tìm những từ ghép Hán Việt có yếu tố " nhân ". Phân loại các từ ghép Hán – Việt. Bài tập 13: Tìm từ Hán – Việt có trong những câu thơ sau: a. Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu tổ quốc ( Xuân Quỳnh) b. Đá vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt Nước còn cau mặt với tan thương. ( Bà Huyện Thanh Quan) c. Đem đại nghĩa để thắng hung tàn Lấy chí nhân để thay cường bạo ( Nguyễn Du) d. Bác thương đoàn dân công Đêm nay ngủ ngoài rừng ( Minh Huệ) Bài tập 14: Đọc đoạn văn sau, tìm những từ Hán – Việt, cho biết chúng được dùng với sắc thái gì? " Lát sau, ngài đến yết kiến, vương vở trách. Ngài bỏ mũ ra, tạ tội, bày rõ lòng thành của mình. Vương mừng rỡ nói. - Ngài thật là bậc lương y chân chính, đã giỏi vầ nghề nghiệp lại có lòng nhân đức, thương xót đám con đỏ của ta, thật xứng với lòng ta mong mỏi". Bài tập 15: Tìm các từ Hán Việt tương ứng với các từ sau. Cho biết các từ Hán Việt đó dùng để làm gì? Vợ, chồng, con trai, con gái, trẻ can, nhà thư, chất trận Bài tập 16: Viết đoạn văn ngắn nêu lên suy nghĩ của em về tinh thần yêu nước thể hiện trong văn bản " sông núi nước Nam" Trong đoạn văn có sử dụng ít nhất 3 từ Hán – Việt, cho biết các từ ấy được dùng với sắc thái biểu cảm nào?
  45. @ Tuần 10 Tiết :28-29-30 Ngµy so¹n : / /2008 Ngµy d¹y : / / 2008 VĂN BIỂU CẢM TÌM HIỂU ĐỀ VÀ CÁCH LẬP Ý CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢM bµi tËp I. Môc tiªu cÇn ®¹t: 1.- Kiến thức: - Nắm được một số nội dung về đề văn biểu cảm và cách lám bài văn biểu cảm. - Cách lập ý của bài văn biểu cảm. - Biết vận dụng những hiểu biết từ bài học tự chọn này để phân tích một số đề văn biểu cảm, 2- Kĩ năng: - Rèn kĩ năng thực hành tìm hiểu đề và cách lập dàn ý. - Bồi dưỡng lòng yêu quê hương, gia đình. II. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. 1.Tæ chøc: SÜ sè : 7a : 7 b: 2. Bµi míi I. §Æc ®iÓm chung cña v¨n biÓu c¶m 1.Kh¸i niÖm v¨n biÓu c¶m ? Nªu kh¸i niÖm v¨n biÓu c¶m ? Cã mÊy - Kh¸i niÖm : Sgk lo¹i biÓu c¶m ? - 2 lo¹i biÓu c¶m : + Trùc tiÕp ( B»ng nh÷ng tõ ng÷ trùc tiÕp gîi ra t×nh c¶m ) + Gi¸n tiÕp ( th«ng qua miªu t¶ mét h×nh ¶nh,kÓ mét c©u chuyÖn nµo ®ã ®Ó kh¬i gîi t×nh c¶m). - Sö dông v¨n miªu t¶ vµ tù sù. ? VËy khi viÕt v¨n biÓu c¶m cÇn sö dông VÝ dô 1: c¸c lo¹i v¨n nµo ? Cho bµi th¬ : M©y vµ b«ng Trªn trêi m©y tr¾ng nh­ b«ng Bµi 2. ë d­íi c¸nh ®ång b«ng tr¾ng nh­ m©y. §äc l¹i c¸c chïm bµi ca dao,d©n ca trong Hìi c« m¸ ®á h©y h©y ch­¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 7( Bµi 3,4) vµ x¸c §éi b«ng nh­ thÓ ®éi m©y vÒ lµng ®Þnh ph­¬ng thøc biÓu hiÖn ë tõng c©u ca - Ng« V¨n Phó – dao. Nªu râ c©u ca dao nµo dïng c¸ch biÓu a. H·y chØ râ sù kÕt hîp gi÷a biÓu c¶m c¶m trùc tiÕp,c©u ca dao nµo dïng c¸ch trùc tiÕp vµ biÓu c¶m gi¸n tiÕp trong
