Đề cương ông tập môn Ngữ văn Lớp 7 - Học ky II - Năm học 2017-2018

Nội dung text: Đề cương ông tập môn Ngữ văn Lớp 7 - Học ky II - Năm học 2017-2018

1. ÔN TẬP NGỮ VĂN 7 - HỌC KÌ 2- HS THAM KHẢO Năm 2017-2018 I. VĂN BảN: Học thuộc lòng các văn bản: 1.Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất 2. Tục ngữ về con người và xã hội (thuộc lòng các câu tục ngữ, nghệ thuật, nội dung từng câu) 3. Chương trình địa phương: Ca dao Bến Tre 4. Tóm tắt truyện ngắn Sống chết mặc bay BẢNG THỐNG KÊ STT Tên văn Tác Nội dung- ý nghĩa Nghệ thuật bản giả 1 Tinh Hồ Truyền thống yêu nước quý báu của -Xây dựng luận điểm ngắn thần yêu Chí nhân dân ta cần được phát huy trong gọn, súc tích, lập luận chặt nước của Minh hoàn cảnh lịch sử mới để bảo vệ đất chẽ, dẫn chứng toàn diện, tiêu nhân dân nước. biểu,chọn lọc. ta -Từ ngữ gợi hình, câu văn nghị luận hiệu quả, dùng phép liệt kê. 2 Đức tính Phạm - Ca ngợi phẩm chất cao đẹp, đức tính - Dẫn chứng cụ thể, lí lẽ sâu giản dị Văn giản dị của Chủ tịch Hồ Chí Minh sắc có sức thuyết phục. của Bác Đồng - Bài học về việc học tập, rèn luyện noi - Lập luận theo trình tự hợp Hồ theo tấm gương của Chủ tịch Hồ Chí lí. Minh. 3 Ý nghĩa Hoài Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là -Luận điểm rõ ràng đầy sức của văn Thanh lòng thương người, rộng ra thương cả thuyết phục nêu dẫn chứng đa chương muôn vật muôn loài. Văn bản thể hiện dạng, lời văn giản dị, giàu quan niệm sâu sắc của nhà văn về văn hình ảnh, cảm xúc. chương. 4 Sống Phạm Phê phán, tố cáo thói bàng quan vô - Xây dựng tình huống tương chết mặc Duy trách nhiệm, vô lương tâm đến mức góp phản-tăng cấp, ngôn ngữ đối bay Tốn phần gây ra nạn lớn cho nhân dân của thoại sinh động. viên quan phụ mẫu_ đại diện nhà cầm - Lựa chọn ngôi kể khách quyền thời Pháp thuộc; đồng cảm, xót quan. xa với tình cảnh thê thảm của nhân dân - Lựa chọn ngôn ngữ kể, tả, lao động do thiên tai và do thái độ vô khắc hoạ chân dung nhân vật trách nhiệm của kẻ cầm quyền gây nên. sinh động. 5 Ca Huế Hà Ghi chép lại một buổi ca Huế trên sông - Viết theo thể bút kí. trên sông Ánh Hương, tác giả thể hiện lòng yêu mến, - Ngôn ngữ giàu hình ảnh, Hương Minh niềm tự hào đối với di sản văn hoá của biểu cảm, thấm đẫm chất thơ. Huế, cũng là di sản văn hoá của dân - Miêu tả âm thanh, cảnh vật, tộc. con người sinh động. II. Tiếng Việt: 1.Câu rút gọn là câu được lược bỏ một số thành phần. VD: Học ăn, học nói, học gói, học mở.( ngụ ý hành đông, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người) Xem lại bài tập SGK 2. Câu đặc biệt là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ- vị ngữ VD: Sơn! Em Sơn! Sơn ơi! ( gọi đáp) Xem lại BT SGK 3. Trạng ngữ.