  46. biÓu c¶m gi¸n tiÕp. bµi th¬. b. Nªu c¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ b»ng mét ®o¹n v¨n ng¾n tõ 10 -12 c©u. ? V¨n biÓu c¶m cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g× ? 2. §Æc ®iÓm cña v¨n biÓu c¶m. - V¨n b/c lµ tiÕng nãi t×nh c¶m cña con ng­êi. - §èi t­îng lµ thÕ giíi tinh thÇn mu«n h×nh mu«n vÎ. - Mçi bµi v¨n b/c tËp trung biÓu ®¹t mét t×nh c¶m chñ yÕu. - T×nh c¶m trong v¨n b/c lµ t/c trong s¸ng mang ®Ëm tÝnh nh©n v¨n. 3. C¸ch lµm v¨n biÓu c¶m. - B­íc 1: X¸c ®Þnh yªu cÇu cña ®Ò vµ t×m ý: - Ph¶i c¨n cø vµo c¸c tõ ng÷ vµ cÊu tróc cña ®Ò ®Ó x¸c ®Þnh néi dung, t­ t­ëng,t/c mµ v¨n b¶n sÏ viÕt cÇn ®¹t tíi - Néi dung v¨n b¶n sÏ nãi vÒ ®iÒu g× ? - Qua ®ã cÇn béc lé th¸i ®é t×nh c¶m g×? - B­íc 2 : X©y dùng bè côc - B­íc 3 : ViÕt bµi - B­íc 4 : Söa bµi II. Thùc hµnh 1.Bµi 1: Ra hai ®Ò v¨n biÓu c¶m vµ x¸c ®Þnh râ ®èi t­îng biÓu c¶m. * Cho HS tìm hiểu đề bài văn biểu cảm. 2.Bµi 2 * Cho HS tìm hiểu đề bài thể loại và nội ICảm xúc về dòng sông quê em dung. - Tìm hiểu đề: * Gợi ý cho HS thảo luận. Nội dung: Tình cảm về dòng sông quê * Cho nhóm viết mở bài và kết bài hoàn hương. chỉnh của ®Ò bài. - Dàn ý: + Mở bài: Yêu mến dòng sông quê em giàu đẹp. - Giới thiệu dòng sông quê hương của em với những đặc điểm như: Tên, vị trí, đặc điểm chung + Thân bài: - Dòng sông đã cho nước tươi mát cả cánh đồng làm giàu cho quê hương trù phú. - Sông là con đường kinh tế huyết mạch của quê em. - Là nơi mà tưởi thơ em đã gắn bó với nhiều kỷ niệm nhất bên cạnh đó dòng sông còn gắn liền với những chiến công lịch sử
  47. oanh liệt của đất nước. HS luyện tập + Kết bài: Cảm nghĩ của em về dòng sông. * Cho hs tìm hiểu đề. 3. Bµi 3 * Tiến hành cho HS lập dàn ý của đề bài. Cảm nghĩ về nụ cười của mẹ * GV chốt vấn đề bổ sung hoàn chỉnh. * Tìm hiểu đề và tìm ý - Đối tượng phát biểu cảm nghĩ mà đề văn - HS tìm hiểu đè và thể loại, nội dung. nêu ra là gì: Em hình dung và hiểu thế nào - Thảo luận nhóm, lập dàn ý của đề bài về đối tượng ấy. - Viết mở bài và kết bài. - Từ thuở ấu thơ có ai không nhìn thấy nụ cười của mẹ, đấy là nụ cười yêu thương, nụ cười khích lệ đối với mỗi bước tiến bộ của em: Khi em biết đi, biết nói, khi em lần đầu đi học, mỗi khi em được lên lớp, Có phải lúc nào mẹ cũng nở nụ cười không? Đó là những lúc nào? Làm sao để luôn luôn được nhìn thấy nụ cười của mẹ ? Hãy gợi ra thật nhiều ý liên quan tới đối tượng biểu cảm và cảm xúc của mình. Em sẽ viết như thế nào để bày tơ cho hết niềm yêu thương, kính trọng đối với mẹ? TuÇn 11 - TiÕt : 31-32-33. Ngµy so¹n : / /2008 Ngµy d¹y : / /2008 ¤n tËp vµ thùc hµnh mét sè bµi tËp n©ng cao vÒ tõ vùng tiÕng viÖt (tõ ®ång nghÜa , tõ tr¸i nghÜa ) I. Môc tiªu cÇn ®¹t: 1.- Kiến thức:  Ôn tập, vận dụng các kiến thức đã học để thực hành làm bài tập dưới nhiều dạng khác nhau của từ ®ång nghÜa để khắc sâu, mở rộng kiến thức về "®ång nghÜa, tr¸i nghÜa" 2- Kĩ năng: > Biết vận dụng những hiểu biết có được từ bài học tự chọn để phân tích một số văn bản học trong chương trình. 3- Thái độ:  Bồi dưỡng ý thức, tinh thần cầu tiến của học sinh II. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. 5. Tæ chøc: SÜ sè : 7a :
  48. 7 b: 2. Bµi míi A. Tõ ®ång nghÜa I. Lý thuyÕt 1. ThÕ nµo lµ tõ ®ång nghÜa ? Sgk 2. C¸c lo¹i tõ ®ång nghÜa : a. §ång nghÜa hoµn toµn - VÝ dô : + cha, bè, bä, ba + m¸y bay, tµu bay, phi c¬ b.Tõ ®ång nghÜa kh«ng hoµn toµn - VÝ dô : hi sinh,tõ trÇn,t¹ thÕ,chÕt -> Kh¸c nhau vÒ s¾c th¸i biÓu c¶m Ch¹y ,phi ,lång,lao -> Kh¸c nhau vÒ s¾c th¸i ý nghÜa 3. Sö dông tõ ®ång nghÜa - §Ó c©u v¨n tho¸ng,tr¸nh nÆng nÒ,nhµm ch¸n - Lµm cho ý c©u nãi ®­îc phong phó,®Çy ®ñ. II. Bµi tËp Bài tập 1: Xếp các từ sau vào các nhóm từ đồng nghĩa. Chết, nhìn, cho, kêu, chăm chỉ, mong, hi sinh, cần cù, nhòm, ca thán, siêng năng, tạ thế, nhó biếu, cần mẫn, thiệt mạng, liếc, than, ngóng, tặng, dòm, trông mong, chịu khó, than vãn. Bài tập 2: Cho đoạn thơ:" Trên đường cát mịn một đôi cô Yếm đỏ khăn thâm trẩy hội chùa Gậy trúc dát bà già tóc bạc Tay lần tràn hạt miệng nam mô" (Nguyễn Bính) a) Tìm từ đồng nghĩa với các từ in đậm. b) Đặt câu với các từ em vừa tìm được. Bµi tËp 3( S¸ch tham kh¶o trang 61) B.Tõ tr¸i nghÜa I.Lý thuyÕt 1.ThÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa ? 2. Sö dông tõ tr¸i nghÜa Bài tập 1: Tìm các từ trái nghĩa trong các câu ca dao, tục ngữ sau: a) Thân em như củ ấu gai Ruột trong thì trắng vỏ ngoài thì đen b) Anh em như chân với tay Rách lành đùm bọc dở hay đỡ đần c) Người khôn nói ít hiểu nhiều Không như người dại lắm điều rườm tai d) Chuột chù chê khỉ rằng " Hôi!" Khỉ mới trả lời: "cả họ mầy thơm!" Bài tập 2: Điền các từ trái nghĩa thích hợp vào các câu tục ngữ sau: a) Một miếng khi đói bằng một gói khi b) Chết .còn hơn sống đục c) Làm khi lành để dành khi
  49. d) Ai .ai khó ba đời e) Thắm lắm .nhiều g) Xấu đều hơn lỏi h) Nói thì .làm thì khó k) Trước lạ sau . Bài tập 3: Cho đoạn văn: " khi đi từ khung cửa hẹp của ngôi nhà nhỏ, tôi ngơ ngác nhìn ra vùng đất rộng bên ngoài với đôi mắt khù khờ. Khi về, ánh sáng mặt trời những miền đất lạ bao la soi sáng mỗi bước tôi đi. Tôi nhìn rõ quê hương hơn, thấy được xứ sở của mình đẹp hơn ngày khởi cuộc hành trình". ( Theo ngữ văn 7) a) Tìm các cặp từ trái nghĩa có trong đoạn văn trên. b) Nêu tác dụng của các cặp từ trái nghĩa đó trong việc thể hiện nội dung của đoạn văn. Bµi 4 : Em h·y kÓ mét sè cÆp tõ tr¸i nghÜa cã ®iÓm trung gian. Bµi 5 : Trong hai c©u sau ®©y mçi c©u cã cÆp tõ tr¸i nghÜa nµo kh«ng ? V× sao ? - Ng«i nhµ nµy to nh­ng kh«ng ®Ñp. - Khóc s«ng nµy hÑp nh­ng mµ s©u. Bµi 6 : T×m nh÷ng cÆp tõ tr¸i nghÜa biÓu thÞ kh¸i niÖm t­¬ng ph¶n vÒ : Thêi gian, kh«ng gian , kÝch th­íc , dung l­îng, hiÖn t­îng x· héi. Bµi 7 : T×m nh÷ng cÆp tõ tr¸i nghÜa trong ®ã mçi cÆp ®Òu cã tõ më. Bµi 8: T×m nh÷ng cÆp tõ tr¸i nghÜa trong c¸c c©u th¬ sau vµ cho biÕt t¸c dông cña c¸ch sö dông c¸c cÆp tõ tr¸i nghÜa ®ã ? Ng¾n ngµy th«i cã dµi lêi lµm chi B©y giê ®Êt thÊp trêi cao ¨n lµm sao ,nãi lµm sao b©y giê. Tuần 12, 13 Tiết : 34-39 RÈN LUYỆN KỸ NĂNG VỀ VĂN BIỂU CẢM, ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ tpvh ViÕt ®o¹n v¨n I-MỤC TIÊU CẦN ĐẠT 1.- Kiến thức: - Nắm được những kiến thức cơ bản của sự kết hợp giữa các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm. - Học sinh nhận thức được sự kết hợp và tác động qua lại giữa các yếu tố kể, tả và biểu cảm bộc lộ tình cảm của người viết trong một văn bản tự sự. - Nhận biết và sử dụng sự kết hợp đan xen giữa các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm. 2- Kĩ năng: - Rèn kĩ năng thực hành viết đoạn văn. - Viết văn bản biểu cảm kết hợp với tự sự và miêu tả. 3- Thái độ: - Bồi dưỡng lòng yêu quê hương, gia đình. - Giáo dục tư tưởng, lòng yêu nước, có ý thức học tập, rèn luyện viết đoạn văn. II. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng.