2. Về ý nghĩa: Trạng ngữ thêm vào câu để xác định thời gian, nơi chốn, nguyên nhân, cách thức diễn ra sự việc nêu trong câu, góp phần làm cho nội dung câu được đầy đủ, chính xác. Về hình thức: Trạng ngữ có thể đứng ở đầu câu, cuối câu hoặc giữa câu. VD: Vào mùa đông, lá bàng đỏ như màu đồng. Xem lại BT SGK 4. Câu chủ động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật thực hiện một hoạt động hướng vào người, vật khác. VD: Con mèo vồ con chuột. Câu bị động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật được hoạt động của người, vật khác hướng vào. VD: Con chuột bị con mèo vồ. Xem BT SGK 5. Dùng cụm chủ vị để mở rộng câu: Trong khi nói và viết, người ta có thể dùng những kết cấu có hình thức giống câu đơn bình thường gọi là cụm chủ vị để mở rộng câu. VD: Chị Ba đến khiến tôi rất vui.-> Cụm C-V làm chủ ngữ. BT SGK 6. Thế nào là phép liệt kê? Liệt kê là cách sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm. VD: Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng. Xem BT SGK 7. Công dụng của dấu chấm lửng - Tỏ ý còn nhiều sự vật, hiện tượng chưa liệt kê hết. - Biểu thị chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng. - Làm giãn nhịp điệu của câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện một từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ hay hài hước, châm biếm? BT SGK Công dụng của dấu chấm phẩy - Đánh dấu ranh giới giữa các vế của một câu ghép có cấu tạo phức tạp. - Đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận trong một phép liệt kê phức tạp. 8. Công dụng của dấu gạch ngang - Đặt ở giữa câu để đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích. - Đặt ở đầu dòng để đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật hoặc để liệt kê. - Nối các từ nằm trong một liên danh. ? Phân biệt dấu gạch ngang với dấu gạch nối? BT SGK II.TIẾNG VIỆT Câu 1) Xác định và nêu tác dụng của các trạng ngữ trong đoạn trích sau đây: a)Trên quãng trường Ba Đình lịch sử, lăng Bác uy nghi mà gần gũi, cây và hoa khắp miền đất nước về đây hội tụ, đâm chồi phô sắc và tỏa hương thơm. b) Diệu kì thay, trong một ngày, cöa Tùng có ba sắc màu nước biển. Bình minh, mặt trời như chiếc than hồng đỏ ối chiếu xuống mặt biển, nước biển nhuộm màu hồng nhạt. Trưa, nước biển xanh lơ và khi chiều tà thì biển đổi sang màu xanh lục.( Thụy Chương) ĐÁP ÁN a)Trên quãng trường Ba Đình lịch sử .-> Trạng ngữ xác định nơi chốn diễn ra sự việc b) Trong một ngày, Bình minh, Trưa, khi chiều tà. ( trạng ngữ xác định thời gian, điều kiện diễn ra sự việc: sự thay đổi màu sắc của biển và liên kết, thể hiện mạch lạc giũa các câu trong đoạn văn) Câu 2) Tìm câu bị động trong đoạn trích sau và chuyển những câu bị động đó thành câu chủ động: “ Buổi sớm nắng sáng. Những cánh buồm nâu trên biển được nắng chiếu vào rực hồng lên như đàn bướm múa lượn giữa trời xanh. Mặt trời xế trưa bị mây che lỗ đỗ. Những tia nắng dát vàng một vùng biển tròn, làm nổi bật những cánh buồm duyên dáng như ánh sáng chiếu cho các