  50. 6. Tæ chøc: SÜ sè : 7a : 7 b: 2. Bµi míi * Nhắc lại kiến thức về văn bản biểu cảm I- Ôn tập. cho hs nhớ để tiến hành viết đoạn văn. 1. Tìm hiểu sự kết hợp giưa 3 yếu tố. * Khi viết văn bản biểu cảm ta cần chú ý + Tự sự: thường tập trung vào sự việc, đến những yêu cầu nào? nhân vật, hành động trong văn bản. + Miêu tả: thường tập trung chỉ ra tính * GV chốt vấn đè bổ sung hoàn chỉnh chất, màu sắc, mức độ của sự việc, nhân vật, hành động, (Hướng dẫn hs thực hành viết đoạn văn). + Biểu cảm: Thường thể hiện ở các chi Cho hs trình bày đoạn văn của mình. tiết bày tỏ cảm xúc, thái độ của người viết Nhận xét, bổ sung cho hoàn chỉnh. trước sự việc hành động nhân vật trong văn bản. 2 .VÝ dô : Hs thảo luận lần lượt chỉ ra các yếu tố Cho ®o¹n v¨n miêu tả, biểu cảm và tự sự trong đoạn văn " Trong gian phòng lớn tràn ngập ánh dưới sự gợi ý của gv. sáng, những bức tranh của thí sinh treo kín bốn bức tường. Bố, mẹ tôi kéo tôi chen qua đám đông để xem bức tranh của Kiều Phương, đã được đóng khung lồng kính. Trong tranh, một chú bé như tỏa ra một thứ ánh sáng rất lạ, toát lên từ cặp mắt, tư thế ngồi của chú, không chỉ sự suy tư mà Đh: Người anh kể lại những giây phút ngỡ còn rất mơ mộng nữa. Mẹ hồi hộp thì thầm ngàng cảm động khi thấy mình được em vào tai tôi:- con có nhận ra con không? gái vẽ tranh. Tôi giật sững người chẳng hiểu sao tôi Đh" Một chú bé ngồi nhìn ra cửa sổ mặt bám chặt lấy tay mẹ, thoạt tiên là sự ngỡ chú bé như tỏa ra một thứ ánh sáng rất ngàng, rồi thấy hãnh diện sau đó là xấu lạ tư thế ngồi không chỉ sự suy tư mà còn hổ. Dưới mắt em tôi, tôi hoàn hảo đến thế rất mơ mộng nữa". kia ư? Tôi nhìn như thôi miên vào dòng Đh: ( Tôi giật sững người, thoạt tiên là sự chữ đề trên bức tranh" Anh trai tôi". Vậy ngỡ ngàng rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu mà dưới mát tôi thì hổ. Con đã nhận ra con chưa? Mẹ rất hồi Tôi không trả lời mẹ tôi mà tôi muốn khóc hộp Tôi không trả lời mẹ. Tôi muốn khóc quá.) quá. Bởi vì nếu tôi nói được với mẹ, tôi sẽ Hs rút ra kết luận nói rằng" không phải con dâu, đấy là tâm Nhận xét, bổ sung. hồn và lòng nhân hậu của em con đấy" II- Luyện tập: 1* Dựng đoạn văn biểu cảm có sự kết hợp yếu tố tự sự và miêu tả. Hãy viết đoạn văn phát biểu cảm nghĩ của em về cánh đồng quê.
  51. Yêu cầu: kết hợp yếu tố tự sự, miêu tả. 2* Dựng đoạn văn biểu cảm có sự kết hợp yếu tố tự sự và miêu tả? Đề: Hãy viết đoạn văn phát biểu cảm nghĩ của Đề yêu cầu kể về việc gì? em về những giây phút đầu tiên khi em gặp Nên bắt đầu từ chỗ nào lại một người thân( ông, bà, cha, mẹ, ) Từ xa thấy người thân như thế nào sau một thời gian xa cách. Lại gần thì thấy như thế nào Yêu cầu: kết hợp yếu tố tự sự, miêu tả( tả Nêu những biểu hiện tình cảm giưa hai hình dáng, khuôn mặt, mặt, vui mừng, người sau khi đã gặp nhau xúc động ngôn ngữ, hành động, lợi Biểu hiện bằng những chi tiết nào? nói ẩn chứa những tình cảm nào ) GV chốt vấn đề bổ sung hoàn chỉnh Viết đoạn văn. B. Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ TPVH I- Ôn tập. Phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học là trình bày những cảm xúc, tưởng * Nhắc lại kiến thức về cách làm bài văn tượng, liên tưởng, suy ngẫm của bản thân biểu cảm về tác phẩm văn học. về nội dung và hình thức tác phẩm đó. Để làm được bài văn phát biểu cảm nghĩ Khi phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn về tác phẩm văn học, trước tiên phải xác học ta cần chú ý đến những điều gì? định được cảm xúc, suy nghĩ của mình về tác phẩm đó. - Gv chốt vấn đề bổ sung hoàn chỉnh. Những cảm nghĩ ấy có thể là cảm nghĩ về cảnh và người ; cảm nghĩ về vẻ đẹp ngôn HĐ 2: ( Hướng dẫn học sinh luyện tập). từ; cảm nghĩ về tư tưởng của tác phẩm. II- Luyện tập: Phát biểu cảm nghĩ về một trong các bài Cho hs đọc và tìm hiểu bài đọc. thơ: Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh, Ngẫu nhiên viết hân buổi mới về quê, Cảnh khuya, Rằm tháng giêng. * GV chốt vấn đề bổ sung hoàn chỉnh * Dàn bài: ( cảm nghĩ ) a. Mở bài: - Giới thiệu tác phẩm văn học "cảm nghĩ " - Tác giả. - Hoàn cảnh tiếp xúc với tác phẩm: trong giờ học văn b. Thân bài Những cảm xúc suy nghĩ do tác phẩm gỏi lên: - Cảm xúc 1: yêu thích cảnh thiên nhiên . Suy nghĩ 1: cảnh đêm trăng được diễn tả sinh động qua bút pháp lãng mạn - Cảm xúc 2: yêu quí quê hương suy nghĩ 2: hiểu được tấm lòng yêu quª hương