3. nàng tiên biển múa vui. Chiều nắng tàn, mát dịu, pha tím hồng. Những con sóng nhè nhẹ liếm lên bãi cát, bọt sóng màu bưởi đào”. ( Vũ Tú Nam) ĐÁP ÁN * Những câu bị động: a) Những cánh buồm nâu trên biển được nắng chiếu vào rực hồng lên như đàn bướm múa lượn giữa trời xanh. b) Mặt trời xế trưa bị mây che lỗ đỗ. * Chuyển câu bị động thành câu chủ động: a) Mây che mặt trời xế trưa lỗ đỗ. b) Nắng chiếu vào những cánh bườm nâu trên biển hồng rực lên như đàn bướm múa lượn giữa trời xanh. Câu 3: Tìm câu đặc biệt và câu rút gọn trong những trường hợp sau: a) Vài hôm sau. Buổi chiều. Anh đi bộ dọc con đường từ bến xe tìm về phố thị. b) Lớp sinh hoạt vào lúc nào? - Buổi chiều. c) Bên ngoài. Người đang đi và thời gian đang trôi. ( Nguyễn Thị Thu Huệ) d) Anh để xe trong sân hay ngoài sân? - Bên ngoài. e) Mưa. Nước xối xả đổ vào mái hiên. (Nguyễn Thị Thu Huệ) g) Nước gì đang xối xả vào mái hiên thế? - Mưa. Câu 4: Viết đoạn văn có dùng trạng ngữ, cho biết tác dụng của trạng ngữ vừa dùng. Câu 5: Viết đoạn văn có dùng dấu gạch ngang, nêu rõ công dụng của dấu gạch ngang vừa dùng. III.Tập làm văn Đề 1: Nhân dân ta có câu tục ngữ: “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”.Hãy giải thích nội dung câu tục ngữ đó. a) Më bµi: - Giíi thiÖu c©u tôc ng÷ víi ý nghÜa s©u xa lµ ®óc kÕt kinh nghiÖm vµ thÓ hiÖn kh¸t väng ®i nhiÒu n¬i ®Ó më réng hiÓu biÕt. b) Th©n bµi: Gi¶i thÝch: - NghÜa ®en: C©u tôc ng÷: “§i mét ngµy ®µng” lµ ý nãi ®i nhiÒu ®i xa vµ ®i th× häc ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm, kiÕn thøc “mét sµng kh«n”. - NghÜa bãng : nghÜa cña c¶ c©u tôc ng÷ muèn khuyªn r¨n, nh¾c nhë vµ khuyÕn khÝch chóng ta kinh nghiÖm cña «ng cha cÇn “§i mét ngµy ®µng häc mét sµng kh«n” (lÊy dÉn chøng cô thÓ chøng minh.) - Më réng bµn luËn: Nªu ®­îc mÆt tr¸i cña vÊn ®Ò : ®i nhiÒu mµ kh«ng häc hái, kh«ng cã môc ®Ých cña viÖc häc. c) KÕt bµi: - C©u tôc ng÷ ngµy x­a vÉn cßn ý nghÜa ®èi víi ngµy h«m nay Đề 2: Giải thích lời khuyên của Lê-nin: “Học, học nữa, học mãi” a. Mở bài: - Giới thiệu vai trò của việc học tập đối với mỗi con người: Là công việc quan trọng, không học tập không thể thành người có ích. - Đặt vấn đề : Vậy cần học tập như thế nào? - Giới thiệu và trích dẫn lời khuyên của Lê-nin.
4. b. Thân bài: * Học, học nữa, học mãi nghĩa là như thế nào? - Lời khuyên ngắn gọn như một khẩu hiệu thúc giục mỗi người học tập. Lời khuyên chia thành ba ý mang tính tăng cấp: + Học: Thúc giục con người bắt đầu công việc học tập, tìm hiểu và chiếm lĩnh tri thức. + Học nữa: Vế trức đã thúc giục ta bắt đầu học tập, vế thứ hai thúc giục ta tiếp tục học tập, học nữa mang hàm ý là đã học rồi, nhưng cần tiếp tục học thêm nữa. + Học mãi: Vế thứ ba khẳng định một vấn đề quan trọng về công việc học tập. Học tập là công việc suốt đời, mãi mãi, con người cần phải luôn luôn học hỏi ngay cả khi mình đã có được một vị trí nhất định trong xã hội. * Tại sao phải Học, học nữa, học mãi. - Bởi học tập là con đường giúp chúng ta tồn tại và sống tốt trong xã hội. - Bởi xã hội luôn luôn vận động, cái mới luôn được sinh ra, nếu không chịu khó học hỏi, ta sẽ nhanh chóng lạc hậu về kiến thức. - Bởi cuộc sống có rất nhiều người tài giỏi, nếu ta không nỗ lực học tập ta sẽ thua kém họ, tự làm mất đi vị trí của mình trong cuộc sống. * Học ở đâu và học như thế nào? - Học trên lớp, trong sách vở, học ở thầy cô, bạn bè, cuộc sống - Khi không còn ngồi trên ghế nhà trường, ta vẫn có thể học thêm trong sách vở, trong cuộc sống, trong công việc - Có thể học trong lúc làm việc, trong lúc nhàn rỗi * Liên hệ: Bản thân và bạn bè đã và đang vận dụng câu nói của Lê-nin ra sao ( không ngừng học tập, học lẫn nhau, tìm sách vở bổ trợ ) c. Kết bài: - Khẳng định tính đúng đắn và tiến bộ trong lời khuyên của Lê-nin: đó là lời khuyên đúng đắn và có ích đối với mọi người, đặc biệt là lứa tuổi học sinh chúng ta. - “Đường đời là cái thang không nấc chót. Việc học là cuốn sách không trang cuối”. Mỗi người hãy coi học tập là niềm vui, hạnh phúc của đời mình. §Ò 3. Cã ng­êi nãi : khi cßn trẻ nÕu kh«ng chÞu khã häc tËp, lín lªn sÏ ch¼ng lµm ®­îc viÖc g× cã Ých .Em hãy chøng minh. 1) MB - Häc hµnh cã tÇm quan träng lín ®èi víi c/® mçi con ng­êi, nh­ng kh«ng ph¶i ai còng nhËn thøc ®­îc ®iÒu ®ã, v× thÕ ng­êi x­a ®· tõng nh¾c nhë: “Khi cßn trẻ cã Ých” 2) TB a)- Gi¶i thÝch häc lµ g×? + Häc lµ qua tr×nh tiÕp thu tri thøc cña nh©n lo¹i qua viÖc häc ë tr­êng vµ ngoµi XH. + Häc ®Ó nang cao tr×nh ®é nh»m phôc vô cho c«ng viÖc ®¹t hiÖu qu¶ cao b)- Chøng minh häc thùc sù míi trë thµnh ng­êi cã Ých + KiÕn thøc cña nh©n lo¹i lµ v« cïng réng lín muốn tiÕp thu thì cần ph¶i häc + Häc th× míi ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña Xh vµ lµm viÖc cã hiÖu qña: Cã kiÕn thøc th× lµm viÖc nhanh h¬n , hiÖu qu¶ h¬n , ng­îc l¹i thiÕu kiÕn thøc lµm viÖ khã kh¨n, hay bÞ sai sãt + HiÖn nay mét sè HS bá häc , không chÞu häc tËp , bÞ b¹n xÊu l«i kÐo, dÇn trë thµnh ng­íi v« Ých, lµ g¸nh nÆng cho gia ®×nh , Xh, kh«ng lµm ®­îc viÖc g× cã Ých. c) KB Tri thøc lµ v« tËn nen ph¶i häc suèt ®êi. NÕu cßn trÎ mµ kh«ng coi träng viÖc häc th× lín lªn sÏ kh«ng lµm ®­îc viÖc cã Ých , kh«ng theo kÞp sù ph¸t triÓn cña xh. §Ò 4. Chøng minh r»ng B¸c Hå sèng ®êi sèng rÊt gi¶n dÞ vµ thanh b¹ch 1. MB HCM-mét danh nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi, Ng­êi lµ sù kÕt tinh cña nhiÒu phÈm chÊt cao ®Ñp. Nh©n d©n VN, nh©n d©n thÕ giíi biÕt ®Õn ng­êi khong chØ v× ng­êi lµ mét l·nh tô tµi ba, mét nhµ v¨n ho¸ lín mµ Ng­êi cã mét ®êi sèng v« cïng gi¶n dÞ vµ thanh b¹ch.
5. 2.TB a) B¸c gi¶n dÞ trong ®êi sèng - Trong c¸ch ¨n: B÷a c¬m chØ cã vµi ba mãn, ¨n kh«ng ®Ó r¬i vµi mét h¹t c¬m, th­c ¨n cßn l¹i ®­îc thu xÕp t­¬m tÊt. - Trong c¸ch ë: C¨n nhµ sµn nhá ®¬n s¬, ®å dïng không nhiÒu chØ lµ bé quÇn ¸o ka ki, ®«i dÐp lèp, chiÕc gËy, bµn lµm viÖc, chiÕc ®µi,gi÷a thiªn nhiªn trµn ngËp ¸nh s¸ng. - Trong c¸ch lµm viÖc: b¸c lµm viÖc tËn tuþ, suèt ®êi, tõ viÖc lín nh­ cøu d©n cøu n­íc cho ®Õn viÖc nhá nh­ th¨m hái mäi ng­êi, B¸c tù lµm viÖc lµ chÝnh, ng­êi góp viÖc rÊt Ýt - Trong quan hÖ víi mäi ng­êi: b¸c thÓ hiÖn sù quan t©m chu ®¸o: viÕt th­ th¨m hái, tÆng qua cho thiÕu nhi, ng­êi giµ, chóc tÕt ®ång bµo, th¨m c«ng nh©n. b) Gi¶n dÞ trong c¸ch nãi vµ viÕt - B¸c cã c¸ch x­ng h« rÊt gÇn gòi khi trß chuyÖn víi mäi ng­êi: Víi ng­êi cao tuæi th× gäi b»ng cô. Víi c«ng nh©n bé ®éi th× gäi c« chó, víi thiÕu niªn nhi ®ång gäi ch¸u, kh«ng bao gê b¸c x­ng t«i víi ®ång bµo m×nh. Mäi ng­êi ®Òu thÊy b¸c rÊt gÇn gòi th©n thiÕt khi tiÕp xúc víi Ng­êi. - Khi viÕt B¸c còng rÊt gi¶n dÞ thÓ hiÖn ë viÖc diÔn ®¹t dễ hiÓu tÊt c¶ nh÷ng néi dung cÇn truyÒn ®¹t, lêi v¨n ng¾n gän nh­ng dÔ hiÓu nhÊt lµ ®Ó cho quÇn chóng hiÓu ®­îc, nhí ®­îc vµ lµm ®­îc. Nêu dẫn chứng. 3.KB Đức tính giản dị rất cần thiết trong mọi thời đại. Chúng ta cần học tập và lµm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.