  52. của nhà thơ Lí Bạch qua biện pháp ®èi lập . c. Kết bài - Ấn tượng chung về tác phẩm: cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh. Bµi 2 : C¶m nghÜ vÒ bµi th¬ “ B¹n ®Õn ch¬i nhµ” cña NguyÔn KhuyÕn. Bµi yªu cÇu g× ? a.Më bµi : LËp dµn ý : - Giới thiệu tác phẩm văn học "B¹n ®Õn " ? PhÇn më bµi cã nhiÖm vô g× ? - Tác giả. - Hoàn cảnh tiếp xúc với tác phẩm: trong giờ học văn - C¶m nhËn b­íc ®Çu : ThÝch bµi th¬ vÒ ng«n tõ: gi¶n dÞ b. Th©n bµi : ? PhÇn th©n bµi cã nhiÖm vô g× ? - C¶m xóc 1 : vÒ gia c¶nh cña nhµ th¬. - c¶m xóc 2 : VÒ t×nh c¶m b¹n bÌ. c. KÕt bµi : - Ên t­îng chung vÒ t¸c phÈm. ? PhÇn kÕt bµi cã nhiÖm vô g×? - VÒ t¸c gi¶. Yªu cÇu: ViÕt c¸c phÇn cña bµi v¨n. Chuû đề 1: TÊN BÀI: RÈN LUYỆN KĨ NĂNG VỀ VĂN NGHỊ LUẬN I- MUÏC TIEÂU CAÀN ÑAÏT: 1- Kiến thức:  Ôn tập nắm vững các kiến thức về văn nghị luận: Hiểu được các đặc điểm của văn nghị luận.  Nâng cao ý thức thực hiện văn nghị luận – vận dụng vào bài tập thực hành.  Tiết này chủ yếu là đi vào ôn tập thực hành về việc tìm hiểu các đặc điểm. 2- Kĩ năng:
  53.  Biết vận dụng những hiểu biết về văn nghị luận để biết bày tỏ ý kiến quan điểm tư tưởng của mình về một vấn đề nào đó trong đời sống xã hội. 3- Thái độ:  Có ý thức tìm tòi để rèn luyện kĩ năng cho bản thân. II- CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH: 1- GIAÙO VIEÂN:  Soạn giáo án, tìm và nghiên cứu một số tài liệu có lien quan để bổ sung kiến thức. 2- HOÏC SINH:  Ôn tập bài học ( văn nghị luận) và tìm một số văn bản nghị luận. III- HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1- OÅn ñònh toå chöùc lôùp (1’): Kieåm dieän. 2- Kieåm tra baøi cuõ (5’): ? Kieåm tra söï chuaån bò cuûa hoïc sinh. 3- Giaûng baøi môùi:  Giôùi thieäu baøi môùi (1’): Hôm nay chúng ta tiếp tục với chương trình tự chọn này.  Noäi dung baøi môùi: Thôø HOAÏT ÑOÄNG CUÛA KIEÁN THÖÙC i gian GIAÙO VIEÂN  HÑ 1: (GV höôùng daãn I- Luận điểm, luận cứ và lập luận: HS oân tập đặc điểm của 1. Luận điểm: là ý kiến thể hiện tư tưởng quan điểm trong 20' văn nghị luận) bài văn nghị luận. 2. Luận cứ: là những lí lẽ đẫn chứng làm cơ sở cho luận GV cho hs nhăc lại các nhắc điểm. Luận cứ phải chân thật tiêu biểu thì luận điểm mới lại các kiến thức nội dung: thiết phục. luận điểm, luận cứ, lập luận 3. Lập luận: Là cách lựa chọn, sắp xếp trình bày luận cứ trong văn nghị luận. để dẫn đến luận điểm, lập luận phải chặt chẽ hợp lí,bài văn mới thuyết phục. * Ví dụ: Văn bản " chống nạn thất học" - Luận điểm: + Một trong những việc cấp tốc phải làm là nâng cao dân trí. + Mọi người dân Việt Nam phải biết đọc, viết chữ quốc ngữ. - Luận cứ: + Tình rạng thất học, lạc hậu trước cách mạng tháng tám 1945 + Những điều kiện cần phải có để người dân tham gia xây . dựng nước nhà. Những khả năng thực tế trong việc chống nạn thất học. II- Luyện tập. Hãy nêu luận điểm, luận cứ và lập luận trong văn bản " 63' HĐ 2: Ichs lợi của việc đọc sách" trong SGK. Hướng dẫn học sinh luyện 1.Luận điểm: ích lợi của việc đọc sách đối với con người. tập 2.luận cứ: Hướng dẫn học sinh làm + Sách mang đến cho con người trí tuệ, hiểu biết vầ mọi phần luyện tập. mặt (lịch sử, địa lý, văn chương ) Gv gợi ý cách làm bài. + Sách giúp con người hiểu biết những cái đã qua ( lịch sử Gv nhận xét góp ý, bổ sung dân tộc ) hướng tới tương lai. cho hoàn chỉnh. +Sách giúp con người thư giãn, thưởng thức trò chơi.
  54. + Sách giúp con người sống đúng, sống đẹp, mang đến cho con người những lời khuyên, những bài học bổ ích. + Cần biết chọn sách và quí sách và biết cách đọc sách. 3. Lập luận + Để thỏa mãng nhu cầu hưởng thụ và phát triển của tâm hồn, trí tuệ cần phải đọc sách. + Những ích lợi và giá trị của việc đọc sách. + Phải biết chọn sách để đọc, biết cách đọc sách. 4. Dặn dò, hướng dẫn về nhà: (2’)  Nêu đặc điểm của văn nghị luận. Chuẩn bị tiết sau ôn tập và thực hành về đề văn nghị luận và việc lập ý cho bài văn nghị luận. IV- RUÙT KINH NGHIEÄM:
  55. TRÖÔØNG THCS NHÔN HOAØ GIAÙO AÙN TÖÏ CHOÏN 7 Tuaàn 21& 22: Ngaøy soaïn: 23/ 01/2008 Tieát 23 & 24 Ngöôøi soaïn: Hoà Thò Nga Chuû đề 1: TÊN BÀI: ĐỀ VĂN NGHỊ LUẬN VÀ VIỆC LẬP Ý CHO BÀI VĂN NGHỊ LUẬN II- MUÏC TIEÂU CAÀN ÑAÏT: 1- Kiến thức:  Ôn tập nắm vững các kiến thức về văn nghị luận: đề văn nghị luận và việc lập ý cho bài văn nghị luận.  Tiết này chủ yếu là đi vào ôn tập thực hành về việc tìm hiểu đè văn nghị luận và việc lập ý cho bài văn nghị luận. 2- Kĩ năng:  Biết vận dụng những hiểu biết về văn nghị luận để biết bày tỏ ý kiến quan điểm tư tưởng của mình về một vấn đề nào đó trong đời sống xã hội.  Nâng cao ý thức thực hành tìm hiểu một số đề văn nghị luận và việc lập ý cho bài văn nghị luận- vận dụng những hiểu biết đó vào bài tập thực hành một số bài tập. 3- Thái độ:  Bồi dưỡng tinh thần cầu tiến của học sinh. II- CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH: 1- GIAÙO VIEÂN:  Nghiên cứu chuyên đề, rèn kĩ năng vầ văn nghị luận. Tham khảo các tài liệu có liên quan và một số bài tập để học sinh tham khảo. 2- HOÏC SINH:  Rèn luyện kĩ năng tìm hiểu đề và lập ý cho bài văn nghị luận. III- HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1- OÅn ñònh toå chöùc lôùp (1’): Kieåm dieän. 2- Kieåm tra baøi cuõ (5’): ? Kieåm tra söï chuaån bò cuûa hoïc sinh. 3- Giaûng baøi môùi:  Giôùi thieäu baøi môùi (1’): Hôm nay chúng ta đi vào phần tìm hiểu đề và tìm hiểu đề và tìm ý cho bài văn nghị luận.  Noäi dung baøi môùi: Thôø HOAÏT ÑOÄNG HOAÏT ÑOÄNG KIEÁN THÖÙC i gian CUÛA GIAÙO CUÛA TROØ VIEÂN  HÑ 1: (GV I- Tìm hiểu đề văn nghị luận: höôùng daãn HS + Đề văn nghị luận nêu ra một vấn đề để bàn bạc và 20' tìm hiểu đề và lập  Hs ôn tập về đòi hỏi người viết phải có ý kiến về vấn đề đó. ý cho bài văn nghị đề văn nghị luận + Tính chất của đề văn nghị luận như: cac ngợi, luận) và việc lập ý cho phân tích, phản bác đòi hỏi phải vận dụng bài văn nghị luận phương pháp phù hợp. GV cho hs ôn lại + Yêu cầu của việc tìm hiểu đề là xác định đúng nội dung bài học vấn đề, phạm vi tính chất của bài nghị luận để làm bài khỏi sai lệch. II- Lập ý cho bài văn nghị luận. Là xác định luận điểm, luận chứng luận cứ, xây dựng lập luận.
  56. III.Luyện tập.  Học sinh đọc Đề: Có chí thì nên HĐ 2: và cho biết yêu 1. Tìm hiểu đề: Tìm hiểu đề và cầu của đề. - Đề nêu lên vấn đề: vai trò quan trọng của lí lập ý cho bài văn tưởng, ý chí và nghị lực " có chí thì nên". - Đối tượng và phạm vi nghị luận: ý chí, nghị lực. Khuynh hướng; khẳng định có ý chí nghị lực thì sẽ thành công. - Người viết phải chứng minh vấn đề. 2. Lập ý:  Học sinh thảo A. Mở bài: luận nhóm với đề + Nêu vai trò quan trọng của lí tưởng, ý chí và nghị bài trên. lực trong cuộc sống mà câu tục ngữ đã đúc kết. + Đó là một chân lý. B.Thân bài: - Luận cứ: + Dùng hình ảnh " sắt, kim" để nêu lên một số vấn đề kiên trì. + Kiên trì là điều rất cần thiết đêt con người vượt qua mọi trở ngại 70' + Không có kiên trì thì không làm được gì  Cử đại diện - Luận chứng: Giáo viên hướng lên trình bày + Những người có đức kiên trì điều thành công. dẫn học sinh tìm phần thảo luận. . Dẫn chứng xưa: Trần Minh khố chuối. hiểu đề và lập ý . Dẫn chứng ngày nay: tấm gương của Bác Hồ theo đề bài. Kiên trì giúp người ta vượt qua khó khăn tưởng chừng không thể vượt qua được. .Dẫn chứng: thấy nguyễn ngọc kí bị liệt cả hai tay .Dẫn chứng thơ văn; xưa nay điều có những câu thơ văn tương tự.  Các nhóm " Không có việc gì khó Giáo viên nhận khác nhận xét, Chỉ sợ lòng không bền xét, bổ sung cho bổ sung. Đào núi và lấp biển hoàn chỉnh. Quyết chí ắt làm nên" Hồ Chí Minh " Nước chảy đá mòn " Chốt ghi bảng. C. Kết bài: Mọi người nên tu dưỡng kiên trì. 4. Dặn dò, hướng dẫn về nhà: (2’) Thế nào là lập ý cho bài văn nghị luận?  Chuẩn bị bài sau: ôn tập và thực hành về bố cục và phương pháp lập luận trong văn nghị luận. V- RUÙT KINH NGHIEÄM: TRÖÔØNG THCS NHÔN HOAØ GIAÙO AÙN TÖÏ CHOÏN 7 Tuaàn 23 & 24: Ngaøy soaïn: 29/ 01/2008 Tieát 25 & 26 Ngöôøi soaïn: Hoà Thò Nga
  57. Chuû đề 1: TÊN BÀI: BỐ CỤC VÀ PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN TRONG VĂN NGHỊ LUẬN III- MUÏC TIEÂU CAÀN ÑAÏT: 1- Kiến thức:  Ôn tập nắm vững các kiến thức về văn nghị luận: đề văn nghị luận và việc lập ý cho bài văn nghị luận.  Nâng cao ý thức thực hiện văn nghị luận- vận dụng vào bài tập thực hành.  Tiết này chủ yếu là đi vào ôn tập thực hành về việc tìm hiểu đè văn nghị luận và việc lập ý cho bài văn nghị luận. 2- Kĩ năng:  Biết vận dụng những hiểu biết về văn nghị luận để biết bày tỏ ý kiến quan điểm tư tưởng của mình về một vấn đề nào đó trong đời sống xã hội. 3- Thái độ:  Có ý thức tìm tòi để tự rèn luyện kĩ năng cho bản thân. II- CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH: 1- GIAÙO VIEÂN:  Nghiên cứu chuyên đề, rèn kĩ năng vầ văn nghị luận. Tham khảo các tài liệu có liên quan và một số bài tập để học sinh tham khảo. 2- HOÏC SINH:  Tìm hiểu bố cục và phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận. III- HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1- OÅn ñònh toå chöùc lôùp (1’): Kieåm dieän. 2- Kieåm tra baøi cuõ (5’): ? Kieåm tra söï chuaån bò cuûa hoïc sinh. 3- Giaûng baøi môùi:  Giôùi thieäu baøi môùi (1’): Tìm hiểu bố cục và phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận.  Noäi dung baøi môùi: Thôø HOAÏT ÑOÄNG HOAÏT KIEÁN THÖÙC i gian CUÛA GIAÙO ÑOÄNG CUÛA VIEÂN TROØ  HÑ 1: (GV I- Ôn tập bố cục và phương pháp lập luận trong văn höôùng daãn HS nghị luận: 20' tìm hiểu đề và lập  Hs ôn tập và 1. Bố cục bài văn nghị luận gồm 3 phần ý cho bài văn nghị tìm hiểu bố A. Mở bài: Nêu luận điểm tổng quát của bài viết. luận) cục, phương B. Thân bài: pháp lập luận Luận điểm 1: luận cứ 1- luận cứ 2 GV cho hs ôn lại của bài văn Luận điểm 2: luận cứ 1- luận cứ 2 nội dung bài học nghị luận. Luận điểm 3: luận cứ 1- luận cứ 2 - Trình bày theo trình tự thời gian -Trìnhbàytheo quanhệ chỉnhthể bộ phận - Trình bày theo quan hệ nhân quả C. Kết bài: tổng kết và nêu hướng mở rộng luận điểm. HĐ 2: II- Luyện tập. Tìm hiểu đề và Lập dàn ý cho bài : " Tinh thần yêu nước của nhân lập ý cho bài văn  Học sinh dân ta"( Hồ Chí Minh) " có chí thì nên". đọc và cho biết
  58. yêu cầu của A. Mở bài: đề. Nêu luận đề:" Dân ta có một lòng nồng nàn yeu nước" và khẳng định:" Đó là một truyền thống quí báu của ta". Sức mạnh của lòng yêu nước khi tổ quốc bị xâm lăng: + Ví với làn sóng vô cùng mạnh mẽ to lớn . + Lướt qua mọi nguy hiểm khó khăn. + Nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước.  Học sinh 2. Thân bài( quá khứ- hiện tại) Giáo viên hướng thảo luận a. Lòng yêu nước của nhân dân ta được phản ánh qua dẫn học sinh tìm nhóm với đề nhiều cuộc kháng chiến. hiểu bố cục, bài trên. Những trang sử vẻ vang qua thời đại bà trưng, bà triệ, phương pháp lập trần hưng đạo, lê lợi, quang trung luận của bài văn  Hs tiến -" chúng ta có quyền tự hào "," chúng ta phải ghi nghị luận. hành lập dàn ý nhớ công ơn, "cách khẳng định, lồng cảm nghĩ. cho đề bài. b. Cuộc kháng chiến chống thực dân pháp:các lứa 60' tuổi: từ cụ già đến các cháu nhi đồng - đồng bào ta khắp mọi nơi + Kiều bào ta bào ở vùng tạm bị chiếm. Nhân dân miền ngược, miền xuôi + Khẳng định: "ai cũng một lòng nồng nàn yêu nước, ghét giặc"  Cử đại diện - các giới các tầng lớp xã hội: lên trình bày - các chiến sĩ ngoài mặt trận bám giặc, tiêu diệt giặc. Giáo viên nhận phần thảo - Công chức ở địa phương ủng hộ đội xét, bổ sung cho luận. - Phụ nữ khuyên chồng con tòng quân, còn bản thân hoàn chỉnh. mình thì đi vận tải - Mẹ chiến sĩ thì săn sóc yêu thương bộ đội. - Các điền chủ quyên ruộng đất cho chính phủ. Chốt ghi bảng.  Các nhóm - Tiểu kết, khẳng định "những cử chỉ cao quí đó tuy khác nhận xét, khác nhau nơi việc làm nhưng điều giống nhau nơi bổ sung. nồng nàn yêu nước". 3.Kết bài": Ví lòng yêu nước như các thứ của quý, các biểu hiện của lòng yêu nước. Nêu nhiệm vụ phát huy lòng yêu nước để kháng chiến. 4. Dặn dò, hướng dẫn về nhà: (2’)  Hiểu cách lập bố cạc và phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận  Chuẩn bị bài sau: ôn tập và thực hành về việc lập dàn ý cho bài văn nghị luận chứng minh. V- RUÙT KINH NGHIEÄM: TRÖÔØNG THCS NHÔN HOAØ GIAÙO AÙN TÖÏ CHOÏN 7 Tuaàn 25 & 26: Ngaøy soaïn: 09./ 2./2008 Tieát 27. & 28 Ngöôøi soaïn: Hoà Thò Nga Chuû đề 1:
  59. TÊN BÀI: THỰC HÀNH CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN CHỨNG MINH VÀ GẢI THÍCH IV- MUÏC TIEÂU CAÀN ÑAÏT: 1- Kiến thức:  Ôn tập nắm vững các kiến thức về văn nghị luận cách làm bài văn lập luạn chứng minh.  Nâng cao ý thức thực hiện văn nghị luận- vận dụng vào bài tập thực hành.  Ôn ập tốt kiến thức đã học để chuẩn bị kiểm tra 30 phút kết thúc chuer đề 1. 2- Kĩ năng:  Biết vận dụng những hiểu biết về văn nghị luận để biết bày tỏ ý kiến quan điểm tư tưởng của mình về một vấn đề nào đó trong đời sống xã hội. 3- Thái độ:  Có ý thức tìm tòi để tự rèn luyện kĩ năng cho bản thân.Chủ động trong kiểm tra. II- CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH: 1- GIAÙO VIEÂN:  Nghiên cứu chuyên đề, rèn kĩ năng vầ văn nghị luận. Tham khảo các tài liệu có liên quan và một số bài tập để học sinh tham khảo. 2- HOÏC SINH:  Tìm hiểu bố cục và phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận. III- HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1- OÅn ñònh toå chöùc lôùp (1’): Kieåm dieän. 2- Kieåm tra baøi cuõ (5’): ? Kieåm tra söï chuaån bò cuûa hoïc sinh. 3- Giaûng baøi môùi:  Giôùi thieäu baøi môùi (1’): Hôm nay chúng ta đi vào lập ý cho bài văn nghị luận chứng minh.  Noäi dung baøi môùi: Thôøi HOAÏT ÑOÄNG HOAÏT ÑOÄNG KIEÁN THÖÙC gian CUÛA GIAÙO CUÛA TROØ VIEÂN  HÑ 1: (GV I- Lập dàn ý cho bài văn chứng minh: höôùng daãn HS 1. Mở bài 15' lập dàn ý cho bài  Hs ôn tập lập - Dẫn dắt, giới thiệu vấn đề cần phải chứng văn chứng minh) dàn ý cho bài minh. văn chứng minh. - Trích dẫn câu trong luận đề. GV cho hs ôn lại Giới thiệu vấn đề phải chứng minh ( rất quan nội dung bài học trọng tránh xa đề) 2. Thân bài Gv chốt vấn đề Phải giải thích các từ ngữ khó ( nếu có trong cho hs ghi bản. luận đề) Thiếu bước này bài văn thiếu căn cứ khoa học. - Lần lượt chứng minh từng luận điểm. Mỗi luận điểm phải có từ một đến vài dẫn chứng (luận cứ) phải phân tích dẫn chứng . Phải liên HĐ 2:  Học sinh đọc kết dẫn chứng. Có thể mỗi dẫn chứng là một Hướng dẫn học và cho biết yêu đoạn văn. Trong quá trình phân tích dẫn chứng sinh luyện tập. cầu của đề. có thể lồng cảm nghĩ, đánh giá, liên hệ- cần